Пасольства Беларусі ў Вільні. Фота: старонка Пасольства Беларусі ў Вільні
Віленскі гарадскі акруговы суд прызнаў вінаватым грамадзяніна Беларусі Мацвея Бяляя ў нападзе на амбасаду Беларусі 20 красавіка 2023 году і прызначыў яму пакаранне ў выглядзе абмежавання волі на 11 месяцаў з накіраваннем на папраўчыя працы ва ўстановах аховы здароўя, сацыяльнага абслугоўвання або ў недзяржаўных арганізацыях, якія займаюцца апекай старых людзей або інвалідаў, піша Радыё Свабода.
У той жа час, як адзначаецца ў судовым рашэнні, суд залічыў у пакаранне знаходжанне Мацвея Бяляя пад вартай у часе дасудовага расследавання.
«Згодна з артыкулам 66 Крымінальнага кодэксу Літоўскай Рэспублікі, у прызначанае пакаранне ўключыць час часовага затрымання і знаходжання пад вартай з 20 красавіка да 18 кастрычніка 2023 году, прыраўняць адны суткі часовага затрымання і арышту да двух сутак абмежавання волі і лічыць, што Мацвей Бяляй адбыў пакаранне», — адзначаецца ў рашэнні суда.
Суд прызнаў, што дзеянні Мацвея Бяляя не прывялі да маштабнай шкоды маёмасці беларускай амбасады.
Па другім абвінавачанні, звязаным са спробай уцячы з-пад арышту (ч. 1 артыкулу 22 і ч. 1 артыкулу 241 Крымінальнага кодэксу Літвы), грамадзяніна Беларусі апраўдалі, бо не знайшлі дастатковых доказаў інкрымінаванага яму злачынства. Суд звярнуў увагу на тое, што канваіры адключалі відэарэгістратар, таму няма поўнага запісу ў часе знаходжання беларуса ў лякарні, з якой ён нібыта спрабаваў уцячы.
Паводле абвінавачання ў нападзе на амбасаду беларусу пагражаў арышт або пазбаўленне волі на 5 гадоў, а паводле абвінавачання ў спробе ўцёкаў — арышт або пазбаўленне волі на тэрмін да 3 гадоў.
«Я буду абскарджваць гэты вырак. Мне нават не надалі яго пераклад. Абскардзіць я магу цягам 20 дзён пасля атрымання перакладу», — паведаміў Свабодзе Мацвей Бяляй.
Справа аб дэпартацыі яшчэ разглядаецца
Паводле Бяляя, 31 студзеня 2024 Найвышэйшы адміністрацыйны суд Літвы разглядае ягоную апеляцыю на рашэнне суда першай інстанцыі аб дэпартацыі з прычыны таго, што ён стварае «пагрозу для нацыянальнай бяспекі Літвы».
Мацвей Бяляй адседзеў паўгода ў следчым ізалятары, а пасля выхаду на волю ён даведаўся аб прызначэнні іншага судовага пасяджэння па пытанні аб ягонай дэпартацыі.
У Міграцыйным дэпартаменце Літвы, куды Свабода звярталася па каментар з нагоды пазбаўлення Мацвея Бяляя прытулку і магчымай дэпартацыі, адмовіліся паведамляць падрабязнасці гэтай справы.
У 2022 годзе ён атрымаў пяцігадовы дазвол на жыхарства ў Літве і статус уцекача, зарэгістраваўся індывідуальным прадпрымальнікам у сферы будаўніцтва.
У справе аб нападзе на амбасаду Беларусі суд вынес вырак 15 студзеня 2024 года.
Праваабаронцы патрабуюць рэабілітацыі Бяляя па справах у Беларусі
24 студзеня 2024 года шэраг праваабарончых арганізацый Беларусі выступілі з супольнай заявай, у якой патрабавалі рэабілітацыі асуджаных удзельнікаў мірных сходаў.
«Нам вядомыя імёны і абставіны справаў наступных людзей, якія ў пакаранне за ажыццяўленне свабоды выказвання меркаванняў былі пазбаўленыя волі: змешчаныя пад варту, хатні арышт, асуджаныя да пазбаўлення або абмежавання волі, арышту, а да цяперашняга часу вызваленыя без рэабілітацыі і кампенсацыі нанесенай шкоды: Павел Голаў, Захар Яноўскі, Мацвей Бяляй, Дзмітрый Смаляроў, Антон Нагела, Віталь Сірышка, Віктар Рудзько, Аляксандр Федарук, Улад Манюк», — адзначалася ў заяве праваабаронцаў.
Мацвей Бяляй раней паведамляў Свабодзе, што ў 2021 годзе яго затрымалі і памясцілі ў жодзінскі ізалятар за тое, што спрабаваў усталяваць на дзвярах будынку ўраду бел-чырвона-белы сцяг і разбіў там шкло малатком. Праз паўгода ён выйшаў з ізалятара і ўцёк — спачатку ў Маскву, там атрымаў гуманітарную візу ў Польшчу. Ён шукаў дапамогу, каб трапіць ва Украіну, але ў выніку вымушаны быў незаконна перабірацца праз Дзісну ў Літву.
«Цяпер у Беларусі праводзяць вобшукі — у бацькі, у сястры, выклікаюць на допыт усіх маіх сваякоў, сяброў, а колішнюю жонку, з якой мы маем сына, звольнілі з працы за падтрыманне са мной сувязі. Цяпер ужо датычна мяне нібыта завялі справу аб экстрэмізме. Следства вядзе Барысаўскі следчы камітэт», — расказваў Мацьвей Бяляй у кастрычніку 2023 года.
У 2020 годзе Мацвей Бяляй працаваў каардынатарам у штабе кандыдата ў прэзідэнты, старшыні Беларускай сацыял-дэмакратычнай Грамады Сяргея Чэрачня. Бяляя ў жніўні 2020 году затрымлівалі ў Віцебску. У 2010 годзе працаваў каардынатарам і збіраў подпісы за кандыдата ў прэзідэнты Андрэя Саннікава і ўдзельнічаў у падзеях на Плошчы незалежнасці ў Мінску.
