Палата прадстаўнікоў у першым чытанні прыняла папраўкі ў законы аб дзейнасці грамадскіх аб’яднанняў (ГА) і палітычных партый. Дзяржаўныя СМІ падаюць дадзеныя змены як лібералізацыю і спрашчэнне заканадаўства. Якія рэальныя змены гэта прынясе, расказаў юрыст і палітолаг Юры Чавусаў.
«Наша Ніва»: Ці істотна паўплываюць новыя папраўкі на цяперашні стан рэчаў?
Юры Чавусаў: Падчас падрыхтоўкі законапраекта ўлетку 2012 грамадскія аб’яднанні і палітычныя партыі зрабілі велізарную работу па вылучэнні прапановаў. Аднак прыняты законапраект далёкі ад чаканняў.
У ім ёсць пазітыўныя моманты. Па-першае, спрасцілі парадак стварэння рэспубліканскіх грамадскіх аб’яднанняў. Раней для гэтага трэба было 50 чалавек: па 10 ад чатырох абласцей і 10 ад Мінска. Цяпер абавязковую мінімальную квоту прыбіраюць.
Таксама ўдакладнілі парадак рэгістрацыі аддзяленняў міжнародных аб’яднанняў, бо раней з гэтым узнікалі бюракратычныя праблемы. Ёсць і палёгкі для мясцовых аб’яднанняў.
Цікавы момант: у законапраекце прапісаны механізм трансфармацыі ГА ў палітычную партыю. Адразу відаць, што пісалі дадзенае палажэнне адмыслова пад «Белую Русь», хоць улады ў выніку не ўхвалілі змену. Бо сённяшняе заканадаўства ніяк не абмяжоўвае такіх зменаў.
«НН»: Што трэба змяніць для сапраўднай лібералізацыі заканадаўства?
ЮЧ: У беларускіх ГА застаецца тры асноўныя праблемы, без вырашэння якіх дэмакратызацыя заканадаўства немагчымая. Па-першае, цяжкасць рэгістрацыі. У нас штогод рэгіструецца каля 100 арганізацый, а гэта вельмі мала. Для рэгістрацыі ГА дагэтуль патрэбны юрыдычны адрас, трэба здымаць офіс, у той час як бізнэс можна зарэгістраваць у кватэры.
Па-другое, існаванне крымінальнага пакарання за дзейнасць ад імя незарэгістраванай арганізацыі. Мы аказаліся ў кампаніі Бахрэйна, Уганды, Алжыра — у гэтых краінах існуе падобная адказнасць. Нават у краінах постсавецкай прасторы за дзейнасць ад імя незарэгістраванай арганізацыі вам максімум выпішуць штраф.
Па-трэцяе, фінансавыя ўмовы. Цяпер крыніцамі існавання любой грамадскай арганізацыі з’яўляюцца ахвяраванні і сяброўскія ўнёскі. Аднак, напрыклад, юрыдычныя асобы могуць пералічваць грошы толькі на мэты, зацверджаныя заканадаўствам. Праваабарончая дзейнасць ці гендарная роўнасць у гэты спіс не ўваходзяць. Сістэмы дзяржаўнага фінансавання ГА няма, а замежная дапамога ўскладненая неабходнасцю яе рэгістраваць.
