фота Міраслава Адамчыка
Сёння выдатны беларускі пісьменнік Андрэй Федарэнка святкуе 50-годдзе. У чым адметнасць творчасці Андрэя Федарэнкі для беларускай літаратуры, спыталіся мы літаратуразнаўцу Міхася Тычыну.
Міхась Тычына: Мне здаецца, што Андрэй Федарэнка натуральным чынам увайшоў у шэраг беларускіх класікаў, у лік тых, каго мы прывыклі так называць. Жывых літаратараў рэдка так называюць, аднак Федарэнку можна лічыць класікам, які жыве і шмат працуе ў адзін з намі час. І тое, што ён робіць, выклікае ўвагу і павагу.
«НН»: З кім з замежных аўтараў вы бы параўналі спадара Андрэя?
МТ: Не ведаю наконт сучасных аўтараў, але бачу пэўныя паралелі з амерыканскімі класікамі, асабліва з Джонам Апдайкам, які ў раманах «Кентаўр» і «Ферма» вельмі добра адлюстраваў нацыянальную рэчаіснасць у яе побытавым плане.
Бадай што Федарэнка адзіны, хто цяпер апісвае штодзённую рэальнасць простых людзей з вёскі. Здавалася б, ён сам даўно жыве ў горадзе, аднак душой ён з гэтымі людзьмі, з іх болем і клопатам. Да таго ж, у кнігах Федарэнкі вельмі яскравыя «вылазкі» ў гісторыю, калі ён піша пра паўстанне Каліноўскага ці Слуцкае паўстанне – тэмы, якія дагэтуль выклікаюць спрэчкі.
«НН»: Ці змог бы спадар Андрэй, аўтар не мэйнстрымавы, знайсці сабе чытача ў Еўропе?
МТ: Тут трэба, каб знайшоўся добры перакладчык, а таксама чалавек у Еўропе, які жыве ў сусветным літаратурным кантэксце, які б сказаў спецыялістам: «Звярніце ўвагу на гэтага хлопца, на тое які ён еўрапейскі, наколькі ён цікавы». Насамрэч, тут вельмі шмат чыннікаў.
«НН»: Які лёс чакае кнігі Федарэнкі ў Беларусі?
МТ: Мне падаецца, што гэта лёс кніг Максіма Гарэцкага, да якога Федарэнка найбліжэйшы з усіх. Магчыма, гэта лёс кніг Івана Буніна, якога для сябе сёння адкрываюць нават фізікі, якія пішуць пра адронны калайдар і якія знаходзяць сугучнасць сваіх думак з выказваннямі Буніна.
«НН»: Калі абіраць пэўны твор Андрэя Федарэнкі, каб пасля выдаць яго ў перакладзе і вялікім накладам. Які б абралі вы і чаму?
МТ: Складанае пытанне. Магчыма, раман «Нічые», ягоны сюжэт з гісторыяй беларускага руху мог бы знайсці водгук у замежнікаў, якія маглі б правесці паралелі са сваёй гісторыяй, аднак пры гэтым убачыць тое выключнае і непадобнае, што ёсць у Беларусі.
