«Езжай к своим бендеровцам и там митингуй!» — цэдзіць праз зубы найбліжэйшы да мяне атаман, грудзі якога нагадваюць іканастас.
Ёсьць сьвяты, якія сьвяткуюцца па традыцыі, а ёсьць сьвяты, якія адзначаюцца па інэрцыі. Да ліку апошніх у Беларусі адносіцца Дзень беларускага пісьменства й друку. Зьявіўся ён на пачатку 90-х і быў зусім нялішнім у беларускім сьвяточным календары. Ну хіба кепска, калі ў Наваградак, Полацак альбо забыты Богам Тураў (а сьвята ад пачатку задумвалася як вандроўнае) прыяжджаюць пісьменьнікі, выдаўцы, кнігагандляры й прывозяць людзям Кнігу? Ці — калі высокі сталічны начальнік добрым словам згадае Францішка Скарыну й, хай сабе па паперцы, запінаючыся, абвесьціць на шматлюдным пляцы, што й яго, аказваецца, «Бог з таго языка на сьвет пусьціў». Адбудзецца сьвята й сёлета, такой бяды, што з усёй пісьменьніцкай грамады на яго будуць дапушчаны адзін гімнатворац і пісьменьніца несьмяротнай бэнкендорфавай пароды, што самахоць ды зь неабыякім стараньнем узялася выконваць ролю цэнзара.
Думалася, што падобнае магчыма толькі ў нашай незвычайнай краіне. Аказалася — не, у братоў-украінцаў таксама існуе сьвята, якое адзначаецца хутчэй па інэрцыі, чым па традыцыі. І называецца яно Міжнародным шаўчэнкаўскім сьвятам «У сям’і вольнай, новай…», уражаньнямі пра якое я й хачу падзяліцца з чытачамі «НН».
Прыяжджаем у Кіеў. У тамтэйшым Саюзе пісьменьнікаў адключаныя тэлефоны (знаёмая карціна, у нас іх адключаюць пэрыядычна). З размовы з украінскімі калегамі даведваемся, што прыезд некалькіх замежных дэлегацый стаўся магчымым толькі дзякуючы дэпутатам Вярхоўнай Рады з фракцыі «Наша Ўкраіна», якія сабралі грошы, бо рахунак пісьменьніцкай арганізацыі арыштаваны. Гасьцям выдаюць запрашальнікі на ўрачысты канцэрт у філярмоніі. Слухаем: народны хор, трыё бандурыстаў, сола опэрных сьпевакоў, сьпявачак і намесьніка мэра, вершы Кабзара ў выкананьні народнага артыста; глядзім: этнаграфічную кампазыцыю, харэаграфічную пастаноўку, галавакружныя скокі хлопцаў у шараварах, якія сваім імпэтам не саступаюць «дзікім танцам» на Эўрабачаньні. Пісьменьнікаў не чуваць.
Пасьля канцэрту наведваемся на выставу «Кніжны сад», якая адбываецца поруч у трохпавярховым спэцыялізаваным будынку. Знаходжу й купляю сьвежы нумар часопісу «Вежа» зь перакладамі апавяданьняў Барыса Пятровіча. У вочы кідаецца знаёмы вусаты партрэт, пад якім ляжаць зь дзясятак падручнікаў, кніга «Пра герб і сьцяг» і некалькі фотаальбомаў. Падкручваю вусы й з выглядам выпадковага мінака з Храшчаціка тыцкаю пальцам у партрэт: «Цэ шчо, білоруській пысьмэннык?» У адказ выслухоўваю агітпропаўскую лекцыю пра мудрую палітыку беларускага прэзыдэнта, прамоўленую без асаблівага імпэту.
Поўны варыянт артыкулу глядзіце ў газэце "Нашa Ніва".
Міхась Скобла
