— Дзякуй, што пагадзіліся сустрэцца для інтэрв’ю. Перш за ўсё, дазвольце выказаць нашы спачуванні ў сувязі з трагедыяй у школе Ньютаун у Канэктыкуце. Пасля гэтага трагічнага здарэння ў ЗША зноў аднавіліся спрэчкі аб сістэме продажу зброі насельніцтву, многія кажуць аб неабходнасці перагледзець гэтую сістэму. А якое ваша асабістае стаўленне да гэтай праблемы?
— Гэта складанае пытанне, па якім наша грамадства павінна вызначыцца. Прэзідэнт Абама ясна выказаў сваю пазіцыю, сказаўшы, што зробіць усё магчымае для таго, каб прадухіліць такія трагедыі ў будучыні. І мы чакаем, што наш прэзідэнт ўзначаліць намаганні па рашэнні гэтай праблемы.
— 6 лістапада, у дзень выбараў прэзідэнта ЗША, Аляксандр Лукашэнка заявіў, што
— Мы выбудоўваем нашы адносіны з любой краінай свету зыходзячы з пытанняў, характэрных для дадзенай канкрэтнай краіны. Палітыку ў дачыненні да Беларусі шырока падтрымліваюць абедзве асноўныя партыі ў Кангрэсе — рэспубліканская і дэмакратычная, якія ўважліва сочаць за развіццём падзей у Беларусі.
Нашы адносіны з Беларуссю азмрочаныя спецыфічным аспектам — наяўнасцю палітвязняў, якія працягваюць заставацца ў турме. У сувязі з гэтым вызваленне і аднаўленне ў правах усіх палітвязняў стала асноўным неабходнай умовай для таго, каб вярнуцца на той шлях, які пазначылі дзяржсакратар Хілары Клінтан і былы міністр замежных спраў Сяргей Мартынаў у сумеснай заяве ў снежні 2010 года. Тады яны сказалі, што большая павага дэмакратыі і правоў чалавека застаецца цэнтральным пытаннем для паляпшэння двухбаковых адносінаў, і гэта важна як для Беларусі, так і для яе грамадзян.
— Расія неаднаразова заяўляла, што прыме адэкватныя меры ў адказ на размяшчэнне элементаў амерыканскай ПРА ў Еўропе. Беларусь пазіцыю Расіі падтрымлівае. Ці не асцерагаюцца ЗША ў сувязі з гэтым эскалацыі напружанасці ў рэгіёне?
— Мы застаемся прыхільнікамі пошукаў шляхоў супрацоўніцтва ў сферы ПРА з Расіяй, імкнучыся знайсці прымальны для абодвух бакоў падыход. На нашу думку, супрацоўніцтва з Расеяй спрыяла б умацаванню бяспекі, што будзе выгадна і ЗША, і Расіі, і нашым еўрапейскім саюзнікам.
Сістэма, пра якую ідзе гаворка, задумана для таго, каб супрацьстаяць ракетнай пагрозеі мы выразна заявілі, што ў нас няма ні жадання, ні намераў падарваць стратэгічны стрымліваючы патэнцыял Расіі. Афіцыйныя асобы ЗША і Расіі працягваюць абмяркоўваць магчымыя элементы палітычнага рашэння, якія адкрылі б шлях да практычнага супрацоўніцтва з Расеяй па пытанні ПРА. Але, як падкрэсліў прэзідэнт, ЗША і НАТА не пойдуць на стрымліванне або абмежаванне сваёй супрацьракетнай абароны.з-за межаў Еўропы,
— Кіраўніцтва Беларусі просіць у Міжнароднага валютнага фонду чарговы стабілізацыйны крэдыт. Ці могуць ЗША як адзін з ключавых донараў фонду ўплываць на рашэнні Савета дырэктараў МВФ аб выдзяленні крэдыту той ці іншай краіне?
— ЗША з’яўляюцца адным з асноўных акцыянераў МВФ і валодаюць вялікай колькасцю галасоў.Амерыканскі выканаўчы дырэктар прадстаўляе ЗША ў Савеце дырэктараў і, вядома ж, галасуе. Ён кіруецца указаннямі Дзярждэпартамента і Міністэрства фінансаў ЗША.
У выпадку з Беларуссю існуе прыняты Кангрэсам закон — Акт аб дэмакратыі ў Беларусі. Дакумент накіраваны на прасоўванне дэмакратыі і павагі да правоў чалавека ў Беларусі. Гэты акт таксама змяшчае патрабаванне да Мінфіну ЗША выступаць супраць любой фінансавай дапамогі ў рамках любых міжнародных фінансавых інстытутаў ўраду Беларусі, за выключэннем наўпростай гуманітарнай дапамогі беларускаму народу.
— Беларускія палітвязні працягваюць заставацца ў турмах, нягледзячы на заклікі Захаду вызваліць іх. На думку аналітыкаў, у сваіх адносінах з Вашынгтонам і Бруселем Мінск выкарыстоўвае палітвязняў як разменную манету. Напрыклад: вы адмяняеце санкцыі ў дачыненні «Белнафтахіма» — мы вызваляемэкс-кандыдата ў прэзідэнты Мікалая Статкевіча і г.д.Ці гатовы Вашынгтон ісці на такія пакрокавыя саступкі дзеля вызвалення канкрэтных палітвязняў?
— Прайшло ўжо два гады пасля падзей 19 снежня 2010 года, якія выклікалі рэпрэсіі. Увесь гэты час мы паслядоўна і выразна казалі пра тое, што не вядзем гандлю з нагоды вызвалення людзей, якія былі несправядліва пасаджаныя ў турму.
Наша палітыка ў дачыненні да гэтага пытання выразная: вызваленне і аднаўленне ў правах усіх палітычных зняволеных. Менавіта гэта дазволіла б нам вярнуцца на шлях паляпшэння двухбаковых адносін. Як вы ведаеце, па гэтым пытанні ў ЗША і Еўрасаюза адзіная пазіцыя і скаардынаваная палітыка.
— На сустрэчы ў Астане 1 снежня 2010 года, якую вы згадвалі, акрамя ўсяго іншага, ЗША і Беларусь дамовіліся рэалізаваць праект у сферы ядзернай бяспекі. Меркавалася, што да 2012 года Беларусь ліквідуе запасы высокаўзбагачанага ўрану, а ЗША дадуць ёй на гэтыя мэты тэхнічную і фінансавую дапамогу. Сітуацыя змянілася пасля прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі 19 снежня 2010 года: Вашынгтон аднавіў рэжым санкцый у дачыненні да Беларусі, а Мінск у адказ адмовіўся ад выканання сваіх абавязацельстваў па вывазу узбагачанага ўрану. Калі б сёння Беларусь заявіла пра гатоўнасць вярнуцца да праекту, сталі б ЗША супрацоўнічаць, і калі так, то на якіх умовах?
— Ядзерны тэрарызм ўяўляе сабой вялікую пагрозу для міжнароднай бяспекі. Прэзідэнт Абама і яшчэ 50 сусветных лідэраў прынялі на сябе абавязацельства рабіць усё магчымае, каб прадухіляць ядзерны тэрарызм і забяспечваць бяспеку ядзерных матэрыялаў.
У 2010 годзе дзяржсакратар Клінтан і тагачасны міністр замежных спраў Мартынаў пацвердзілі агульную прыхільнасць да ядзернай бяспекі і нераспаўсюджвання.
Мы віталі ў 2010 годзе заяву Беларусі пра яе гатоўнасць пазбавіцца ад запасаў высокаўзбагачанага ўрану і былі расчараваныя, калі ў 2011 годзе Беларусь заявіла, што збіраецца прыпыніць супрацоўніцтва з ЗША ў гэтай сферы.
Наша прапанова па ліквідацыі запасаў высокаўзбагачанага ўрану застаецца ў сіле.
Мыпа-ранейшаму гатовыя аказаць неабходную дапамогу і шчыра спадзяемся, што Беларусь выканае ўзятыя на сябе абавязацельствы па ліквідацыі запасаў высокаўзбагачанага ўрану.
— Ці можа беларуская дэмакратычная грамадскасць разлічваць на павелічэнне падтрымкі з боку ЗША, і ў якой форме можа прадастаўляцца такая дапамога?
— ЗША цалкам падтрымліваюць імкненне беларускага народа мець такі ўрад, якое паважала б дэмакратычныя правы і асноўныя свабоды.У бліжэйшай перспектыве мы плануем даць значную падтрымку праграмам, нацэленым на стварэнне пляцоўкі для вольнага выказвання палітычных поглядаў, прасоўвання правоў чалавека, падтрымку грамадзянскай супольнасці і свабоды СМІ. Мы таксама імкнемся аказваць падтрымку ўзмацненню ролі прадпрымальніцтва, росту прыватнага сектара, а таксама неабароненым групам насельніцтва, такім як, напрыклад, ахвяры гандлю людзьмі.
