Прыземісты, фарбаваны светла-брунатнай фарбай дом цёткі Аўгінні стаіць непадалёку ад станцыі. Такія дамкі калісьці будавалі для чыгуначнікаў, а паколькі муж цётчын усё жыццё адпрацаваў машыністам паравоза, дык і атрымаў тое жытло яшчэ за хрушчоўскім часам. Займае цётка Аўгіння, што праўда, не ўвесь дом, а толькі яго палову. У другой палове жыве дачка з зяцем — саракапяцігадовым непітушчым здаравілам, які працуе дзяжурным па станцыі. Муж цётчын даўно памёр, а цётухна ўсё яшчэ займае свет і паміраць не збіраецца. Нават мае нейкую гаспадарку: гадуе ката ды двух індыкоў паўночнакаўказскай пароды. Былі яшчэ і індычкі, але тых зяць на калодку паклаў: суп з іх дужа смачны. Хацеў на майскія святы і індыкоў прыкончыць, але цётка не дала. Звыклася ўжо са сваімі гадунцамі. Усё ж весялей, калі хтосьці ходзіць па двары ды кулдыкае.
Індыкі ў цётухны ганарлівыя: грудзіны як тыя шары, галовы на спінах, хвасты веерам; ходзяць паважна, чырвонымі вісюлінамі трасучы, якія ў іх на дзюбах вісяць, — цётка тыя вісюліны «смаркачынамі» называе. Але ж праз індыкоў і з двара немагчыма выйсці: бягуць, пракуды, следам. Цётка ўжо, як у краму збіраецца, і сумкай махае, і весніцы прычыніць. Але ўсё адно: узляцяць на паркан, адтуль, пёры губляючы, на зямлю і валакуцца за гаспадыняй да самай крамы. Прасіла неяк зяця сетку на паркан нацягнуць, каб індыкі са двара не пераляталі, але ж таго ці дапросішся.
Вось і сёння… пабачылі, недарэкі, што гаспадыня на ганак з пустой сумкай выйшла — і адразу ж да весніц кінуліся. Выбеглі на падворак, закулдыкалі і шыі цягнуць, гаспадыню выглядаючы.
— А каб ужо на вас… — незласліва прамовіла гаспадыня, сыходзячы з ганку, — цягаецеся следам, ужо людзі смяюцца!
Цётка Аўгіння дакорліва крэкнула, слязлівымі вачыма зірнула на сонца, збіраючыся чыхнуць, але не чыхнула і валюхастай хадою рушыла ў краму.
Да крамы ісці недалёка. Прайсціся ўздоўж чыгуначнай лініі, а потым павярнуць направа. Індыкі, як заўсёды, ідуць першымі. На каляіне, уздоўж якой шкандыбаюць, стаіць таварняк з нізкімі платформамі, а ля вагонных колаў гарласта завіхаюцца каўкі ды вароны. На дварэ сярэдзіна жніўня, па чыгунцы возяць збожжа, яно сямтам высыпаецца, таму на станцыі ад самага ранку збіраюцца птушыныя грамады.
Пабачыўшы шумлівых варон, індыкі на момант забываюцца на гаспадыню, збочваюць са сцяжыны. Ім таксама карціць паласавацца крамянымі зярнятамі. Дома ж кормяць адно варанай бульбай ды сечанай крапівой з кіслым малаком, а тут такая смакоша!
Цётка Аўгіння з такой праявы нават перахрысцілася: падзякавала богу, што сёння адна ў краму пойдзе, без гэтых недарэкаў, і, азірнуўшыся, прыспешыла крок.
Зерня было няшмат, дый дзяўбсці яго было нязручна, бо яно ўбілася ў шчыліны між друзу і дзындры. А тут яшчэ вароны, сеўшы на дах суседняга вагона, незадаволена гарлалі, і індыкі, кулдыкнуўшы ў адказ, узляцелі на платформу. Думалі, можа, там, на платформе, дзеўбануць зярнятаў, але так і застылі ў ачмурэнні, бо міма, па суседняй каляіне, з аглушальным шумам заляскатаў цягнік. Ратуючыся ад грукату і ляскату, яны прыціснулі галовы да спінаў, уражана залыпалі павекамі, і нават калі грукат заціх удалечыні і ўзняты цягніком пыл паволі асеў, індыкі доўга не маглі ачомацца, маракуючы: што гэта было? І ачуліся толькі тады, калі платформа тарганулася і прыдарожныя кусты — спачатку паволі, а потым усё хутчэй і хутчэй — паплылі перад вачыма.
Ля самых дзвярэй крамы цётку нагнаў надрыўны хлапечы лямант:
— Бабуля, вашы індыкі паехалі!
Два падшыванцы беглі ад станцыі, адчайдушна махаючы рукамі.
— Куды паехалі? На чым паехалі? — улякнутаплаксівым голасам азвалася цётка, не цямячы — пра што гаворка.
— У бок Азярышча! На цягніку! — разам крыкнулі падшыванцы.
Цётка Аўгіння страсянула галавой, адганяючы страшную вестку, і голасна, на ўсю ваколіцу залямантавала:
— А чаго ж вы іх адтуль не сагналіі?!
— Ды мы здалёк ужо ўбачылі, калі цягнік хуткасць набраў, — пакрыўджана азваліся падшыванцы.
Усе, хто быў у краме, выкуліліся на вуліцу. Адна з жанчын, яшчэ не ведаючы — што здарылася, таксама ўголас залямантавала, а дзядзька ў ссунутай набакір чыгуначнай фуражцы, пачуўшы пра індыкоў, піхнуў у кішэню пляшку «чарніла» і глыбакадумна заўважыў:
— Кепска, відаць, кармілі, вось і паехалі шукаць лепшай долі.
Зяць, як заўсёды, сядзеў на лаве і пыхкаў папяросай. Лава стаяла каля расчыненага акна дзяжуркі, і калі за спінай азываўся тэлефон, дзяжурны па станцыі лез у аконны атвор і даваў загады машыністам, стоячы вокраччу на падаконні і выставіўшы ў вакно свой пажаночы абвіслы азадак.
— Чаго ты сядзіш! — яшчэ здалёк выгукнула цёшча, заграбаючы нагамі шэрую пылюку.
Ад таго ляманту ў дзяжурнага галава ўехала ў плечы і з роту выпала папяроса.
— Спыняй свой цягнік! Хай бягуць — шукаюць маіх саколікаў! — голас цешчын набыў тым часам ужо зусім істэрычныя ноткі.
— Які цягнік?! Каго шукаць?! — у зяця ўстаўбурыліся валасы на галаве і дробна задрыжэла ніжняя вусна.
Хвілін пяць цётка Аўгіння, дарэшты блытана, апавядала пра сваю бяду, а калі зяць, уцяміўшы нарэшце, што да чаго, падабраў зпад ног папяросу, цешча абурана ляпнула яго па руцэ.
— Ты што… аглушэў ці што з табой? Спыняй, табе кажуць, цягнік!
— Мы што, зза двух індыкоў будзем ламаць графік руху? — буркнуў зяць, залазячы ў атвор акна і ледзь чутна дадаў: — Галосіць, што тая Гамзаціха.
Гамзаціха была іхнай суседкай — хата яе стаяла на другім баку чыгуначнай лініі. Летась нейкія п’яныя хлопцы пераехалі на матацыкле ейнага гусака, дык суседка цэлы месяц па ім галасіла.
Цётка Аўгіння плюхнулася на лаву, перавяла дых, ссунула з левага вуха хустку, каб лепей чуць зяця, які ўжо некаму тэлефанаваў.
— Мікола?! Цябе зараз у Азярышчы спыняць — прабяжыся ўздоўж саставу. Там дзесьці на платформах павінны два індыкі сядзець… Ну якія… звычайныя… паўночнакаўказскай пароды. А? Ёп.. ну звычайныя, кажу, хатнія.. Ты што, індыкоў ніколі не бачыў? Што? Чые? Ды цешчы маёй… А?.. Ды ніхто іх туды не садзіў, самі селі, — дзяжурны па станцыі, праўдападобна, пачынаў губляць душэўную раўнавагу. — Ну не селі… заляцелі… Што? Ды лётаюць… гэта твае, можа, не лётаюць, а цешчыны праз плот сігаюць… маладыя былі, дык на хату ўзбіваліся… А? Ды без цешчы едууць, адныы… — з робленым стогнам выдыхнуў дзяжурны па станцыі і выцер халодны пот з лабешніка.
Зяць хвіліну маўчаў, а потым, мацюкнуўшыся, паведаміў:
— У мех які запіхні… Ну ты што ўжо — індыка не зловіш?
— І хай папярэдне лапы звяжуць, — падхапілася з лавы цешча, і зяць бязгучна мацюкнуўся ў адказ.
… Званок прагучаў рэзка, звінюча, спалохана, і цётка Аўгіння ізноў прыхапілася на ногі. І па тым, як спахмурнеў зяцеў твар, зразумела, што больш ужо не ўбачыць сваіх гадунцоў.
— А ты ўсё агледзеў? — запытаўся дзеля прыліку зяць і, павесіўшы слухаўку, асуджана развёў рукамі. — Засеклі б на майскія святы, дык цяпер і бяды б не мелі.
— Каб цябе самога, паскуду, засеклі, — выдыхнула ў сваю чаргу цешча і з такім імпэтам прычыніла акно, што трэснула шыба і з даху сыпанула парахня.
Цётчыным індыкам дагэтуль не даводзілася ездзіць на цягніку, ды яшчэ на адкрытай платформе, і таму яны з захапленнем пазіралі на прыдарожныя кусты, высокія дрэвы і кіламетровыя слупы, што праплывалі міма, і вецер вандраванняў, насычаны густым цеплавозным смуродам, прыемна казытаў голыя шыі і чырвоныя «смаркачыны», што матляліся ў такт хістанню платформы. Праехаўшы так кіламетраў дваццаць, індыкі саскочылі на вагонны насціл і пачалі, хістаючыся ў бокі, шукаць якіх крыхотак. Аднак нічога спажыўнага не знайшлі. Нечакана цягнік загамаваў, дык так рэзка, што кулдыкаў прыціснула да пярэдняга борта. Калі рух зусім запаволіўся, крылатыя вандроўнікі ўзляцелі на той самы борт і агледзеліся. Поруч, на суседняй каляіне, стаяў такі ж цягнік з такімі ж платформамі; індыкі, не згаворваючыся, узняліся ў паветра, а праз імгненне ўжо стукалі дзюбамі па металёвай падлозе: у адным з кутоў платформы, на якую яны пераляцелі, ляжала, прасыпаўшыся з меха, ладная кучка камбікорму. Потым цягнік крануўся з месца, падлога пачала зыбацца, дробна дрыжэць, але індыкі нічога не заўважалі, бо ўпершыню ў жыцці дзяўблі грануляваны камбікорм. Але вось птушыны далікатэс быў даедзены, падлога падмеценая віслымі індычымі бародамі; вандроўнікі згадалі раптам родны хлеў, гаспадыню, ускочылі на край платформы і, на сваю радасць, убачылі знаёмую вадавежу, станцыю, гаспадынінага зяця, які гэтым разам не сядзеў на лаве, а нервовым крокам хадзіў сюдытуды па ходніку і дыміў папяросай; убачылі фарбаваны ў светлабрунатны колер дамок пад шэрым дахам, на які яны, калі былі маладымі, любілі залятаць, і хаця цягнік толькі крыху скінуў хуткасць і, падобна, не збіраўся спыняцца, залапаталі крыламі і былі падхопленыя народжанай цягніком віхурай.
Тым часам цётка Аўгіння сядзела на ганку на пару з суседкай Гамзаціхай — той самай, у якой летась прыдушылі гусака, — і апалым голасам дзялілася сваім горам. За іхнымі спінамі паныла вуркатаў кот Базыль. Кату таксама было шкада індыкоў, з якімі ён хоць і не надта сябраваў, але якіх штодня бачыў на падворку.
— Во як яно… гадавала, гадавала… і выгадавала… падлюкам азярышчанскім на патэльню. Схапілі, відаць, маіх саколікаў — і вокам не міргнулі, — пасля такіх слоў цётка плаксіва сморкнулася ў брудную насоўку. — Азярышчанцы ж дужа не глядзяць — чужое гэта ці сваё…
— А можа, гэта паравознік індыкоў пахапаў? Злавіў, у мех піхнуў, а сказаў, што нікога не бачыў, — шапялява азвалася Гамзаціха ды так і застыла з разяўленым ротам.
У разнасцежаныя весніцы, ляпаючы крыламі і наўзахапкі кулдыкаючы пра сваю вандроўку, заляцелі два індыкі, і кот Базыль, пабачыўшы вандроўнікаў, узняў хваста і задаволена пацёрся ад цётчыну спіну.
