Пасля футбольнага матча паміж Беларуссю і Украінай украінцы былі ў захапленні. Відэа крычалак з Барысава абышло тэлеканалы і стала хітом на інтэрнэт-парталах. А вось у расійскім інтэрнэце было шмат негатыўнай рэакцыі. Адным з яркіх выразнікаў такіх настрояў стаў расійскі пісьменнік Захар Прылепін. Мы папрасілі папулярнага аўтара патлумачыць сваю пазіцыю.
«Наша Ніва»: Чаму Вас, рускага чалавека, усхвалявала сітуацыя ў Беларусі?
Захар Прылепін: Таму што, як усялякі рускі чалавек, роўна як і беларускі, і ўкраінскі, заклапочаны тым, каб захоўваць добрасуседства са сваімі бліжэйшымі дзяржавамі, тым больш бліжэйшымі сваякамі ў гісторыі геапалітычнага будаўніцтва.
«НН»: Вы ўспрымаеце паводзіны футбольных фанатаў як праяву выхаду Беларусі зпад расійскага ўплыву?
ЗП: Гэта сведчанне таго, што частка маладых людзей у Беларусі інфікаваная той жа самай сыроваткай, якой была інфікаваная і частка ўкраінскай моладзі. Асноўнай мэтай гэтага з’яўлялася стварэнне канкрэтнага віду і тыпу маладога чалавека — па сутнасці, антырускага, чалавека, якому даказана, што Расія з’яўляецца спрадвечным ворагам Украіны, як і Беларусі. І шлях развіцця Беларусі, як і Украіны — гэта шлях адрозны ад Расіі, прычым не пуцінскай Расіі, а Расіі як такой, некуды ў міфічную Еўропу. І марудныя, паступовыя, безупынныя разбурэнні на сапраўдных, але часцей за ўсё падманлівых падставах нейкіх сумесных супольных пунктаў — супольных перамог, супольных рашэнняў, супольнай гісторыі. Натуральна, у любых народаў, якія пражывалі ў адным грамадстве, ёсць нейкія складаныя моманты. Безумоўна, гісторыя поўная трагедый, інтрыг…
Але калі сумесныя жыццё і будаўніцтва — дзяржаўнае, культурнае — выстаўляецца ў якасці бясконцай вайны Расіі супраць Беларусі, калі фальсіфікуецца сумесная гісторыя, атрымліваем такі эфект.
З аднаго боку, гэта выгадна квазіліберальнай інтэлігенцыі, для якой сімвал веры — славутыя еўрапейскія каштоўнасці ў двукоссях. А з другога боку, гэтым можна інфікаваць маладых людзей, якія мала адукаваныя і мысляць на ўзроўні нейкіх штампаў і элементарных зыходных дадзеных: маскаляку — на гіляку, Расія — вораг, трампарампампам…
«НН»: Вы супрацьпастаўляеце заходнія каштоўнасці, якія спрабуюць прышчапіць у Беларусі, расійскім, якія Вы хацелі б бачыць у нас…
ЗП: Пачакайце. Гаворка вядзецца пра фальсіфікацыю нашай супольнай гісторыі. І спробы зрабіць з беларуса, з маладога ў першую чаргу, чалавека антырускага, чалавека, які скіраваны на разлад з нашай краінай. Я не кажу, што ў нас ёсць прыўкрасныя рускія каштоўнасці: саборнасць, кансерватыўнасць і іншы праваслаўны мілітарызм. А вось там у Еўропе — нашэсце геяў. Канечне, мне хацелася б, каб у славянскіх народаў, якія ўваходзілі ў склад Расіі, за выключэннем Польшчы, былі супольныя інтарэсы.
«НН»: Вы прапанавалі «заганяць тоны грантаў» з Расіі для развіцця культурнага супрацоўніцтва, каб «задушыць крыніцы польскай і іншай інфармацыі». Каб насаджваць тут расійскую культуру?
ЗП: Патрэбна ўзаемавыгаднае культурнае супрацоўніцтва развіваць. І гэтыя гранты могуць быць скіраваны на падтрымку беларускай культуры, на развіццё рэальнай гісторыі нашага сумеснага дзяржаўнага будаўніцтва, нашай сумеснай дзейнасці ў гістарычнай перспектыве. А можна зусім гэта не закранаць. Можа быць супрацоўніцтва ў тэатральнай, кінематаграфічнай сферах, якія ніяк не тычацца «рускага свету». Расіі трэба прысутнічаць, безумоўна, прыносячы адпаведны кантэкст нашага сумеснага жыцця, падмяняючы ім той найноўшы антыгістарычны кантэкст, якія прыносіцца з Захаду. А не выціснуць беларускую культуру і замяніць яе рускай.
«НН»: А такое шчыльнае ўзаемадзеянне не прывядзе толькі да падмены антырасійскіх настрояў антыеўрапейскімі?
ЗП: Я не ведаю, што вы разумееце пад антыеўрапейскімі настроямі. Расія ў пэўным выглядзе і ёсць захавальніцай пэўных еўрапейскіх настрояў. Сваёй класічнай літаратурай, музыкай. Гэта і ёсць старая, добрая Еўропа. Калі маюцца на ўвазе найноўшыя тэндэнцыі апошніх дзесяцігоддзяў, я не ўпэўнены, што гэта еўрапейскія каштоўнасці.
Калі вы лічыце, што расійскія каштоўнасці — гэта прыніжэнне чалавека чалавекам, калючы дрот, татальны ГУЛАГ і штодзённае маленне правадыру, то я гавару пра іншае. Я гавару пра спакойнае, не істэрычнае ўспрыняцце нашай гісторыі.
«НН»: Вы Беларусь разглядаеце як суверэнную дзяржаву?
ЗП: Разглядаю як суверэнную дзяржаву… У мяне не выклікае душэўнага задавальнення наша размова. Зразумела, што вы маеце на мэце за кожным вашым пытаннем. Калі вам нешта не падабаецца ў маіх тэкстах, парэжце іх на кавалкі і зрабіце з гэтых кубікаў патрэбную вам карцінку. Хлопцы, у Еўропу — дык у Еўропу. Я размаўляю з тымі беларусамі, якія разумеюць, што я кажу. Калі ёсць іншы пункт гледжання — дэмакратыя, наперад. Не будзем даводзіць гэта да абсурду.
* * *
Захар Прылепін — расійскі пісьменнік. Нарадзіўся ў 1975 у Разанскай вобласці. Ваяваў у Чачні. Член Нацыяналбальшавіцкай партыі. Лаўрэат дзясяткаў літаратурных прэмій. Аўтар кніг «Паталогіі», «Санькя» (гэта так адмыслова з «я» на канцы), «Грэх» ды іншых.
