У чэрвені 2013 года ў Кішынёве плануецца адкрыць помнік ахвярам сталінскіх рэпрэсій. Кампазіцыя «Цягнік мёртвых» будзе знаходзіцца ля кішынёўскага вакзала, адкуль у сталінскія часы адпраўляліся ў незваротнае цягнікі з рэпрэсаванымі.
Стварыў помнік скульптар Юры Платон, які нарадзіўся ў Кішынёве, а жыве ў Лейпцыгу.
Па задуме аўтара, людзі, выяўленыя ў кампазіцыі, паступова пераўтвараюцца ў механізмы машыны смерці.
Помнік выглядае як цягнік з чалавечых целаў – калі ў пачатку цягніка гэта звычайныя людзі, то ў сярэдзіне яны пераўтвараюцца ў часткі механізму, каб у канцы стаць кавалкамі цягніка, дзвярыма і вокнамі. Тыя, хто бачыў понік, апісваюць яго як алегорыю руху ў бясконцасць. Цяпер гіпсавую копію помніка перавозяць у Беларусь — тут будзе створана бронзавая версія «Цягніка мёртвых», памерам 12 на 1.7 метра і вышынёю ў тры метры.
У Беларусі толькі адзін помнік ахвярам сталінізму, пастаўлены з удзелам дзяржавы,кажа гісторык Ігар Кузняцоў.
«У 1989 годзе ў Курапатах быў закладзены камень з шыльдай „У гэтым лясным масіве у адпаведнасці з пастановай Савета міністраў Беларускай ССР ад 18 студзеня 1989 года, будзе пабудаваны помнік ахвярам рэпрэсій 1937–1941 гадоў“. — расказвае гісторык. — Згодна з пастановай, мусіў адбыцца конкурс на помнік, выдаткаваныя сродкі. Камень прастаяў з шыльдай да 2005 года, пасля шыльду скралі, мы яе аднавілі, але праз пару дзён яна ізноў знікла.
Пастанову Саўміна, дарэчы, ніхто дагэтуль не адмяняў.Зараз на тыльным баку, на камені прадубляваны першапачатковы тэкст, а таксама надпіс „ахвярам сталінізму“. Гэта да сёння адзіны помнік ахвярам сталінскіх рэпрэсій у Беларусі».
