Зміцер Сасноўскі: Мы ўсе хворыя на комплекс асцярожнай непаўнавартаснасці 5

Музыка, лідар гурта сярэднявечнай музыкі «Стары Ольса», майстар і калекцыянер старадаўніх інструментаў, прадзюсар і навуковец Зміцер Сасноўскі заскоквае на Еўарарадыё паміж працоўнымі сустрэчамі. У часе ён абмежаваны, але адразу ж забываецца на гадзіннік. Ён распавядае пра гістарычны ўплыву інструментаў і страваў на характар беларусаў, тлумачыць чаму дуда дагэтуль не займае месца галоўнага народнага інструмента, праводзіць для нас віртуальную экскурсію па музычных музеях Мінска і дзеліцца зместам адразу двух новых альбомаў.

Як бульба перамагла дуду

— Сярэдзіна 2000-х — росквіт папулярнасці сярэднявечных фэстаў, сярэднявечных дыскатэк, дударскай музыкі. А цяпер неяк усё пацішэла. Чаму так здарылася?

— Жывая музыка заўсёды развіваецца па нейкіх незапраграмаваных законах. Усё ідзе па сінусоідзе, таму назваць гэта спадам нельга. Знешне, можа, і напраўду так выглядае, але на самой справе рух павялічваецца, яго аматараў робіцца больш. Цяпер рыхтуецца новы ўсплёск. З’яўляецца шмат цікавых музыкаў, новыя гурты, узнікаюць новыя фэсты. Напрыклад, «Гальшанскі замак».

— Тады падавалася, што год-два — і дудары будуць збіраць стадыёны.

— Дударскія фэсты лёгка збіраюць 500 чалавек. Але не тысячу. А прычына вельмі глыбока. У рацыёне беларусаў здаўна было шмат зеляніны. Палякі жартавалі, што ў Радзівілаў неўраджай, бо бацвінне не парасло! Беларусы вельмі любілі пятрушку, цыбулю, часнок і гралі ў тыя часы на дудах. Дуда — інструмент эмацыйна экспрэсіўны, ён натхняе на дзеянні. І зеляніна ўзбуджальна ўздзейнічае на псіхіку.

Пазней прыйшла бульба, якая сама сабой супакойвае. З бульбай, дзякуючы таленту і нястомнай дзейнасці Язэпа Жыновіча, нацыянальным інструментам сталі цымбалы. А цымбалы — інструмент, які супакойвае. Плюс, я не ведаю, як можна быць удзячнымі Каліноўскаму, які два пакалення патрыётаў паклаў пад штыкі і шаблі расійскіх казакоў. Час змяніўся, ужо можна было ваяваць інфармацыйна, а яны косамі працягвалі…

-То бок дударства прыйшло ў заняпад пасля паўстання Каліноўскага?

— Тры ўдары былі: Касцюшкаўскае паўстанне, паўстанне 1830–31 гадоў і паўстанне Каліноўскага. Яны знішчылі вельмі шмат людзей, якія пакаленнямі культывавалі абарону Радзімы і патрыятызм. І вось, паглынаючы вялікую колькасць бульбы, ужо не маючы прыкладаў людзей, за якімі варта ісці, граючы спрэс на цымбалах па ўсёй Беларусі, мы атрымалі зусім нам неўласцівую эмоцыю рахманасці.

За апошнія дваццаць гадоў, калі ініцыятарамі выступалі толькі асобныя людзі, складана было гэты фон змяніць. Але ён змяняецца і дастаткова хутка: усё больш людзей замаўляюць дуды, нават майстроў не хапае. Становішча будзе змененае. Праўда, не адразу… Нам дасталася цяжкая спадчына. Патрэсканая, гнілая, з якой ужо тынкоўка ападае. Але руйнаваць гэтую спадчыну давядзецца доўга.

«Калі стаяў выбар: чым ганарыцца — рэзка павялічылася колькасць сярэднявечных фэстаў»

— А можа, час змяніўся? У 2000-х была эканамічная стабільнасць, быў агульны культурны ўздым. Цяпер у нас усе гавораць пра нейкія рэформы, усім не хапае грошай, кошты растуць і г.д. Можа, таму і сярэднявечча разам з дударамі стала нецікавым?

— Гісторыя паказвае, што якраз ў самыя цяжкія часіны культура і мастацтва развіваецца найбольш актыўна. Таму гэта хутчэй супадзенні. А ў 2000-х мы сапраўды доўга вырашалі, на чым будаваць нацыянальную самасвядомасць. Я не кажу пра дзяржаўныя структуры, бо яны ўдарыліся ў XX стагоддзе: Кастрычніцкая рэвалюцыя ды Вялікая Айчынная вайна. Падмурак для нацыянальнага гонару ў дзяржаўнай ідэалогіі грунтуецца толькі на XX стагоддзі. Але забараніць ганарыцца папярэдняй гісторыяй немагчыма. Менавіта тады, калі стаяў выбар: чым ганарыцца — рэзка павялічылася колькасць сярэднявечных фэстаў, святы ў гарадах праходзілі з абавязковым удзелам рыцараў. Той выбух звязаны менавіта з тым, што нарэшце знайшлі.

А цяпер рыцараў вельмі шмат паўсюль і яны крыху надакучылі. Трэба шукаць новую форму, як падаваць гэтую культуру. Напрыклад, на апошніх святах горада была не проста музыка, а музыка з танцамі, не проста рыцарскія паказы, а конкурсы, дзе простыя людзі могуць паспаборнічаць разам з рыцарамі і г.д. Цяпер усё так жорстка, што проста паказаць мала, трэба ўцягваць і гледача.

— Раней на станцыі метро «Усход» у садзе збіраліся раз на тыдзень і танчылі пад дуды, цяпер гэта існуе ці не?

— Дударскі клуб ніхто не распускаў! Таму ўсё працягваецца. Два апошнія гады ўсё гэта праходзіла там жа ў садзе, побач з будоўлямі. Сёлета будзе там жа, але ўжо бліжэй да лесу. Але зноў жа, гэта некіруемы, хаатычны рух.

«Ва ўніверсітэце культуры да дуды ставяцца як да „гоп-ца-ца“ пры сельскім клубе»

— Вельмі проста ўзяць у рукі гітару і пачаць граць, але і тут ёсць пэўныя крытэрыі. А як мусіць выглядаць добры дудар, ці ёсць нейкія дакладныя характарыстыкі?

— Я сутыкнуўся з тым, што некаторым людзям магчымасць граць на дудзе сам Бог дае. Па тым, як чалавек узяў гэты інструмент упершыню, адразу бачна, ці створаныя яго мышцы, лёгкія, дыханне, ці яму давядзецца шмат працаваць. Дык вось, большасць людзей, якім Бог даў гэтую магчымасць: і целаскладам і кардынацыяй рухаў — яны праз пэўны час інструмент закідваюць. Як і ва ўсіх іншых сферах жыцця — што даецца на халяву, не цэніцца.

А ёсць людзі, пра якіх кажуць: «Як на казе баян». Так ён нязграбна тую дуду трымае, так у яго не атрымліваецца цвёрда і роўна ноту цягнуць! Але праз упартасць, у некаторых выпадках — літаральна галавой аб сцяну — яны пачынаюць граць, і досыць добра! Таму няма такіх крытэрыяў, якія 100% гарантуюць, што чалавек будзе граць, і 100% гарантуюць, што не будзе.

— Ці выкладаюць дуду хоць у якой-небудзь з беларускіх музычных школ?

— Выключна праз асабістую ініцыятыву. Я ведаю, што Марыя Шарый — флейтыстка гурта «Стары Ольса», выкладаючы ў музычнай школе, паказвае дуду дзецям. Калі яны праходзяць народныя язычковыя інструменты, дазваляе ім паспрабаваць граць. Нарэшце мы дажылі да часу, калі дуда выкладаецца сярод іншых інструментаў (асобнага курсу няма) на спецыяльнасці «Духавыя народныя інструменты» ва ўніверсітэце культуры. Гэта сур’ёзны поспех. Але праблема — у якім стылі яна выкладаецца. Я б сказаў, што ў стылі баяна і балалайкі! У хаатычным і стыхійным дударскім руху ёсць паважлівае стаўленне да дуды. А вось ва ўніверсітэце культуры стаўленне як да «гоп-ца-ца» пры сельскім клубе. Пачаць граць нешта высакароднае ў іх не атрымліваецца, гэта заўсёды нейкая гулянка з самагонам.

Ва ўніверсітэце культуры ёсць уласная майстэрня, якая, на жаль, ніколі яшчэ не выпусціла якасную дуду. Хоць менавіта ў іх дуды набываюць у якасці сувеніраў розныя замежныя дэлегацыі і менавіта з БДУКМ дуды патраплялі ў шмат розных паважаных калекцый і музеяў. На гэтыя інструменты сорамна глядзець. Але праз масавы выпуск інструмента, няхай і з хібамі, яны ўсё ж выканалі сваю частку справы па яго папулярызацыі.

«Чыноўнікі пакуль не бачаць магчымасці палепшыць кар’еру ці разбагацець на дудзе»

— Ты ж актыўны чалавек, няўжо ты не спрабаваў паразмаўляць з чыноўнікамі і неяк вырашыць гэтую праблему?

— Я размаўляў пра гэта з афіцыйнымі асобамі і зразумеў, што шмат залежыць ад іх асабістых інтарэсаў. Я магу ўпэўнена сказаць, што калі б у чыноўнікаў нашага Міністэрства культуры нарэшце ўзнікла жаданне вярнуць дудзе культавае і сімвалічнае значэнне, то гэта не стала б праблемай. Можна спаслацца на досвед савецкай ідэалагічнай школы ў Беларусі, якая ў 1930-я прааналізавала ўсе беларускія інструменты і звярнулася менавіта да дуды! У самыя жорсткія часы пераследу нацыяналістаў і нацыянальных дзеячаў гэты інструмент быў сімвалам народнай музыкі Беларусі. Але ў нашых чыноўнікаў усё залежыць ад асабістага жадання, якое ў сваю чаргу залежыць ад магчымасці палепшыць кар’еру ці зарабіць. Пакуль, яны, відаць, не бачаць такой магчымасці.

— Калі паглядзець на сучаснага беларуса, якую музыку менавіта сёння можна лічыць сапраўды беларускай?

— Як і паўсюль, беларуская музыка — вельмі разнастайная. Беларусы насуперак усім гістарычным перыпетыям, агучваць якія я не буду, усё ж цікаўная і сучасная нацыя. Цікавімся мы абсалютна розным. А сапраўднай беларускай музыкай можна называць напэўна ўсе эксперыменты, звязаныя з пераходам фальклору ў пэўныя сучасныя формы. Напрыклад, фолк-джаз, ды-джэі, што выкарыстоўваюць народныя інструменты для суправаджэння, фолк-рок, у тым ліку і накірункі цяжкага року і г.д.

Але не вельмі мы спяшаемся спалучаць фальклор з сучаснымі стылямі. Каб гэта адбылося так хутка, як у многіх краінах Еўропы, фальклорам, магчыма, ужо лічыўся б спеў пад гітару анародненых песень. А ў нас гэтая затарможанасць. Не хіба, а менавіта нейкая філасафічнасць… Вось і гісторыя на гэты конт. У мяне ёсць хутар у Валожынскім раёне. У бабулі з суседняй вёскі згарэў дах, яна захацела сабе новы вельмі добры дах, падлічыла, атрымалася каля трох тысяч долараў. А дзе вясковай бабулі ўзяць такія грошы? Яна хадзіла на поле ўначы, рвала кукурузу, смажыла і хадзіла на віленскую трасу прадаваць. І за два месяцы яна зарабіла гэтыя тры тысячы! Грошай хапіла, каб хату нават сайдзінгам абшыць. Але, як толькі яна гэта зрабіла, так адразу зноў занялася сваімі курачкамі-свінкамі… Нават ніводнага маладога чалавека ў вёсцы гэты прыклад не падштурхнуў заняцца гэтым бізнэсам.

Але гэта не недахоп, гэта асаблівасці характару. Відаць, для нашых простых людзей не грошы — асноўны аргумент! Тое ж і з музыкай.

«Наша навука, як і мы ўсе, дзіка хворая на комплекс асцярожнай непаўнавартаснасці»

— Табе належыць аўтарства кніг па гісторыі музычнай культуры Беларусі. Прычым, ад старажытнасці да ХХ стагоддзя. Ці будзе працяг?

— Наконт працягу, ідэй вельмі шмат. Наша навука, як і мы ўсе, дзіка хворая на комплекс асцярожнай непаўнавартаснасці. Тое, што ўскосна тычыцца польскай, украінскай ці літоўскай культуры, а можа і не тычыцца, але было ў часы ВКЛ ці Рэчы Паспалітай, абвяшчаецца польскім, украінскім ці літоўскім. Я набыў у Кіеве дыск, які называецца «Украінская сярэднявечная музыка» і амаль цалкам складаецца з твораў «Полацкага сшытка». З палякамі, якія «Полацкі сшытак» лічаць польскай музыкай, можна нават і не спрачацца, бо дарэмна згубіш час. Тое, што гэтая музыка літоўская для літоўцаў — 100%, бо ўсё што можна прывязаць да ВКЛ, адразу безапеляцыйна становіцца літоўскім. А ў нас адваротная сітуацыя.

У сваіх кнігах я пісаў толькі пра тое, што 100% тычыцца беларускай музыкі. Тое, што знаходзілася пад пэўнай доляй сумневу, я не выкарыстоўваў. Бо гэты ненармальны ўзровень самакрытычнасці пагражаў кнігам быць моцна раскрытыкаванымі. Але аб’ём матэрыялаў, якія тычацца нашай — і ў той жа час польскай і г.д. музыкі — вельмі вялікі. Вось мне і хацелася б зрабіць кнігу, у якой у палемічным выглядзе апісаць гэтыя матэрыялы. Дапісваючы, што пры такіх і такіх сумневах і агаворках мы можам выкарыстоўваць іх як гісторыю беларускай музыкі.

— Цікавішся сучаснай музычнай культурай?

— Вельмі цікаўлюся, але да яе звяртацца цяжка. Прычым, матэрыялаў хапае, але вынас пэўнага аналізу якому-небудзь існуючаму гурту пагражае сваркай з гэтым гуртом. А сварыцца я не хачу.

Хацелася б сучасную музыку прааналізаваць, проста тэндэнцыі, куды рухаемся, каб нікога не абзываць і не крыўдзіць. Калі гэтыя ідэі будуць рэалізаваныя, я не ведаю. Але я перакананы, што, калі фарсіравана нешта рабіць, то нікому гэта будзе непатрэбна. А калі выспее час, то само ўсё і ўсплыве.

«Адкрыццё мінскага музея інструментаў — дылетантызм ды прафанацыя выстаўленых экспанатаў»

— Дарэчы, ты ж чытаеш лекцыі, а як на іх трапіць, дзе і пра што яны?

— Гэта ўсё вельмі рэдка і выпадкова. Цяпер існуе цікавы рух, які чамусьці незаўважны ні для журналістаў, ні для простых людзей. Але ён вельмі актыўны, і рана ці позна, як казаў Гегель, колькасць пераўтворыцца ў якасць. Справа ў тым, што ў нас у Беларусі вельмі шмат пратэстанцкіх цэркваў. Гэта патрыятычна накіраваныя людзі, якія прынцыпова вядуць здаровы лад жыцця, вельмі сямейныя і вельмі прыемныя для размоваў. А XVI стагоддзе, калі пратэстантызм у нас вельмі распаўсюджваўся ў выглядзе Рэфармацыі, — сімвал залатога веку і росквіту ўсіх мастацтваў. І вось, 17 красавіка я буду чытаць лекцыю па гісторыі сярэднявечнай, рэнесанснай, барочнай музыкі ў царкве «Новае жыццё».

— Ты калекцыянуеш інструменты, а ці не планаваў іх выставіць у якім музеі?

— Калекцыя ўжо тройчы дасягала пэўнага піку, пасля чаго раздавалася ці распрадавалася. Цяпер яна зноў збіраецца. Гэта таксама самастойны рух! Але калекцыянаваць інструменты — раскоша, бо трэба мець адмысловае памяшканне. У сям’і, дома рабіць гэта немагчыма, на хутары трэба сачыць за тэмпературай і вільготнасцю… Таму першую частку з пяці інструментаў (адзін з іх — даволі дарагая скрыпка) я падарыў полацкаму гістарычнаму музею. Шкада, што ніводны з іх не трапіў у экспазіцыю. Цяпер яны ляжаць недзе ў сутарэннях. Будзе некалькі маіх інструментаў у экспазіцыі Нясвіжскага замку.

Напэўна, варта было б дайсці да адкрыцця калі-небудзь антыкварнай крамы, дзе гэтыя інструменты збіраць, каб яны не прападалі. Але пакуль музыка пераважае. Што тычыцца выставаў, то ідэй было вельмі шмат, і іх падштурхоўвалі розныя рэальныя падзеі. Калі адкрыўся музей інструментаў у Верхнім горадзе, то гэта быў проста смех, дылетантызм ды жудасная прафанацыя. Напрыклад, дуда была не так сабраная: у шыю жалейкі быў устаўлены бурдон, іншы бурдон выходзіў на жываце меха, усё гэта заліта лакам і знаходзіцца пад шклом. Проста жудасць!

— Ці праходзяць у Мінску вартыя выставы музычных інструментаў?

— Была выстава інструментаў на вуліцы Герцэна, там інструменты ўсіх краін прадстаўленыя вельмі актыўна, а беларускіх — мала. Выстава ў Нацыянальным гістарычным музеі — аўтарытэтная, але прапушчаныя цэлыя кавалкі гісторыі інструментаў, а яны ж у людзей ёсць. Таму ідэя зрабіць выставу лунае ў паветры. Калі сабраць мае інструменты, інструменты сяброў, сабраць па майстрах, то атрымалася б вельмі аўтарытэтная выстава. Але і тут усё залежыць выключна ад асабістага жадання нейкіх адказных асобаў.

«Калі людзі пачалі суткамі, гадамі чуць навокал гук матораў, з’явіўся рок»

— Ці часта вы ездзіце за мяжу і выступаеце перад беларускай дыяспарай, ці цікавяцца яны дудой?

— Апошнім часам рэдка, але тое, што было, вельмі здзіўляла. Напрыклад, калі прыехалі ў Сыктыўкар, было ўражанне, што мы двое сутак ездзілі па коле, прыехалі зноў у Мінск, але самы лепшы Мінск, які можа быць. Беларускамоўнасць для людзей, якія з’ехалі далёка ад Радзімы, робіцца пэўнай з ёй сувяззю. Нас сустракала чалавек трыццаць абсалютна розных узростаў, якія размаўлялі па-беларуску. Тое ж паўтарылася і ў Сургуце. Там столькі беларусаў, што яны нават на ключавых пасадах! Не менш за палову горада — беларусы.

Людзі вельмі цікава сустракаюць. Старыя людзі падыходзяць і ўзгадваюць, што пра дуду ім бацькі казалі, ці яны яе памятаюць. Агулам у мяне ўражанне, што беларусы за мяжой значна лепш і больш гуртуюцца, чым у Беларусі. І ў мяне ўражанне, што беларуская дыяспара ў любой краіне вельмі добра сустрэла б любых беларускіх музыкаў. З гэтай гасціннасці цяжка вылучыць стаўленне да музыкі, тут прычынай, хутчэй, зямляцтва.

— Хаця «Стары Ольса» і фолк-гурт, вы ўвесь час удзельнічаеце ў метал-фэстах. Прычым, у вас не горшая падтрымка, чым у гуртоў, што граюць, уласна, метал. Як так атрымліваецца?

— Ну, і металісты любяць Сярэднявечча! Наша музыка па духу падобная да той, што выконваюць і яны. Гэта музыка тых часоў, дзе моцныя людзі вырашалі свае пытанні з дапамогай сілы. З пункту гледжання культуролага, цяжкі рок такі ж аўтэнтычны цяпер, як і сярэднявечная музыка ў тыя часы, як і фольк аўтэнтычны для часоў яшчэ да Сярэднявечча. Любая музыка — імітацыя гукаў наваколля, няхай падсвядомая, але імітацыя. Калі людзі пачалі суткамі, гадамі чуць навокал гук матораў, з’явіўся рок. Гэта відавочна для кожнага, хто займаецца гісторыяй музыкі. Таму рок мае падабенства з сярэднявечнай музыкай хаця б у тым, што адпавядае свайму часу. Тут яшчэ важна тое, што сярэднявечная культура моцна адбілася ў цяжкім року. Але я сам да канца гэтага эфекту не разумею.

Калі нас ставяць пасля цяжкага року і перад цяжкім рокам, я заўсёды кажу арганізатарам, што ў нас не электронныя інструменты, што ў нас не тая насычанасць тэмбраў, але мяне не слухаюць. А потым дзіўна назіраць металістаў, якія пад нас выскокваюць танчыць, скакаць, і ўсё атрымліваецца выдатна. Гэта для мяне яшчэ загадка, якую трэба далей разгадваць.

— А ты сам хацеў бы жыць у Сярэднявеччы, ці цяпер лепш?

— Нам даводзілася жыць у замках і падчас жорсткіх фэстаў, дзе ўсё мусіць быць рэканструкцыйна. Даводзілася і спаць у сярэднявечных умовах і я магу распавесці пра гэты перыяд тое, што людзі нават сабе не ўяўляюць. Ведаючы гэтыя хібы, скажу, што там цяжкавата жыць. Заўсёды будзе пах конскага гною, заўсёды будзеш то мерзнуць, то перагравацца. У бяспецы ты можаш быць толькі ў замку, а яго сцены выцягваюць з цябе ўсё цяпло. Але ў замку ты штовечар назіраеш рыцараў, якія вяртаюцца п’яныя, і на ўсялякі выпадак лепш быць гатовым абараняцца.

«Думаю, будзе годны і варты пераемнік «Старога Ольсы»

— Калі б не сярэднявечная музыка, што б ты выконваў?

— Фольк-джаз, але абавязкова з элементамі року. Напэўна, нейкую сумесь, але мы дакладна гралі б рок!

— Калі б ты быў не здольны займацца музыкай, не было б слыху, напрыклад, то што б ты рабіў?

— Усё роўна тым ці іншым чынам займаўся б музыкай (смяецца). У мяне шмат іншых захапленняў, якія абсалютна ў той жа сферы знаходзяцца: архітэктура, археалогія, палеаграфія…

— Ты яшчэ і прадзюсар. Якіх гуртоў і ці таго ж яны накірунку, што і «Стары Ольса»?

— Ну, не зусім. Напрыклад, я прадзюсаваў Litvintroll. На пачатку яны былі выключна сярэднявечным гуртом, але калі яны сталі рок-калектывам, я працягваў іх прадзюсаваць. Цяпер яны ўжо самі развіваюцца. Дарэчы, часта такое здараецца, што з сярэднявечча музыкі пераходзяць у рок. Гурты «Рокаш» ды «Кашлаты Вох» таксама доўга гралі сярэднявечную музыку, але цяпер ужо пераўтварыліся ў рок-банды.

Апошняе чым займаюся, і мяне гэта цешыць, бо ўнікальныя музыкі — Lity Taler. Іх цікава слухаць, нават калі яны проста забаўляюцца. Ім толькі два гады, яны яшчэ мала дзе выступалі, але… Думаю, будзе годны і варты пераемнік «Старога Ольсы».

«За чатыры гады ў нас атрымліваюцца адразу два альбомы прынцыпова розныя па стылі»

— Што цяпер адбываецца з гуртом «Стары Ольса», ці рыхтуецца які-небудзь рэліз?

— Мы чатыры гады не былі ў студыі, і літаральна месяц таму заняліся запісам зноў. За гэты час назапасілася вельмі шмат матэрыялаў, і мы вельмі ўважліва паставіліся да «Полацкага сшытка». Гэта такая скарбонка, з якой дакладна можна не вылазіць да канца творчага жыцця гурта «Стары Ольса». Пасля працяглых зносінаў з музыкай барока, у музыкаў гурта абудзілася цікавасць і жаданне выконваць сярэднявечную вясёлую застольную музыку. Таму цяпер, як ні дзіўна, за адзін месяц мы развучылі чатыры новыя песні.

Такія адкрыцці робяцца на гэтай глебе! Так за гэтым цікава назіраць! Пакуль нашу творчасць і розумы апанавала барока, мы так ссумаваліся, што раптам пачалі адкрываць тое, што ляжала на паверхні. Напрыклад, якая песня ўпершыню згадваецца ў XIII стагоддзі, тэкст напісаны ў XV і амаль няма чалавека, які яе не чуў? А гэта Gaudeamus igitur — застольная студэнцкая песня, якую чамусьці цяпер зрабілі гімнам студэнтаў. А яна была напісаная ў карчме і выконвалася ў карчме, пад піва і іншыя напоі. Таму вельмі смешна бачыць, як пад яе выходзяць бакалаўры. Як яе выконвае хор, як высакародны гімн… Вось мы паспрабавалі вярнуць ёй старадаўняе гучанне.

За чатыры гады ў нас атрымліваюцца адразу два альбомы, прынцыпова розныя па стылі. Адзін барочны, амаль камерны, а адзін застольны. Выбіралі-выбіралі, і вырашылі першым пачаць запісваць барочны альбом. Скончым запіс на пачатку лета, але прэзентаваць будзем ужо ў восень. А застольны пачнём запісваць наступнай зімой.

Еўрарадыё

Хочаш падзяліцца важнай інфармацыяй ананімна і канфідэнцыйна? Пішыце рэдактару «Нашай Нівы» ў ТГ