Лёс беларускай вёскі вачыма маладых: чаму вымірае і дзе шукаць паратунак?
…Гадоў дзесяць таму, як толькі надыходзіла змярканне, з розных двароў невялікай вёскі чуліся падлеткавыя галасы «пайшлі на вёску!». Менавіта так збіралася моладзь у цэнтры, седзячы да трох гадзін ночы, а то і да самага ранку. Бясконцыя размовы, жарты, смех. Хапала людзей: і вясковых юнакоў, дзяўчатак і моладзі з горада, якая прыехала да бабуляў, дзядуляў ці проста «на лецішча»…
Цяпер па-іншаму.
Вёсачка апусцела. Хвілінаў за пяць можна палічыць колькасць двароў ды людзей, якія ў іх жывуць. Бабулі, дзядулі памерлі ад старасці, хто з’ехаў, у каго згарэла хата… Былыя дзяўчаты сталі жанчынамі, выйшлі замуж, нарадзілі дзетак і таксама з’ехалі. Школьнікі сталі студэнтамі і толькі зрэдку наведваюць родную вёску, юнакі пайшлі ў армію. Вёска пастарэла.
Яшчэ адна вялізная праблема, з якой сутыкаецца вёска і праз якую вымірае, — гэта п’янства. Сустрэць мужчыну, які зусім не ўжывае алкаголь, — складана, з жанчынамі крыху лягчэй, але ўсё ж. Ад чаго ж так: у вёсцы настолькі сумна, няма чым заняцца, што людзі шукаюць паратунак і «энергію для весялосці» ў кілішку таннага віна? Што можна адчуваць, гледзячы на маладога, калісьці сімпатычнага хлопца, які мог нармальна працаваць, ажаніцца з дзяўчынай, мець дзетак, але гэтага няма праз алкаголь!? Ён пасінелы, амаль штовечар п’яны і выглядае значна старэйшым за свой сапраўдны ўзрост. І ён такі не адзін. Так гіне моладзь, а разам з ёй і вёска.
Як ратавацца? Як данесці да людзей, што мы самі сябе вынішчаем, што не пакідаем выбару сваім дзецям?
Разгледзім наступны варыянт. Я чалавек, які заўсёды хоча жыць у вёсцы, тут жа хоча гадаваць сваіх дзетак, сюды вярнуцца пасля заканчэння навучальнай установы ў горадзе. Але дзе мне працаваць? Самы аптымальны варыянт менавіта ў гэтай вёсцы — ісці на ферму. Яшчэ на якую-небудзь (якую?) пасаду ў адзіную бібліятэку, каторую наўрад ці ўжо хто наведвае. Яшчэ можна ездзіць працаваць у школу з суседняй вёскі. Калі дазваляе адукацыя — маладым настаўнікам, калі не — гардэробшчыцай або прыбіральшчыцай.Тады паўстае пытанне: дык мо ўсё ж на ферму — і зарплата большая, чым ў маладых настаўнікаў, і нерваў менш.
Такая і атрымліваецца дылема. Звярнулася да моладзі, каб і яны сказалі сваё слова, выказалі меркаванне наконт таго, чаму вымірае вёска і як яе ратаваць.
Алесь:
Вёска вымірае таму, што моладзь не вяртаецца і няма працы. Трэба даць грошай і магчымасць працаваць і зарабляць. А наогул — патрэбныя змены. Ратаваць, мабыць, позна. Трэба захаваць тое, што ёсць, збіраць фальклёрныя набыткі.
Ганна:
Вёску неабходна развіваць, каб яна была чымсьці цікавай для моладзі. Можна, напрыклад, турыстычныя комплексы рабіць. Гэта ж цікава — старыя бабулькі ў драўляных хатках і ўсё ў такім стылі. Гэта займальна для турыстаў, а для вёскі — прыбыткова.
Кірыла:
Добра прыраўняць зарплаты ў горадзе і ў вёсцы, напрыклад. Будзем спадзявацца, што беларуская вёска ніколі не памрэ, бо без вёскі наша беларуская культура таксама доўга не пражыве.
Яўген:
Як можна ратаваць вёску? Дзяржава павінна развіваць прыватную гаспадарку і фермерства. І купляць малако альбо мяса не толькі ў калгасаў, але і ў фермераў. Неабходны законы, ільготы для фермераў і маладых супрацоўнікаў, каб прыватнік мог працаваць у вёсцы, адчыняць крамы, нейкія установы і меў магчымасць не плаціць высокія падаткі. Будаваць школы, садкі, спартзалы, кафэ і гэтак далей, каб як мага больш утульна адчуваў сябе вясковец.
Сяржук:
Сённяшнія тэхнічныя сродкі дазваляюць весці сельскую гаспадарку малой колькасцю працоўных рук, таму густанаселенай беларуская вёска ўжо ніколі не стане. Як варыянт, самому з’ехаць жыць у вёску, гадаваць там дзетак, займець свіней, коней, качак, пчолак і г.д. Палі засеяць збожжам, гароднінай ці іншымі раслінамі, на які ёсць попыт.
Усе ў адзін голас сцвярджаюць: няма працы, няма заробкаў, магчымасцяў. Але ж ад таго, што ў вёсцы няма як зімой хадзіць у басейн, а калі захочацца сярод ночы марожанага — у краму не сходзіш, вёску любіць не перастаеш! Не знікае і жаданне жыць тут і ўсё ж гадаваць сваіх дзетак сярод вясковых людзей, якія ведаюць, што такое сапраўдная праца. Каб яны, дзеткі, ведалі, што такое хамут, збожжа, што ўраджай збіраецца восенню, а садзіць цыбулю старыя людзі раяць восьмага мая.
Заўсёды застаецца надзея, што штосьці можа перамяніцца і будучае пакаленне беларусаў не стане суцэльнай гарадской масай. Бо тое, што даець вёска, не можа даць ні адзін мегаполіс свету!
