Да гэтага часу я моўчкі сачыла за фэйсбучнымі спрэчкамі наконт таго, што газета «Наша Ніва» апублікавала на сайце анекдоты пра згвалтаванне порназоркі.
Сачыла і стрымлівалася ад каментароў. Я да апошняга шчыра верыла, што рэдактар прыме разумнае рашэнне і адміны выдаляць гэтую лухту. Ок, я разумею, што гумар бывае ўсякі: і чорны, і пахабны, і які заўгодна. Ды не выпадае сур'ёзнаму выданню друкаваць анекдоты — я так лічу.
І нешта пацягнула ж мяне праверыць — выдалілі-такі ці не? Не…
І нахлынула. І захацелася напісаць нешта вельмі асабістае, але, здаецца, вельмі важнае. Інакш тыя, хто лічаць гэты жарт нявінным, так і не зразумеюць, чаму з гэтага жартаваць нельга. Хоць, можа, усё пустое…
Я ўспомніла, што я лічу сябе рашучай… У рэшце рэшт, людзі публічна заяўляюць пра тое, што носяць ВІЧ або хворыя на рак, а я ж вунь жывая-здаровая…
Аднойчы (хлушу: неаднойчы) у не самай прыемнай сітуацыі мне таксама прыйшоў на розум анекдот не анекдот, афарызм не афарызм: калі не можаш змяніць сітуацыю — расслабся і атрымлівай задавальненне.
Толькі тады было ўвогуле не смешна. І задавальнення таксама не было.
Цяпер я розумам разумею, што ніякі гвалт не можа быць апраўданы, што гвалт у любой яго праяве — гэта дрэнна. Гэта цяпер я граматная стала, начыталася разумных псіхалагічных кніг, навучылася працаваць над сабой. А тады я жыла з такімі ж ўстаноўкамі, якія — усведамляючы гэта ці не — фармуе цяпер «Наша Ніва»: гвалт гэта нічога такога страшнага, уявілі тут сабе праблему, гэта ж смешна!
Я так думала. Я памятаю, як ува мне змагаліся інтуітыўнае, панічнае «не, я гэтага не хачу» і несвядома ўвабранае незразумела адкуль: «сама вінаватая», «ой, ну што тут такога, нічога не выдумляй, цябе ж не забіваюць»…
«Сама вінаватая» — ходкае меркаванне, ці не так?
Апраўданне гвалту да гэтага часу ў нашым быццам бы нават сучасным грамадстве вельмі папулярна.
Сама вінаватая, што даверылася.
Хоць якое да чорта «сама вінаватая»? Калі мы як быццам пара і нам, увогуле, падабаецца валяцца ў ложку — хіба гэта азначае, што я не маю права на «не»?
Сама вінаватая, што засталася сам-насам.
Пастойце, але што ўжо цяпер, у кожным твары мужчынскага полу, наколькі прыветнымі ў нас бы ні былі адносіны, бачыць патэнцыйнага гвалтаўніка, з якім нельга заставацца адзін на адзін за зачыненымі дзвярыма?
Сама вінаватая, што не змагла сказаць «не» так цвёрда, каб яго перасталі ўспрымаць як флірт.
А гэта ж таксама папулярны жарт — «калі жанчына кажа «не», гэта значыць «так» — ці не адгэтуль ногі растуць?
І, потым, ну што тут такога — так я думала. Гэта ж не нейкі незразумелы страшны дзядзька ў цёмнай падваротні мяне паваліў. У першым выпадку гэта быў чалавек, які кляўся мне ў вечным каханні. У другім — не магу нават сказаць, каб сябар: добры знаёмы, з якім было прыемна мець зносіны. Вельмі добра памятаю, што ў галаве пульсавала думка, што пра гвалт я сабе ўсе выдумала.
І доўга пасля гэтага я не надавала гэтым гісторыям значэння: уласна, таму і трапілася двойчы.
Я проста забыла ўсё, што адбывалася, як нешта непрыемнае, але не такое ўжо страшнае. Я не ліла горкія кракадзілавыя слёзы, як у фільмах або перадачах на НТВ. Быццам бы нічога і не было. На наступных блізкіх адносінах гэта ніяк не адбілася.
Тое, што я магу сябе назваць ахвярай гвалту, я ўсвядоміла зусім нядаўна.
Я пачала капацца ў сабе, каб зразумець, чаму я — тая, каторая сябе ў крыўду не дасць! — дазволіла ТАКОЕ. Ярка ўяўляю сабе, які выбух гневу магла б выклікаць аплявуха — ооо, я не зайздрошчу таму, хто яе б мне адрасаваў! Я катэгарычна не дарую падману і здрады. І тут — самы сапраўдны гвалт. Пры гэтым мяне нельга назваць дзяўчынай лёгкіх паводзінаў і ў мяне ніколі не было «аднаразовых» партнёраў. Як такое магло здарыцца?
Можа быць, гэтаму ёсць тысячы прычын. Як мінімум адну я высветліла. Пракруціўшы ў галаве думкі мяне — той наіўнай дурнічкі, — я зразумела, што над мной дамоклавым мячом віселі стэрэатыпы: гвалт — гэта толькі калі цябе збіваюць; гвалт зыходзіць ад чужых і наогул ад маньякаў; да гвалту давяла сітуацыю Я, гэта мая віна; раз сама вінаватая — значыць, гэта не гвалт, гэта мая слабасць і бязвольнасць («сучка не захоча — сабака не ўскоча»).
Усе гэтыя стэрэатыпы не бяруцца з ніадкуль. Калі яны жывуць у грамадстве, значыць, большасць сапраўды так лічыць і навязвае гэтыя ўстаноўкі як ісціну. Я з жахам чытаю каментары пад некаторымі публікацыямі аб тым, што кагосьці там згвалцілі. Усё тое ж самае: сама вінаватая, трэба было расслабіцца і атрымліваць задавальненне, яна справакавала…
Анекдоцік на «Нашай Ніве» транслюе выразны пасыл: згвалтаваць порназорку не грэшна. А што, гэта ж порнаактрыса, яна і так апусцілася, не чалавек — недатыкальны, са сваёй годнасцю; любы альфа-самец можа яе апрыходаваць так, як лічыць патрэбным.
Расказаны дзе-небудзь у лазні або ў п'янай шумнай кампаніі, гэты анекдот не стварыў бы такога эфекту. Газета ж — гэта, чорт пабяры, сродак масавай інфармацыі. Зусім іншы ўзровень успрымання!
Гвалт — гэта не смешна. Зусім не смешна.
