Аўтар аднаго з водгукаў на папярэдні постынг мусіць, лічыць, што пытаньнем пра Освальда эфэктна прыпірае Шушкевіча да сьценкі. Але насамрэч былы сьпікер і цяперашні кандыдат на Нобэля чуў гэта мільён разоў. Таму без аніякіх камэнтароў прапаную вашай увазе гатовы Шушкевічаў расповед з майго архіву.
"Гісторыю зь Лі Харві Освальдам — тым самым, што на думку камісіі Сэнату ЗША забіў прэзыдэнта Кэнэдзі — любяць прыгадваць мае нядобразычліўцы. Падтэкст просты: Шушкевіча нездарма прыставілі да тога амэрыканца. Маўляў, здагадайцеся, што за кантора за ім стаяла.
А насамрэч было так. Пасьля асьпірантуры ў Акадэміі навук я падаўся на радыёзавод, дзе ў спэцыяльным канструктарскім бюро ўтварылася лябараторыя ў справе праектаваньня прыладаў для навуковых даследаваньняў. Там палічылі, што я лепей за іншых арыентуюся ў ангельскай мове, і даручылі падвучыць Освальда мове расейскай. Дарэчы, зь ім ніводнага разу не давялося апынуцца з вока на вока. Толькі на пару з калегам — Сашам Рубінчыкам. Такая была завядзёнка — каб аніякіх патаемных кантактаў і размоў.
Як Освальда занесла ў Савецкі Саюз, для мяне і цяпер загадка. Распытваць было забаронена, а сам ён пра гэта нічога не гаварыў. Са сваіх жа ўражаньняў скажу, што, працуючы слесарам, ён ні ў якае параўнаньне ня ішоў нават з зусім маладымі хлопцамі, што слясарылі побач. І я не аднойчы прасіў майстра, каб не давалі амэрыканцу выконваць маіх замоваў. Дый асаблівага інтэлекту я ў яго не заўважыў. Увогуле, скажу шчыра, не магу паверыць, што гэта ён страляў у Джона Кэнэдзі.
Тэма Освальда чарговы раз усплыла, калі я быў ужо старшынём Вярхоўнага Савету. Паведамляюць неяк: вядомы амерыканец Норман Майлер (часьцей ягонае прозьвішча пішуць як Мэйлер. — А.К.) просіць у вас аўдыенцыі.
Я спытаў дарадцу ў міжнародных справах Сяргея Панькоўскага: хто такі гэты Майлер? "Дык гэта ж знакаміты амэрыканскі пісьменнік!" — адказвае ён.
Хутчэй, кажу, у бібліятэку, прынясеце ўсё, што ёсць, зь ягоных твораў. За ноч дзе прачытаў, дзе прагледзеў кнігу пра вайну "Голыя і мерцьвякі". У мяне адразу ж — асацыяцыі з Сіманавым ды Быкавым…
Сустрэліся. Прыехаў ён зь вялікай групай супрацоўнікаў і адразу: ці можна пазнаёміцца са справай Освальда, што ў вашым КГБ?
Спэцслужба тады падпарадкоўвалася Вярхоўнаму Савету, і я сказаў, што адказ ён атрымае заўтра.
Затэлефанаваў у КГБ. На маё пытаньне, ці можна паказаць госьцю справу, тагачасны кіраўнік ведамства Эдуард Шыркоўскі сказаў: калі ласка, ніякіх дзяржаўных сакрэтаў ў ёй няма.
Падчас размовы з Норманам Майлерам я са здзіўленьнем даведаўся, што ні Сіманава, ні Быкава той не чытаў і наагул пра іх ня ведае. Як сапраўдны амэрыканец ён ніколькі з гэтай нагоды не камплексаваў. Я ж падумаў: мы тут іншыя, саромеемся недасьведчанасьці. Таму і спаць мне шалёна хочацца, бо, каб не выглядаць у размове левым ботам, змарнаваў ноч на тваіх "Голых і мерцьвякоў"!
А вось фантазія ў Майлера незвычайная. І працуе ён, відавочна, не як нашы пісьменнікі, а брыгадным метадам, бо кніга вялікага фармату на васямсот старонак выйшла з друку празь некалькі месяцаў пасля нашай сустрэчы. Тое, як ён потым у кнізе перакруціў на свой лад нашую гаворку, — словамі не перадаць. Кніга па-ангельску называецца "Osvald's Tale". Слова Tale перакласьці можна і як "апавяданьні", і як "плёткі", ня ведаю нават, як лепей. Адзіная ўцеха, што аўтар даслаў мне асобнік зь ветлівым подпісам…".
Ілюстрацыі: 1) фота Освальда менскага пэрыяду; 2) на ўсім робяць бізнэс: забойства ў Даласе скарысталі як круты сюжэт для кампутарнай гульні.
