Вечарам 24 красавіка расійскі Першы канал паказаў сюжэт пра сітуацыю з адсутнасцю валюты ў абменных пунктах.
На гэтым тыдні чэргі да абменных пунктаў так разрасліся, што ў іх пачаліся бойкі, што прызнала Міністэрства ўнутраных справаў рэспублікі, заявіўшы, што вымушанае надаваць асаблівую ўвагу ахове парадку каля пунктаў абмену валюты.
Афіцыйныя беларускія ўлады запэўніваюць, што ажыятаж ствараецца штучна і паніка на рынках Беларусі не мае пад сабой эканамічных падставаў.
Натоўп штурмуе адкрыты раніцай мінскі гандлёвы цэнтр, у якім працуе абменны пункт. З такім запалам людзі імкнуцца пазбавіцца ад беларускага рубля. У гонцы за валютай галоўнае — першым паспець да касы.
Шмат хто на гэтай дыстанцыі ўспомніў сябе ў пачатку
Цяпер каля абменных пунктаў дзяжураць тыя, хто гатовы пераплаціць і перакупіць даляры, еўра і расійскія рублі ў тых, хто прынясе валюту ў абменнік. Каб купіць, напрыклад, сто даляраў з рук, людзям даводзіцца распачынаць бойкі. Стаяць у чэргах і днём, і ноччу.
Людзі кажуць, што чаргу пачынаюць займаць адразу пасля закрыцця абменных пунктаў увечары.
«Наш народ такі баязлівы, усяго ён баіцца, ну чаму мы такія, слухайце, я прыйшла купіць 100 даляраў ці нават расійскіх рублёў, мне трэба паехаць, і чаму я павінна хавацца?», — кажа жыхарка Беларусі.
Многія тут закрываюць свае твары. Баючыся міліцыі, якая палюе на тых, хто ажыццяўляе «незаконныя валютныя аперацыі», прасцей кажучы, прадае і купляе з рук. Тыя, хто страціў надзею купіць валюту, спрабуючы пазбавіцца ад беларускіх рублёў, пачалі скупляць літаральна ўсё. Спачатку запасліся жэтонамі ў метро, чакаючы падаражэння. На іх продаж нават давялося ўвесці абмежаванні. Калі жэтоны падаражэлі, людзі пачалі скупляць бензін. На запраўках днём і ноччу аўтамабілісты запаўнялі і бакі, і каністры наколькі мажліва. Бензін падаражэў на 10%. Загадзя запасаюцца цяпер цукрам, алеем і крупамі. Пакуль без абмежаванняў. Цэны на прадукты харчавання таксама ўжо выраслі ў сярэднім на 30%. Пасля доўгага маўчання Лукашэнка ўсё ж пачаў казаць пра праблемы ў эканоміцы. Як заўсёды, хутка знайшоўшы вінаватых.
«Вядома, нас вельмі моцна падкасіў вось гэты ажыятаж з аўтамабілямі. Мы паглядзелі, там больш за мільярд. Былі нават прапановы ўвесці гэтую пошліну, не чакаючы», — сказаў Аляксандр Лукашэнка.
Ён мае на ўвазе — запланаванае павышэнне пошлін на патрыманыя іншамаркі. Перагоншчыкі і праўда працуюць цяпер няспынна, на мяжы з Літвой кіламетровыя чэргі.
Менавіта купля патрыманых нямецкіх аўтамабіляў, як сцвярджае Лукашэнка, абрынула валютны рынак.Маўляў, тыя, хто ганяе машыны
эканоміка не вытрымала выканання перадвыбарчых абяцанняў Аляксандра Лукашэнкі.
Па словах эканаміста Леаніда Заікі, «прычыны абясцэньвання беларускага рубля больш сур’ёзныя, яны закапаныя ў тым, што ўвесь час дэфармаваліся макраэканамічныя прапорцыі». «Вось, да прыкладу, ВУП расце на 7%, а заработная плата расце на 12. За гэта за савецкім часам пасылалі амбасадарамі ў Замбію або ў Бурундзі», — дадаў эканаміст.
Павелічэнне заработнай платы насуперак усім законам эканомікі ў мінулым годзе адбывалася пастаянна. І да канца года перад выбарамі павышэнне дасягнула 30%.
Прэзідэнт Беларусі, як мог тады, дэманстраваў дабрабыт краіны — нават пазіраваў на залатых злітках разам з сынам Колем, паказваючы запасы краіны.
«Золата, якое там паказанае на экране, — гэта тэхнічнае золата, не тыя самыя зліткі, дзе пішуць „9999“. Гэта тэхнічнае золата — здаровыя гэтыя шпалы. Але гэта для народа багацце — мы багатая краіна, насамрэч няма ніякіх золатавалютных рэсурсаў» , — кажа палітолаг Андрэй Суздальцаў.
Няма рэсурсаў, затое ёсць абавязкі. Замежны доўг ужо вырас да 52% ад ВУП Беларусі, кажуць эксперты. Гэта амаль 25 мільярдаў даляраў. Краіна ўвесь час жыла за кошт адных крэдытаў. У асноўным з Расіі.
Лядовыя палацы, свінакомплексы і шкляная бібліятэка, якой так ганарыцца «прэзідэнт» Беларусі, пабудаваныя за чужы кошт, сцвярджаюць аналітыкі.Але пра гэта Лукашэнка ніколі не згадваў, расказваючы пра «беларускі эканамічны цуд»: рост вытворчых паказчыкаў насуперак сусветнаму эканамічнаму крызісу. Не згадваў таксама і пра тое, што за год адмоўнае сальда гандлёвага балансу Беларусі вырасла ў 335 разоў і склала больш за 900 мільёнаў даляраў (журналісты ОРТ памыліліся, гаворка ідзе аб першых месяцах 2011 года — заўв. Charter97.org), што сведчыць пра глыбокі крызіс беларускай эканомікі. Акрамя таго, тэлевізары, халадзільнікі, грузавікі — усе знакамітыя нацыянальныя беларускія брэнды — насамрэч у Беларусі толькі збіраюцца. Сыравіна і камплектуючыя закупляюцца за мяжой. За валюту. А прадаюцца ў Беларусі за рублі. Атрымліваецца, што ў краіну ўвозіцца ў два разы больш, чым вывозіцца.
«Валюты не апынулася на міжбанкаўскім рынку. Нацыянальны банк Беларусі вырашыў рэзерваваць валюту па 30 дзён. Перапыніліся кантракты на пастаўку камплектуючых, сыравіны для беларускай вытворчасці. У гэтай сітуацыі пачалі спыняцца прадпрыемствы — цяпер, дапусцім, складана купіць метал, таму што ён купляецца за валюту», — сказаў палітолаг Андрэй Суздальцаў.
Тое, як развіваецца сітуацыя сёння, ужо ў недалёкай будучыні прывядзе да таго, што спыняцца ўсе прадпрыемствы, прагназуюць эканамісты. Як бы Аляксандр Лукашэнка ні патрабаваў вырабляць больш і хутчэй, выратаваць «беларускі эканамічны цуд» можа толькі новы цуд. І гэта, здаецца, разумее цяпер і «прэзідэнт» Беларусі.
«Мне здаецца, што
Пакуль нафту знайсці не ўдалося, для выхаду з крызісу Мінску неабходныя новыя крэдыты. Прычым, паводле ацэнак экспертаў, штомесяц для апетытаў краіны патрабуецца паўтара мільярда даляраў. Гэта значыць у год каля 18 мільярдаў. Гэтага няма. І людзі цяпер імкнуцца назапасіць не толькі любой валюты, але і прадуктаў, і бензіну, рыхтуючыся да горшага.
