Усвядоміўшы, што ўтылізацыйнаму збору ў Беларусі быць, гульцы айчыннага аўтабізнесу прыкметна засумавалі. А на прэс-канферэнцыях, не чакаючы пытанняў журналістаў, пачалі пытацца адно ў аднаго, на колькі ў канчатковым выніку падаражэюць аўтамабілі, хто і якім чынам будзе гэты збор спаганяць.
Адказаў няма да гэтага часу:
прайшло два тыдні пасля апублікавання ўказа №64 «Аб утылізацыйным зборы ў дачыненні да транспартных сродкаў», а пастановы Саўміна з тлумачэннем механізмаў яго дзеяння няма. Пачакаць можна, вось толькі да ўступлення закона ў сілу — усяго нічога. І нельга гарантаваць такую, да прыкладу, сітуацыю, калі кліент аўтасалона, які набыў аўтамабіль сёння, 1 сакавіка паедзе на рэгістрацыю ў ДАІ, дзе будзе пастаўлены перад фактам заплаціць утылізацыйны збор (каля 800 даляраў на новы аўтамабіль, зроблены ў Расіі) самастойна.
Няясныя нормы ўказа прадстаўнікі БАА агучылі на прэс-канферэнцыі, якая адбылася 19 лютага. У гэты ж дзень арганізацыя накіравала запыт у Саўмін з просьбай растлумачыць, як дзейнічаць пры ўзнікненні праблем.
Незразумела, да прыкладу, ці выплачваць утылізацыйны збор з аўтамабіляў, увезеных на тэрыторыю Беларусі, калі дагавор куплі-продажу будзе заключаны пасля 1 сакавіка.
Старшыня праўлення БАА Сяргей Міхневіч паведаміў, што, згодна з тлумачэннямі ўрада, за ўжо растаможаныя аўтамабілі з краін, якія не адносяцца да Мытнага саюза (МС), збор не выплачваецца. У выпадку ж з прадукцыяй расійскага аўтапрама заканадавец адказу не даў. Не ясна, на каго менавіта — дылера або кліента закон ускладзе абавязак выплаты збору за аўто made in Russia.
Па логіцы спікера гэта азначае, што ў пачатку сакавіка можа наступіць «перыяд хаосу», калі дылеры і пакупнікі машын будуць старацца перакінуць адно на аднаго абавязак выплаціць гэты збор.
Не дзіўна, што «чос » у аўтасалонах так і не пачаўся: кліенты чакаюць моманту, не кідаючыся на «тандэт» — продажы ідуць у звычайным рэжыме.
Гаворачы аб прадукцыі расійскага аўтапрама, спікер не стаў выключаць, што ўтылізацыйны збор можа быць выплачаны двойчы — у Расіі і ў Беларусі: базы, якая фіксуе ўнясенне новай выплаты, пакуль няма.
Сумна, што з 1 сакавіка аўтадылеры Расіі і Беларусі могуць апынуцца ў няроўных умовах. Па словах Міхневіча, дзяржава суседняй краіны цалкам кампенсуе ўтылізацыйны збор на аўтамабілі, вырабленыя на яе тэрыторыі. Гэта значыць, што цэннікі ў расійскіх шоу-румах застануцца ранейшымі.
«Калі беларускія аўтадылеры не возьмуць утылізацыйны збор на сваю маржынальную даходнасць і павялічаць цэны, яны стануць неканкурэнтаздольнымі з расійскімі шоу-румамі», — падрыхтаваў Міхневіч кліентаў да росту цэн у беларускіх аўтасалонах, а дылераў — да адтоку пакупнікоў. Эксперт не выключае, што пры такім развіцці падзей людзі будуць галасаваць кашальком.
Яшчэ адна прычына адправіцца ў расійскі шоу-рум — забарона на падаўжэнне ліцэнзій, якія дазваляюць беларускім дылерам гандляваць за валюту.
Прывыкшы да цэнніка ў еўра або ў далярах, спажывец зусім хутка ўбачыць у аўтасалонах мноства нулёў. І ўсё б нічога, але даводзіцца пагадзіцца са спікерам: нашы людзі захоўваюць зберажэнні ў валюце, асабліва плануючы куплю. Па логіцы Міхневіча, на канвертацыі «пакупнік страціць 1-1,5 %», а аўтадылер «закладзе ў цану тавару свае страты». Паколькі за беларускія рублі машыну ні ў Расіі, ні ў Еўропе не купіць, цэннік у шоу-руме будзе «скакаць» у залежнасці ад курсу валют, па якую дылер, здзейсніўшы продаж, адправіцца на біржу.
«Дзяржава не чуе праблематыкі, якую мы даносім да заканадаўца, — зусім страціўшы надзею, вымавіў спікер. — Між тым, прапанова аб падаўжэнні ліцэнзіі прадаваць машыны за валюту — у інтарэсах і пакупнікоў, і дзяржавы, бо гэтая валюта застанецца ў краіне!»
Але данесці да ўрада перакананне, што «ўтылізацыйны збор — гэта хутчэй выключэнне, а не экалагічная мера і сума яго не суадносная з рэальным коштам утылізацыі», пакуль не атрымліваецца.
Прапанова ісці шляхам Казахстана, выпрацоўваючы сваю сістэму ўтылізацыі, водгуку не знайшло.
«Указ №64 чакае няпросты лёс, бо ён сатканы з супярэчнасцяў», — падхапіў эстафету чалец праўлення БАА Сяргей Варывода. — У кожным пункце гэтага нарматыўнага акта — супярэчнасць».
На думку спікера, з такім указам «нас у СГА і на парог не пусцяць» — інтарэсы айчыннага вытворцы не абароненыя.
Каму дазволяць не плаціць утылізацыйны збор пад гарантыю наступнай перапрацоўкі машыны — невядома. Палажэнні ўказа стымулююць суграмадзян на вываз валюты з краіны, хоць гэта супярэчыць барацьбе за макраэканамічную стабільнасць.
Прывёўшы дадзеныя Белстата — у 2013 годзе імпарт легкавых аўтамабіляў у Беларусь перавысіў мільярд даляраў, — Варывода падкрэсліў: памылкі ў ходзе рэгулявання такога вялікага аўтарынка «прыводзяць да катастрафічных наступстваў». Апошні прыклад — масіраваны ўвоз грузавікоў па дэкрэце №6 «Аб стымуляванні прадпрымальніцкай дзейнасці на тэрыторыі сярэдніх, малых гарадскіх паселішчаў, сельскай мясцовасці». Перавозчыкі да гэтага часу расхлёбваюць магчымасць, прадстаўленую дзяржавай шэрагу бізнесменаў бяспошлінна завезці ў краіну аўтамабіль — у сегменце грузаперавозак назіраецца дэмпінг, другасны рынак грузавікоў перанасычаны. Па словах Варыводы, усяго гэтага магло не быць, калі б чыноўнікі параіліся з бізнесменамі. Тым больш што патрабаванне такога абмеркавання замацаванае прэзідэнтам у дырэктыве №4.
Указ аб утылізацыйным зборы не менш важны, але прымаецца дзяржавай аднаасобна, без кансультацый з прадстаўнікамі бізнес-колаў.
«На маю думку, найлепшае рашэнне — адмена ўтылізацыйнага збору ва ўсіх дзяржавах, якія яго прымаюць», — завяршыў свой выступ Варывода. Тым больш што, на яго думку, «утылізацыйны збор пражыве нядоўга».
Атрымаўшы права задаваць пытанні, адна з журналістак наіўна пацікавілася, якім чынам утылізацыйны збор закране кліентаў шоу-румаў — плаціць жа яго абавязаная юрыдычная асоба, якія ўвозіць аўтамабіль, а не пакупнік.
«Мы будзем вымушаныя ўлічваць утылізацыйны збор у цэнаўтварэнні, — яшчэ раз цярпліва патлумачыў Міхневіч. — Па шэрагу аўтамабіляў сума гэтага збору перавышае маржынальную даходнасць дылераў, часам у некалькі разоў. І дылер не зможа не падняць гэтыя цэны». Не ўседзела на сваім месцы ў зале дырэктар БАА Людміла Шабанава. «Мы не хочам, каб кліенты паехалі ў Расію! — у запале сказала яна. — Мы 14 гадоў спрабуем растлумачыць дзяржаўным органам, што такое цывілізаваны аўтарынак! Гэта нацыянальныя інвестары, ім ёсць што страчваць!»
Варывода прапанаваў экскурс па сегментах рынку. Аўтамабілі, сабраныя ў Расіі, у зоне СНД, але за рамкамі МС (Украіна, Узбекістан), што ўвозяцца з-за межаў МС і зоны свабоднага гандлю СНД, — за ўсё давядзецца выплачваць утылізацыйны збор. «Нагадваю, гэта смачныя кавалкі, якія мы называем бюджэтнымі аўтамабілямі, — прамовіў эксперт. — Лідары, якія складаюць каля паловы продажаў, пацярпяць, бо збор трэба будзе заплаціць».
Сумневаў, што збор ляжа на пакупніка, не ўзнікла больш ні ў кога.
