1. Добра было б не так спяшацца з абвяшчэннемДэдлайн падачы кніг — канец снежня, галасаванне ў першай палове студзеня, а ладная частка кніжак прыходзіць толькі ў самым канцы году. Простая павага да аўтараў і выдаўцоў вымагае, каб журы прачытала кнігі спакойна і цалкам, з перапынкамі на роздум. Літаратура не церпіць чытання «па дыяганалі» — што вядома арганізатарам бальшыні замежных прэмій, у якіхлонг-ліста .
2. Добра было б напісаць і апублікаваць рэгламент Прэміі,які б утрымліваў неабходную інфармацыю: хто, калі і паводле якіх прынцыпаў стварае журы, якім чынам падлічваюцца галасы (раптоўная змена спосабу падлікаў збівае з панталыку), што рабіць, калі вылучаны дзве кнігі аднаго аўтара і г.д. Я вельмі цаню чары славянскай імправізацыі, але давер да Прэміі вырас бы, калі б працэдура адбору была дакладна прапісаная і ўсім вядомая. Дапрацаваць рэгламент на падставе спраўджаных міжнародных узораў — гэта справа пары дзён.
3. Добра было б адмовіцца ад рэцэнзій на старонцы www.gedroyc.by.Я не ведаю, хто і як падбірае гэтыя рэцэнзіі, але для інтэрнаўтаў яны выглядаюць як выказванне пазіцыі журы. Тымчасам бальшыня зь іх — гэта рэклама або антырэклама асобных кніг, на дадатак часта пазбаўленая мінімальных літаратурных крытэраў. Дзве асноўныя аўдыторыі старонкі (замежныя выдаўцы і чытачы беларускай літаратуры) значна лепш і аб’ектыўней падштурхнуць да чытання фрагменты кніг, дастатковыя, каб стварыць уласнае ўражанне. Добрага каваля відаць здаля.
4. Добра было б праясніць ролю палякаў у журы.Другі год на кожным кроку я чую і чытаю, каго і з якіх прычын выбралі палякі, і гэтыя дадумкі не спрыяюць добрай рэпутацыі маіх землякоў. Таму дазволю сабе сказаць (раз ужо ніякага рэгламенту прэміі няма). Два ганаровыя члены журы з польскага боку (дыпламаты) не галасуюць ні на адным этапе. Трэці, звычайны, галасуе толькі ў фінале (што ўжо само сабой досыць арыгінальна). І толькі чацвёрты — гэта значыць, я — сёлета галасавала на ўсіх этапах. Таму, прынамсі, хачу, каб беларусы ведалі: і леташнія, і сёлетнія вынікі ўзнагароды — цалкам выбар беларускіх членаў журы.
5. Добра было б растлумачыць прэтэндэнтам панятак «выданне ў Польшчы».У дадзеным выпадку, гэта грантавае выданне ў Калегіуме Усходняй Еўропы (KEW). Гэта паважаная ініцыятыва, але яна не выходзіць на рэальны, камерцыйны кніжны рынак. Яны максімальна што распаўсюджваюць — гэта пара соцень асобнікаў. У маштабах Польшчы гэта азначае, што кніга не трапляе да чытача. У выпадку з сапраўды добрымі аўтарамі, якія дзякуючы Прэміі мелі б шанец выйсці на іншыя замежныя рынкі, такое выданне можа аказацца мядзведжай паслугай, і пра гэта варта папярэджваць лаўрэатаў. Замежныя выдаўцы старанна адсочваюць лічбы продажаў на папярэдніх рынках, і калі нейкая кніга разышлася ўсяго толькі накладам некалькі соцень экзэмпляраў, то некаторыя могуць палічыць гэта фальстартам.
6. Пры нагодзе пунктаў 4 і 5 добра было б пагаварыць аб уплыве польскіх (і, пэўна, не толькі польскіх) выданняў на беларускі літаратурны працэс.Я гадамі назіраю саманакрутку механізма выдання пасрэдных аўтараў з аргументацыяй «бо за мяжою іх выдаюць» і адначасна згубнага замоўчваньня выдатных кніжак «
7. І ўвогуле, варта часцей думаць ўласна пра літаратуру.Літаратура — гэта не фабула, a найперш мова. І наадварот, мова сваім развіццём і заняпадам абавязаная найперш літаратуры. Чым больш мова дакладная, тым дакладней мысляць яе носьбіты; чым больш неахайная, тым неахайнейшае мысленне. Добрай нацыянальнай мовы няможна збудаваць на халтуры, тусовачных міжсабойчыках ці графаманіі. Я сябе адчуваю дурнавата, прамаўляючы такія рэчы з пазіцыі замежніцы, якая ведае беларускую мову толькі пасіўна, а з вамі дачыняецца на ламанай расейскай, але паверце: палякі, пры ўсіх сваіх хібах, артадаксальна шануюць мову і ролю добрай літаратуры — мы лепей за каго ведаем, чым мы ім абавязаныя.
0
0
0
0
0
0
