12 кастрычніка ўвечары беларускія Інтэрнэт-старонкі замільгацелі паведамленьнямі,што дэмакратычныя кандыдаты могуць увадначас адмовіцца ад далейшага ўдзелу ў выбарах.Тлумачылася гэта жорсткімі паводзінамі ўладаў, якія скасоўвалі рэгістрацыю найбольш пэрспэктыўным, найбольш моцным кандыдатам. Лідэры кааліцыі «5+» абвясьцілі пра тэрміновую нараду 13-га з гэтай нагоды й прэсавую канфэрэнцыю пасьля яе.
Такая пэрспэктыва напалохала ўлады. Ужо 13 кастрычніка старшыня Цэнтравыбаркаму Лідзія Ярмошына абвясьціла, што ЦВК ня будзе перашкаджаць апытаньню выбарцаў на выхадзе з выбарчых участкаў (экзыт-пул) 17 кастрычніка. У 2001 г. пазыцыя Ярмошынай была больш жорсткай: нельга, і ўсё!
«Сэнсацыяў ня будзе», — гэтымі словамі пачаў 13 кастрычніка прэсавую канфэрэнцыю кааліцыі «5+» старшыня АГП Анатоль Лябедзька. Насуперак абвешчанаму напярэдадні, кіраўніцтва кааліцыі вырашыла не здымаць кандыдатаў-«дублёраў» зь перадвыбарчай гонкі. Больш за тое: тактыка здыманьня «дублёраў» у акругах на карысьць мацнейшага таксама будзе спыненая. Няма ніякае гарантыі, што пакінуты адзіны дэмкандыдат дойдзе да фінішу. «Самі мацнейшыя кандыдаты просяць нас пакінуць астатніх», — адзначыў старшыня ПБНФ Вінцук Вячорка.
Гаворачы пра выбарчую кампанію, лідэры «пяцёркі» адзначылі выкарыстаньне адміністрацыйнага рэсурсу дзеля арганізацыі датэрміновага галасаваньня.
На выбарчым участку №480 Коласаўскай 106-й акругі за першы дзень, 12 кастрычніка, як сказаў лідэр ПКБ Сяргей Калякін, прагаласавала 42% усіх выбарцаў. Ён мяркуе, што датэрмінова на выбарчых участках прагаласуе каля 30% выбарцаў. «Лічыць гэтыя галасы волевыяўленьнем нашых выбарцаў я б ня стаў».
У акругах, дзе не засталося дэмакратычных кандыдатаў, «пяцёрка» заклікала галасаваць за кандыдата «супраць усіх». Па выніках выбарчай кампаніі кааліцыя мае выпусьціць «чорную кнігу» парушэньняў, зробленых уладнымі структурамі падчас выбарчай кампаніі й рэфэрэндуму. Сярод мераў, якія прыме «5+» пасьля кампаніі, Лябедзька назваў і такую: дэмпартыі будуць дамагацца ўнясеньня ў сьпіс беларускіх чыноўнікаў, якім забаронены ўезд у іншыя краіны, тых, хто будзе займацца фальсыфікацыямі.
Сяргей Калякін паказаў нумар «СБ — Беларуси сегодня» за 14 кастрычніка (наступны дзень ад прэс-канфэрэнцыі) з агітацыяй за рэфэрэндум: «Сам нумар надрукаваны яшчэ ў выхадныя дні. Выходныя зьвесткі тут пазначаныя ў 800 тыс. асобнікаў, а насамрэч аддрукавана 3 млн 200 тыс. асобнікаў, якія далі арганізацыям сувязі для распаўсюду. Гэта фактычны крадзеж бюджэтных сродкаў, бо грошай у бюджэце на гэта няма».
Лідэры кааліцыі падтрымалі тактыку, агучаную праваабаронцам Гары Паганяйлам у «Народнай Волі»: у кабінцы для галасаваньня адарваць палову рэфэрэндумнага бюлетэню з подпісамі сяброў выбарчай камісіі й забраць з сабой. Адарваную частку можна перадаць альбо дэмакратычнаму назіральніку на самім участку, альбо ў месца, агучанае дэмкандыдатамі празь незалежную прэсу. «Многія сябры камісіяў задумаліся пасьля абвяшчэньня гэтай тактыкі: куды пойдуць іхныя подпісы? Яны ж празь нейкі час могуць быць далучаныя да крымінальнай справы, бо гаворка ідзе пра фальсыфікацыі», — адзначыў Лябедзька. Кааліцыя спадзяецца, што гэтую тактыку ёй удасца рэалізаваць прынамсі ў Менску і буйных гарадах. «Мы маем шмат зьвестак, што сябры выбарчых камісіяў адмаўляюцца ад фальсыфікацыяў», — адзначыў Калякін.
«18-га не заканчваецца гісторыя Беларусі, 17-га не заканчваецца нашая барацьба з гэтым рэжымам. Нашая асноўная задача — зрабіць так, каб падтрымка грамадзянамі дэмакратычнай апазыцыі складала не 25%, як летам бягучага году, а 50%», — вызначыў кірунак дзейнасьці «пяцёркі» Лябедзька.
Апазыцыя нечакана перахапіла ініцыятыву ў выбарчай гонцы. Улада баіцца байкоту. Шок выбарцаў, якія 17 кастрычніка пабачаць, што зь бюлетэняў выкрасьленыя дэмакратычныя кандыдаты, перадвызначыць лёс рэфэрэндуму. Адкладаючы канчатковае вырашэньне лёсу выбараў на суботу 16-га, дэмакраты маюць усе выгоды: напоўніцу выкарыстоўваюць магчымасьць агітаваць супраць рэфэрэндуму ды прапагандаваць свае ідэі. Апроч таго, пагрозаю байкоту «Пяцёрка» змушае лукашэнкаўцаў да суботы ўстрымацца ад масавых карных захадаў супраць дэмакратычных кандыдатаў. Пытаньне толькі ў тым, ці хопіць апазыцыі рашучасьці й адзінства для ажыцьцяўленьня супольнага пляну.
Аркадзь Шанскі
