Наталля па адукацыі — выкладчыца тэатральных дысцыплін, ёй 28 гадоў, але жыццё склалася так, што цяпер яна працуе выхавацелькай у дзіцячым садку.
Наталля вельмі прыгожая жанчына, з доўгімі цёмнымі валасамі, добрымі вачыма і ветлівай усмешкай. Размаўляе надзвычай эмацыйна і з болем у голасе расказвае пра тыя праблемы, з якімі вымушаны сутыкацца выхавацелі. Калі пра бюракратыю і бясконцыя зборы на рамонт ведае кожны з бацькоў, то пра адваротны бок жыцця самога выхавацеля задумваецца мала хто.
Я знайшла Наталлю праз адзін з допісаў у сацыяльнай сетцы. У ім яна дзялілася хваляваннямі і ўражаннямі ад здарэння, якое адбылося з ёй на працы. Адна з матуль агрэсіўна адрэагавала на тое, што яе сын развітваўся з выхавацелькай па-беларуску. Больш за тое, яна яшчэ актыўна настойвала на тым, што калгасная беларуская мова нікому ў жыцці не спатрэбіцца. Допіс хутка разышоўся па інтэрнэце і сабраў дзясяткі водгукаў.
«Наша Ніва»: Наталля, з якой рэакцыяй людзей пасля твайго допісу ты сутыкалася?
Наталля: Большасць мяне падтрымала і паставілася нават з нейкай павагай, але шмат людзей асуджалі. Аказваецца, я такая-рассякая, толькі раз на тыдзень па-беларуску размаўляю, і тое падчас заняткаў з дзецьмі. А гэта ж не так.
«НН»: У цябе дзве вышэйшыя адукацыі, як атрымалася, што ты стала выхавацелем?
Н: Абсалютна выпадкова лёс закінуў. Па першай адукацыі я арганізатарка тэатральнай дзейнасці, рэжысёр, выкладчык. Вучылася, праўда, на завочным, бо паступала я з дзіцячай пастаноўкай. Адзін з выкладчыкаў, які прымаў іспыт, сказаў, што я несур'ёзна падышла да паступлення. Цікава, калі прыйшла на іспыт на завочную форму, гэты ж самы выкладчык мяне не пазнаў, паставіў выдатную адзнаку і здзівіўся, як жа я не паступіла на дзённае.
Я заўсёды хацела працаваць з дзеткамі і ад самага пачатку марыла займацца дзіцячымі пастаноўкамі.
У выніку я вяла тэатральныя студыі, пазней трапіла ў школу, працавала таксама з дзецьмі-інвалідамі. Але пазней школа вырашыла, што ёй тэатральны гурток не патрэбны, і я засталася ні з чым. У выніку ў маім жыцці з'явіўся дзіцячы садок.
«НН»: Раскажы, калі ласка, пра гісторыю з беларускай мовай больш падрабязна.
Н: Аднойчы адна з матуль забірала сваё дзіця з садка і сказала яму пайсці развітацца з выхавацелькай. Той на радасцях падбег да мяне і пракрычаў: «Да пабачэння!»
І тут гэтая матуля як дзёрне дзіцё, што я сама спужалася. Яна з такой агрэсіяй рыкнула: «Гэта што яшчэ такое? Як ты размаўляеш?»
Я нават спачатку падумала: можа, дзіцё мацюкнулася ці што. Але яна мяне не чула, а працягвала рычэць далей. Тады я пачала ветліва тлумачыць ёй, што мову ведаць нам неабходна, што гэта мова краіны, у якой мы жывем, што ў школьнай праграме яна ёсць. На што яна працягвала казаць: «Навошта мы такой лухтой забіваем дзецям галаву. Нікому гэтая калгасная мова не патрэбная». І далей у такім жа кірунку.
«НН»: Улічваючы, што бацькі — прыклад для дзяцей, то сітуацыя кепская.
Н: Вельмі крыўдна, што многія матулі на дзіцячых пляцоўках выхваляюцца адна перад адной, як яе маленькае дзіцё, якое ледзь размаўляе, ведае ўжо, як па-ангельску «коцік», але пры гэтым не ведае і слова па-беларуску.
«НН»: Я так разумею: самім дзецям мова падабаецца і яны вывучаюць яе з ахвотай?
Н: Дзеткам вельмі падабаюцца заняткі па беларускай мове. Вы проста не ўяўляеце, з якім хваляваннем яны чакаюць беларускіх гасцей — самаробных лялек, якіх я зрабіла сама.
Кожныя заняткі выклікаюць у дзяцей вельмі шмат радасці і зацікаўленасці. Мова вучыцца не заўсёды лёгка, часам складана засвойваюцца беларускія гукі, але дзеткі яе так старанна вучаць.
«НН»: Можа быць, бацькі не бачаць патрэбы і перспектывы ў беларускай мове? Пагадзіся, шмат хто лічыць, што беларуская мова карысці не прынясе, толькі ўскладніць штодзённую камунікацыю.
Н: Яны проста не адчуваюць патрыятызму. Як можна з такой пагардай ставіцца да сваёй мовы? Уявіць такое ў іншай краіне наўрад ці магчыма. У іх сапраўды ёсць стэрэатып стаўлення да мовы, як да чагосьці калгаснага. Бо, па вялікім рахунку, яны чуюць толькі штучную мову па тэлебачанні ці на мерапрыемствах. Дзяржава, канечне ж, не можа ўзяць на сябе ўсю адказнасць. Але ёй жа створаны ўмовы такія, што беларуская мова ўспрымаецца часам даволі спрэчна і не мае статусу чагосьці патрэбнага. Не кажу ўжо пра імідж.
«НН»: Вяртаючыся да дзіцячых садкоў, я заўважыла, што пры ўсіх праблемах ты з вялікай любоўю ставішся да дзяцей і сваёй працы.
Н: Бо я вельмі люблю сваю працу. Я бясконца люблю дзетак і шмат чаму ў іх вучуся, спадзяюся, і яны ў мяне таксама. Гэта абсалютнае духоўнае задавальненне. Не атрымліваю толькі ніякага задавальнення матэрыяльнага. Да таго ж сістэма вельмі недасканалая, нас просяць рабіць тое, на што проста не хапае фізічна часу. У гэтай сістэме ты можаш ці займацца дзецьмі, ці рабіць тое, што ты рабіць не павінен — і гэта страшна прыгнятае. Я ішла працаваць з дзецьмі, а не месці вуліцы, цягаць пясок у пясочніцы і цягнуць з бацькоў грошы на цацкі.
«НН»: Пытанне збору грошай на рамонты ды іншыя патрэбы стаіць востра амаль паўсюль. Чаму бацькі павінны часам нават па некалькі разоў на год нешта ўносіць, калі яны плацяць падаткі, а сістэма адукацыі ў нас лічыцца бясплатнай?
Н: Яны нічога не павінны. І нават калі нехта з бацькоў напіша скаргу ў вышэйшыя органы, то ў нас паляцяць галовы. У першую ж чаргу атрымаю я, бо нібыта гэта патрэбна менавіта мне і гэта выключна маё жаданне. У ідэале я павінна ўгаварыць бацькоў так, каб гэта стала іх ініцыятывай. Бо ў садках сапраўды нічога няма.
«НН»: Няўжо ў садках дэфіцыт рэчаў?
Н: Так, ад цацак да мыйных сродкаў, туалетнай паперы ды сурвэтак.
«НН»: Дзяржава не можа забяспечыць садкі туалетнай паперай?
Н: Колькі сябе памятаю, мы заўсёды самі набывалі туалетную паперу. Грошай ці сапраўды выдаткоўваецца так мала, ці яны проста не даходзяць на садкоў, я не ведаю.
«НН»: Дарэчы, а наколькі цяжка бывае з бацькамі? Сустракаюцца нейкія неадэкватныя?
Н: Ёсць бацькі, якія песцяць дзетак, не могуць адарваць ад сябе. І калі яны прыводзяць дзетак у сад, то трэба больш супакойваць іх, а не дзяцей.
Некаторыя не дазваляюць дзеткам бегаць ці крычаць. Але ж гэта дзеці, ім проста неабходна бегаць і крычаць. А ёсць бацькі, якія лічаць, што дзяцей павінна выхоўваць дзяржава, бо яны ж працуюць на гэтую дзяржаву. Часам можна пачуць такое, што бацькі нават не ведаюць, што рабіць з дзецьмі падчас нейкіх доўгіх выхадных.
«НН»: Дык а навошта нараджаць дзяцей, калі ты не збіраешся займацца іх выхаваннем?
Н: Так жа прынята, так трэба.
«НН»: А калі не браць праблемы з бацькамі ды татальны недахоп грошай, у чым яшчэ цяжкасці?
Н: Шмат папер, якія, пэўна, нікому не патрэбныя. Магчыма, гэта я такая неарганізаваная. Але калі выконваць усё тое, што мы павінны рабіць па рэжыме садка, то на паперы часу проста не застанецца. Амаль усе выхавацелі цягаюць гэтыя паперкіпланы дадому. Так ці інакш ты ўсё роўна будзеш кепскім, бо ці не выканаеш нешта па рэжыме ці не здасі ў час паперку.
НН: Гэтыя паперы сапраўды камусьці патрэбныя?
Н: Камусьці ж на пачатку года патрэбна ведаць, колькі ў групе бацькоў-вайскоўцаў, інтэлігенцыі, работнікаў заводаў ды іншых. Але што тычыцца планаў, то без іх, канечне, складана арганізаваць працу. Кепска тое, што паперы становяцца больш істотнымі за працу з чалавекам.
НН: Не было крыўдна, што, маючы дзве вышэйшыя адукацыі, ты працуеш выхавацелькай, бярэш працу дадому, а некаторыя бацькі ставяцца да вас як да абслугі. І за гэтую працу ты атрымліваеш 300—350 даляраў?
Н: Часам вельмі крыўдна. Хочацца атрымліваць больш. Таму ў сям'і мы вырашылі, што я павінна сысці з гэтай працы. Мы здымаем кватэру, але з такім раскладам мы ніколі не зможам пабудаваць нешта сваё. Трэба дзесьці ў іншым месцы зарабляць грошы. Нягледзячы на тое, што я бязмерна люблю сваю працу, мне прыйдзецца сысці.
Я даю дзецям столькі, колькі магу даць. Я хвалююся за кожнага. Мы пачынаем ў групе дзень з абдымкаў, мы дзелімся ўсімі праблемамі. Дзеці шкадуюць мяне і адчуваюць любы мой настрой.
«НН»: Як ты лічыш, ці магчыма на дзяржаўным узроўні выправіць агульнае стаўленне да настаўнікаў і выхавацеляў? Бо, па сутнасці, не без дзяржаўнага ўдзелу ідзе абясцэньванне статуса настаўніка.
Н: Мне нават цяжка адказаць на гэтае пытанне. У нас з сябрамі некалі была спрэчка наконт таго, ці варта нам падвышаць заробкі. І жартам нехта сказаў, што нам няма за што плаціць, бо мы нічога для дзяржавы не робім і прыбытку ад нас ніякага. На што я сказала, што мы даем магчымасць іншым людзям зарабляць грошы.
«НН»: А як у дзіцячых садках з кадрамі?
Н: І выхавацеляў, і садкоў у Мінску страшэнна не хапае.
«НН»: І ніхто не хоча нешта змяняць?
Н: Людзі запалоханыя. Людзі абураюцца на кухні, сярод калег ці на дзіцячых пляцоўках, але ніхто не хоча нешта змяняць.
Нібыта сам факт нязгоды ўжо патрабуе асуджэння і ёсць чымсьці крамольным. Калі ж сутыкаешся з момантам, падчас якога ёсць магчымасць нешта выказаць, дык яны маўчаць. Калі хтосьці і кажа нешта супраць, то моладзь. Але яны ж гэтую моладзь потым і асуджаюць, што яна вылузваецца і ўсім незадаволеная. Так і пруць гэтыя торбы з працай дадому. Сядзяць і моўчкі робяць. А з чаго пачаць нешта змяняць, я не ведаю.
