Пачатак сёньняшняга маршу быў падобны на маленькі рымэйк Плошчы. Упершыню пасьля сакавіка 2006 году на Кастрычніцкім пляцы луналі бел-чырвона-белыя штандары, а з прыступак Палацу прафсаюзаў прамаўляў Мілінкевіч. Купка маладзёнаў побач са мной жартавала на тэму, а ці не паставіць намёты: ня кожны жа дзень апазыцыю сюды пускаюць!
Трохі раней, набліжаючыся да цырку з боку плошчы Перамогі, я звыкла шукаў поглядам бліскучыя шлемы "касманаўтаў" — і са зьдзіўленьнем убачыў, што заслоны няма. Народ вольна шыбаваў да Палацу прафсаюзаў.
Карацей, улада выявіла фантастычны для сябе лібэралізм і ня стала ператвараць цэнтар горада у падабенства здымачнай пляцоўкі "Зорных войнаў" (спэцназ у цяжкай экіпіроўцы адразу выклікае асацыяцыі з "Атакай клонаў":). Таксама было нязвыкла, што ня сталі глушыць папярэджаньнямі з дынамікаў несанкцыянаваны мітінг ля Акадэміі навук.
Яшчэ болей, лагодна абышліся і з той калёнай юных пасыянараў, што прадэманстравалі намер прарвацца да "чупа-чупса". Я назіраў такі малюнак: за натоўпам, што заняў палову вуліцы, ціха сунецца міліцэйская машына з гукаўзмацняльнікамі ды апазыцыйнай налепкай на борце:) — і на недасканалай беларускай мове ветліва гучыць просьба "не падзьвяргаць небясьпецы жыцьцё сябе ды іншых":)
Ну а цяпер папярэдне падсумуем.
Людзей — тым болей што надвор'е выдалася проста супэр — магло быць, кладучы руку на сэрца, і болей. Прэвэнтыўная зачыстка, канешне, трохі прарэдзіла шэрагі. Мяркуючы па дыскусіі, што адбывалася перад акцыяй на форумах, яе ігнаравалі і асобныя апазыцыянэры, якія лічаць арганізатараў маніфэстацыі ня тымі людзьмі, за каторымі варта ісьці, тым болей на Бангалёр. Але байкатысты ўсё адно не зрабілі б пагоды.
Скажам наўпрост: дастукацца зорна-сінімі налепкамі да шырокага электарату не пашэнціла. Шэсьце абмежавалася пераважна звыклым кантынгентам заўсёднікаў: партыйны актыў, палітызаваная моладзь, праслойка інтэлігенцыі (усё знаёмыя абліччы — ад Сяргея Законьнікава да Андрэя Вардамацкага:) Плюс журналісты і "людзі ў цывільным".
Па гарачых сьлядах я абмяняўся думкамі з палітолягам Валерам Карбалевічам. Той лічыць: "Апазыцыя правяла нядрэнную рэклямную кампанію. Але прыцягнула болей увагу Эўропы, чым уласна беларускага грамадзтва. Бальшыня разважае: а навошта хадзіць? Што зьменіцца?".
Канешне, ніхто ня супраць эўрапейскіх выгодаў. Але сярэдняя кляса, прадпрымальнікі, іншыя слаі, за кошт якіх можна было б пашырыць склад маніфэстантаў, — людзі рацыянальныя, зазначае Карбалевіч. У дыялёг і казачнае перавыхаваньне ўладаў яны ня вераць. Таму і ня бачаць вялікага сэнсу маршаваць пад штандарамі.
Ці азначае сёньняшняя спроба ўладаў зрабіць добрую міну перад Эўропай, што магчымыя нейкія мікраскапічныя паслабленьні, напрыклад, на парлямэнцкіх выбарах?
"Давай прычакаем Сацыяльнага маршу", — сказаў мне Валер Карбалевіч. Ён ня ўпэўнены, што будзе такая ж лагоднасьць. Сымптом — амаль што татальная забарона сацыяльных пікетаў 30 верасьня. Дый Эўропа, бадай, ня так пільна будзе адсочваць мерапрыемства, што мае болей прыземленыя лёзунгі і асацыюецца пераважна зь левымі сіламі.
Наконт чароўнага перавыхаваньня кіроўных вярхоў ілюзіяў, канешне, няма. Іншая рэч, што сёньняшні марш засьведчыў: ўлада мусіць болей лічыцца з дэмакратычнымі патрабаваньнямі Эўропы. То бок яе, уладу, усё мацней бяруць за гарляк вонкавыя чыньнікі.
Фішка сёньняшняга маршу — ня колькасьць, а якасьць. Маніфэстанты адваявалі, хай сабе ненадоўга, плошчу Каліноўскага. Астатнія ўбачылі: не такі страшны чорт!
На чорта таксама ціснуць абставіны:)
ЗЫ. Канешне, арганізатарам могуць закінуць фармальныя парушэньні: ня там мітынг зладзілі, газон патапталі, на праезную частку выйшлі... Аднак з гледзішча ўладаў ня надта разумна было б, вытрываўшы кульмінацыю, псаваць уражаньне дробнымі рэпрэсаліямі пастфактум.
