На думку Алега Алкаева, былога начальніка мінскага СІЗА №1, у якім прыводзяцца ў выкананне смяротныя прысуды, трэба назваць імёны ўсіх, хто перашкаджаў расследаванню спраў аб іх знікненні. Пра гэта ён заявіў у інтэрв'ю Deutsche Welle.
- Навошта вы нядаўна наведалі Беларусь, бо гэта небяспечна для вас?
- Не хачу перадаручаць свае справы іншым людзям. Я сабраў патрэбную мне інфармацыю, шукаў сляды загінулых апазіцыянераў. Існуе шмат версій, напрыклад, што іх парэшткі перазахавалі і спалілі.
Адной з мэтаў майго візіту была, у прыватнасці, відэакасета з запісам пакарання экс-міністра ўнутраных спраў Юрыя Захаранкі.
- Чаму вы вырашылі самастойна працягнуць расследаванне?
- Я хачу падкрэсліць, што гэтыя справы замяць не атрымаецца, таму што яны не маюць тэрміну даўнасці.
І адказнасць за папушчальніцтва пры расследаванні такога роду злачынстваў таксама бестэрміновая.Нагадаю, што ў 1999-2000 гадах у Беларусі зніклі палітычныя праціўнікі Аляксандра Лукашэнкі - экс-кіраўнік МУС генерал Юры Захаранка, былы намеснік старшыні Вярхоўнага савету Віктар Ганчар, бізнэсовец Анатоль Красоўскі і журналіст Зміцер Завадскі. Я звяртаю ўвагу на тое, чаму больш за 10 гадоў не прасоўваецца следства па гэтых справах.
Прынята лічыць, што асноўная віна ляжыць на кіраўніцтве краіны. Але нельга выключаць і адказнасць работнікаў следчага апарата, якім матэрыялы перадаваліся з рук у рукі, а расследаванне так і не зрушылася з месца. Напрыклад,
чаму следчы Святлана Байкова, якая першыя два гады вяла справу аб знікненні Захаранкі, ведаючы ўсе абставіны, адводзіла следства ў бок?
Яна шукала Юрыя Захаранкі ў Германіі, дзе ён нібыта хаваўся. Па беларускім тэлебачанні нават паказвалі кадры дома, дзе "пасяліўся" зніклы генерал. Але ж следчы выдатна разумела, дзе трэба шукаць яго цела.
Віна ляжыць не толькі на ёй, я назаву і іншыя імёны.
- Каго менавіта тычыцца ваша расследаванне?
- Адказнасць асоб пракуратуры, МУС і КДБ.
У Беларусі толькі шэсць Генеральных пракурораў памяняліся за апошняе дзесяцігоддзе, і кожны проста абавязаны быў расследаваць гэтыя справы.Бо кожны год усе яны сцвярджалі, што следства ідзе. Нагадаю, што ў распараджэнні пракуратуры больш за дзесяць гадоў знаходзіцца рапарт начальніка Галоўнага ўпраўлення крымінальнай міліцыі МУС генерала Мікалая Лапаціка.
Ён пісаў былому у той час кіраўніком МУС Уладзіміру Навумаву аб датычнасці да выкраданняў людзей камандзіра СОБРа Дзмітрыя Паўлічэнкі, а таксама сакратара Савета бяспекі Віктара Шэймана. Але Навумаў і Шэйман звальвалі адзін на аднаго адказнасць, калі распавядалі, як ідзе следства, дэпутату Парламенцкай Асамблеі Рады Еўропы Хрыстасу Пургурыдэсу, якія прыязджаюць у Беларусь для правядзення незалежнага расследавання.
- Вы згадалі пра відэазапісы пакарання Юрыя Захаранкі. Пра яе даўно ходзяць размовы. Вы самі яе бачылі?
- Яна існуе, і я хутка яе ўбачу. Тыя, хто зрабіў копіі, былі не прастакі.
У мінулым годзе мне прапаноўвалі купіць касету за 250 тысяч даляраў, але ў мяне няма такіх грошай.
- А вы не думалі, што ваш інтарэс хтосьці можа выкарыстоўваць і адвесці па ілжывым следзе?
- Як мяне можна выкарыстоўваць? Я проста цікаўлюся тым, чым абавязаны былі цікавіцца следчыя пракуратуры, і збіраю факты для новай кнігі. Я мог бы апрацаваць існуючы матэрыял і выдаць новую, добра чытаную кнігу. Але будучаму следству па гэтых справах спатрэбяцца не эмоцыі, а факты.
Кажуць, з часам цяжка шукаць доказы, тым больш, схаваныя глыбока ў зямлі. Але ёсць шмат сведкаў, якія ведаюць, хто і што рабіў, і яны гатовыя адказваць на пытанні. Вядома, на ўмовах ананімнасці. Пакуль я шмат чаго не магу распавядаць.
Мы не ў цацкі гуляем, за злачынствы такога роду прадугледжаны расстрэл.Бо ў Беларусі смяротнае пакаранне пакуль яшчэ ніхто не адмяніў. І тыя, каму яна можа пагражаць, будуць абараняцца сур'ёзна.
