Скокі з вышыні

Бурлак, В. Творы соннага жанру. Мінск: Логвінаў, 2011. — 100 с.

Паэтка Вера Бурлак выдала кнігу прозы. На чацвёртай старонцы вокладкі нешматслоўна сфармуляваная ідэя кнігі, дакладна ўвасобленая аўтарам. Як распавядае гэты невядомы — верагодна, сама Бурлак, — ёсць такі сон: чым вышэй узняцца на вышку, тым больш шанцаў, што скачок ператворыцца ў палёт, у часе якога змяняюцца фазы сну. Адна з іх — фаза хуткіх рухаў — надае снам «выяву і сюжэт. Часам досыць мастацкія».

Такім чынам у кнізе Бурлак сфармуляваная галоўная ідэя («сон») мастацкай творчасці. Палёт, скокі, верх-ніз — знакавыя словы і вобразы ў «Творах соннага жанру»: птушкі абяцаюць падарыць крылы дзіцяці, дзяўчынка скокае ў вадаправодны люк, жанчына выратоўвае людзей пры дапамозе ліфта, таямнічыя суседзі адной сям’і пераязджаюць жыць з трынаццатага на першы паверх. Персанажы Бурлак увесь час рухаюцца — толькі ў апавяданнях «Усе захварэлі» і «Алергія» героі застаюцца нерухомымі, што ў прасторы гэтай кнігі азначае прыпыненне альбо сканчэнне жыцця. Рухі ў «Творах соннага жанру» асэнсаваныя, і найчасцей скіраваныя на росшук і абарону кахання («Неніу і Арыядна», «Анёл»).

Ідэя кнігі як вышкі для скокаў беззаганная. Толькі вось будова некаторых паверхаў-твораў не зусім надзейная.

Прыкладам, знутры кнігі ёсць раздзел «Проза для чытання ў мінскім метро», куды ўвайшлі чатыры раманы і пяць апавяданняў. Агульная канцэпцыя раздзелу арыгінальная: час чытання літаратурных твораў у грамадскім транспарце абавязкова мусіць адпавядаць часу перамяшчэння чытача ў ім. Калі чалавек едзе ў метро 20 хвілінаў, то кнігу (раман ці некалькі апавяданняў) яму пажадана паспець прачытаць за гэты тэрмін; «падоўжацца лініі — і, магчыма, раманы стануць даўжэйшымі». Цікавая мастацкая задача, якую Бурлак паставіла перад сабой, была ўвасоблена ёю не вельмі ўдала. З усёй «Прозы для чытання ў мінскім метро» каштоўнасць маюць толькі дамскі раман «Ружовы атрамант», створаны па канонах жанру, і першы сказ прыгодніцкага раману «Цемра»: «Яна высокая, нібы хвоя з крывой вяршыняй, у руцэ ў яе парасон, а ў другой руцэ ў яе муж і павадок ад сабакі». Усё астатняе — кволае і бездапаможнае; з гэтых паверхаў скочыць, каб паляцець ува сне, зусім не атрымаецца: яны разбураюцца ў часе чытання.

Мне падабаецца паэзія Бурлак, асабліва такія яе «класічныя» творы, як выбухова-нервовы «Верш пра шыбеніцу».

У новай кнізе я чуў выразны голас паэткі, і проза ўспрымала рытм паэзіі, і няспынны рух набываў выяву і сюжэт, зрэдчас ахутаныя ў гратэск:

«Прыбеглі на стрэлы сусед і суседка: шалёная куля скасіла суседа. Суседка ўчапілася ў татавы вушы (бо тата быў лысы) і ну яго тузаць! Тут дзядзя Валера і цёця Марына вярнуліся з працы і хорам спыталі: «Што тут адбываецца?» — «Шарык здымаем», — мой тата ім мовіў і бліснуў вачыма» («Чырвоны шарык»).

***

1 сакавіка ў кнігарні «логвінаЎ» (Незалежнасці 37а) Вера Бурлак прадставіць сваю кнігу кароткай прозы «Творы соннага жанру».

У імпрэзе акрамя аўтаркі бяруць удзел музыкі: Максім Іўкін, Наста Арлоўская, Кацярына Крывашэйцава.

Пачатака, а 19-й. Уваход — вольны.

***

У нас кароткае метро: толькі сеў, ужо выходзіць. Толькі як след задрамаў, як голас кажа: «Канцавы прыпынак. Калі ласка пакіньце вагоны». Знарок з гэтай аказіі Вера Бурлак напісала караценькую кнігу, куды ўключыла маленькі дэтэктыў, маленечкі філасоўскі трактат і крыхотны прыгодніцкі раманчык, каб чытач яшчэ і паспаць паспеў…

Павел Абрамовіч

Хочаш падзяліцца важнай інфармацыяй ананімна і канфідэнцыйна? Пішыце рэдактару «Нашай Нівы» ў ТГ