Салдаты-кантрактнікі адной з расійскіх частак уступілі ў канфлікт з начальствам, выказаўшы здагадку, што іх могуць накіраваць на тэрыторыю Украіны. СПЧ накіраваў запыт у Мінабароны. «Газета.Ru» правяла расследаванне і высветліла нумар часткі, звязалася з абодвума бакамі канфлікту і атрымала запіс выступу зампаліта, на якім ён матываваў кантрактнікаў ехаць у Данбас. Зампаліт пацвярджае сапраўднасць запісу, але запэўнівае, што яго не так зразумелі.
ria.ru
Член прэзідэнцкага Савета па правах чалавека (СПЧ) Сяргей Крывенка накіраваў у Міністэрства абароны Расіі запыт на імя намесніка міністра Мікалая Панкова з патрабаваннем праверыць інфармацыю аб тым, што кантрактнікаў у Мурманскай вобласьці нібыта папярэдзілі аб магчымым выкананні баявых задач на тэрыторыі Украіны. «Са слоў ваенных, ім казалі аб баявых загадах, звязаных з перасячэннем межаў. Калі яны спыталі пра падставы, ім сказалі: «Радзіму трэба любіць, там рускія гінуць, і вы павінны іх абараняць», — пераказвае кіраўнік праваабарончай арганізацыі «Грамадзянін, права, армія» Сяргей Крывенка, што нядаўна вярнуўся з камандзіроўкі ў Мурманск.
Па словах праваабаронцы, падобныя фармулёўкі камандзіра не з'яўляюцца прававой падставай для прымянення расійскіх войскаў за мяжой. Выданню ўдалося звязацца з адным з вайскоўцаў-кантрактнікаў, якія пагадзіліся пагаварыць на ўмовах ананімнасці (выданне ведае яго сапраўднае імя і званне, а ў Сяргея Крывенкі ёсць імянны запыт ад гэтага кантрактніка). Кантрактнік распавёў, што 28 студзеня 2015 года яго і яшчэ 58 ваеннаслужачых выклікалі на нараду да начальства. Там стала вядома, што кантрактнікаў накіруюць у вайсковую частку ў пасёлку Спутнік у Мурманскай вобласці, дзе размяшчаецца 61-я асобная Кіркенеская чырвонасцяжная брыгада марской пяхоты.
Па словах суразмоўцы, ім паведамілі пра далейшую адпраўку ў Растоў і намякалі на наступную перакідку ў Данбас. Усім нязгодным прапанавалі напісаць рапарт аб звальненні.
Такіх аказалася восем чалавек. Ужо ў Спутніку вайскоўцы прайшлі сур'ёзную баявую падрыхтоўку, якая ўключае стральбу і вучэнні са спецтэхнікай. Суразмоўца выдання падкрэслівае, што ў яго і яго таварышаў па службе не было неабходнага абмундзіравання: «Нас адправілі туды ў летніх берцах і без зімовай формы. Думалі, што мы там прабудзем нядоўга і неўзабаве адправімся пад Растоў». Частка вайскоўцаў з-за гэтага захварэла.
Акрамя таго, ім змянілі воінскія спецыяльнасці. «Я атрымаў матроскую пасаду стрэлка», — тлумачыць вайсковец і кажа, што загадаў, якія абгрунтоўваюць гэта, байцам не паказвалі.
«Дапамагаць мы павінны па ўсіх паняццях»
31 студзеня ў сувязі з незадаволенасцю салдат у Спадарожнік прыехаў зампаліт часткі 10544 падпалкоўнік Вячаслаў Оканеў. Ён выклікаў салдат на размову, дзе паўтарыў гісторыю аб неабходнасці адпраўкі сваіх падначаленых ва Украіну. У распараджэнні выдання маецца запіс размовы Оканева з кантрактнікамі даўжынёй у 1 гадзіну 12 хвілін. «Вы цяпер усё выконваеце вучэбна-баявую задачу. Вы адпраўленыя ў камандзіроўку, вы прыбылі сюды, на Спутнік, для выканання вучэбна-баявых задач. Калі будзе каманда, вы можаце паехаць далей у камандзіроўку на правядзенне вучэнняў на незнаёмай мясцовасці».
Камандзіроўка, паводле яго слоў, можа быць у любую ваенную акругу:
«Можа быць такая сітуацыя і што кінуць да межаў Украіны, пра гэта я ўжо вам казаў, тады ўжо там непасрэдна могуць узнікнуць і баявыя задачы, і тады вы будзеце выконваць баявы загад.
Адпаведна, пакуль на дадзены момант вас цікавіць невыкананне загаду. Ёсць Крымінальны кодэкс, Канстытуцыя і агульнавоінскі статут, статут ўнутранай службы, які распісвае гэтыя моманты. Такім чынам, выконваеце загады». Кантрактнікі таксама пытаюцца наконт рашэння бытавых пытанняў і праблем з цёплай вопраткай. Оканеў абяцае ўладзіць усе бытавыя пытанні. Ён таксама рэгулярна кажа кантрактнікам, што калі хто-небудзь з іх не хоча выконваць загад, то хай піша рапарт аб звальненні і скасоўвае кантракт.
— У нас вайну пакуль яшчэ ніхто не абвясціў, чаму мы павінны ваяваць за нейкую краіну? — абураецца адзін з кантрактнікаў.
— Нам адразу сказалі, што мы едзем на Украіну на вайну, — кажа іншы вайсковец.
— Паспрабую яшчэ раз растлумачыць, — адказваюць салдатам. — Вы едзеце на вучэнне на незнаёмую мясцовасць. Дзе гэтыя вучэнні будуць праходзіць — гэта ўжо іншае пытанне. Ці будуць гэтыя вучэнні ў Бранску, Варонежскай вобласці, у Растоўскай вобласці, (можаце) там застацца.
Я не выключаю, што ёсць варыянт пераходу на тэрыторыю Данецкай і Луганскай абласцей для аказання там непасрэднай дапамогі.
Так, вайну ніхто нікому афіцыйна не абвяшчаў. А дапамагаць мы павінны па ўсіх паняццях, па чалавечых, па этычных, па ваенных і па ўсіх астатніх.
Чаму менавіта так мы павінны? Таму што вы павінны зразумець, калі Украіна задушыць Данецкую і Луганскую вобласці, то ўсе злачынствы, якія былі здзейснены на тэрыторыі Данецкай і Луганскай абласцей вось гэтымі адмарозкамі, яны проста легітымізуюцца, устаканяцца, узаконяцца і ні адзін суд гэта не прызнае. Усе злачынствы, якія яны здзейснілі, ты можаш паглядзець у вочы гэтым дзецям, старым, жанчынам і сказаць «так, я не прыехаў вас абараняць, таму што мне (усё роўна)…, што забівалі, гвалтавалі, рабавалі вас, разбуралі вашы дамы». На пытанне кантрактнікаў, а калі з імі нешта здарыцца, хто «паглядзіць у вочы нашым жонкам і дзецям», зампаліт адказвае наступнае:
— Калі вы не хочаце абараняць, калі яны задушаць Луганск і Данецк… Яны цяпер скарысталіся 20-годдзем разгромленасці Расіі і што мы там не вялі нармальную працу. Яны прыйшлі да ўлады. Далейшая сітуацыя прывядзе да таго, што яны (прыйдуць) у Стаўраполь, Краснадарскі край, Растоў, Бранск і гэтак далей, калі вы цяпер не паедзеце туды і не будзеце абараняць іх там, то вы не зможаце абараніць іх тут, — працягвае Оканеў.
— У мінулы раз я на вучэннях пераходзіў мяжу, — распавядае адзін з прысутных. — Зараз у другі раз адмаўляцца не буду. Але пытанне: калі са мной нешта адбудзецца, як гэта ўсё спішацца? Родныя атрымаюць кампенсацыю ці не? І за папярэднюю камандзіроўку там няма выплат, я да гэтага часу не магу знайсці канцы. Нас з нашай брыгадай паслалі сюды. Я быў у штабе ў камандзіра мінулага батальёна марской пяхоты, нас няма ў спісах, я не магу атрымаць выпіскі з загаду для аплаты камандзіроўкі.
— Так, вы маеце рацыю, афіцыйна вайна не абвешчаная, там можна загінуць, стаць калекай, заканадаўчая база ў гэтым пытанні ў нас не атрымалася, яе няма, па сутнасці справы,
— адказаў зампаліт і перайшоў да геапалітычнага фактару. — Але вы ўсё добра разумееце, што вы не адны там… Калі нешта здарыцца, я вас запэўніваць у тым, што вас не забудуць, родным будуць выплаты, — не буду (незадаволены хор галасоў). Але з-за таго, што наверсе сядзяць недурныя людзі, яны цяпер напэўна прапрацоўваюць гэтае пытанне, каб плаціць грошы. Далей унесці ў заканадаўчую базу аб тым, каб прыняць статус удзельніка баявых дзеянняў, сацыяльныя выплаты, грашовыя, медыцынскае абслугоўванне.
Выступае наступны кантрактнік, нейкі матрос Мураўёў:
— Калі мы пераязджалі, Санджапаў (намеснік камандзіра часткі) сказаў, што мы едзем у Растоўскую вобласць. Я ехаў стаяць на абароне межаў, кардона, не прапускаць усякую сволач, за спіной маці, бацька, усё ясна. Але на Украіну — мабыць, я наіўны быў, — тое, што мы будзем пераходзіць мяжу з Украінай, мы даведаліся гэта тут, дакладную інфармацыю. Я не казаў, што падпалкоўнік Санджапаў нас ўвёў у зман, можа, ён добрасумленна памыляўся, хоць выдатна усё ведаў. Але ўсё зрабілі так, каб нас паставіць перад фактам. Мне перад пакіданнем Спутніка патрэбна гарантыя, што я не буду пераходзіць мяжу, буду знаходзіцца на мяжы, ахоўваць межы. Хто мне дасць такую гарантыю?
— Я табе такую гарантыю не дам, — адказвае зампаліт.
— Дазвольце пытанне такое, — пачынае іншы кантрактнік. — Учора-пазаўчора размаўляў з хлопцамі, якія там былі. Іх ніхто не прымушаў (што будуць) пераходзіць мяжу. (Была) аб'яўлена каманда выходзіць проста ў палі, (узялі з сабой) чатыры магазіны, гранаты. «Выйшлі, — кажуць, — у поле, едзем-едзем, сляды стральбы, потым «Камазы». Выходзім цыгарэты папрасіць. Чо, дзе знаходзімся, дзе Расія, дзе чо? Ды вось, кажуць, Луганск за паваротам, вось дарога на аэрапорт. Мы былі ў шоку, што ўжо там. Наогул ніхто не папярэджваў. Калі б мы пайшлі далей і там «Град», дождж свінцовы, было б проста страшна, слёзы капалі, за што мы ідзем туды».
У канцы запісу зампаліт прапануе нікому не «чабушыць», гэта значыць не распаўсюджваць інфармацыю за межы часткі. Оканеў прызнае, што пытанні ёсць, і абяцае іх вырашыць з намеснікам камандзіра Санджапавым.
«У страху вочы вялікія, хто-то там ваду каламуціць»
Выданню ўдалося звязацца з камандзірам часткі палкоўнікам Юрыем Разанцавым, на якога скардзіліся кантрактнікі. Ён заявіў, што нікога ва Украіну адпраўляць не збіраўся, проста афіцэраў на месяц прыкамандзіравалі да 61-й брыгады марской пяхоты, на базе якой ствараецца батальённа-тактычная група (БТГ) аператыўна-стратэгічнага камандавання (АСК) «Поўнач». «Цяпер ідзе набор кантрактнікаў, але каб цалкам закрыць штат гэтай БТГ, каб яна дзейнічала, туды на месяц былі адкамандзіраваныя 40 ваеннаслужачых кантрактнай службы. У бліжэйшы час камандзіроўка ў іх канчаецца, і яны будуць вернутыя назад. Нейкім бокам хтось ім наплёў, што іх адпраўляюць на Украіну. І я гутаркі праводзіў, і зампаліт флоту праводзіў — нікуды вы не едзеце, ні ў якую Растоўскую вобласць, тым больш не на Украіну. Але ў страху вочы вялікія, хтось там ваду каламуціць, хтось распавядае нейкія плёткі, «адна бабка сказала», — растлумачыў Разанцаў.
Выданню ўдалося звязацца таксама з зампалітам часткі Оканевым. На пытанне, ці мела месца такое выступленне перад кантрактнікамі, ён сказаў наступнае:
— Магчыма. Хутчэй за ўсё, я гэта і казаў вось у якім плане. Цяпер Данецкая і Луганская вобласці сфармавалі свае сілы самаабароны, якія нас як бы абараняюць. Таму што калі яны не будуць нас абараняць, а мы не будзем аказваць ім пасільную дапамогу ў выглядзе гуманітарных канвояў…
Таму што ўкраінскія асобы афіцыйна абвясцілі, што плануюць праводзіць парад у Севастопалі. Што яны за месяц арганізуюць наступ у бок Чачэнскай вобласці, а там ужо і Растоўская вобласць, Стаўраполле, Краснадар, Бранская вобласць.
Па сутнасці, людзі, якія стаяць на абароне Данецка і Луганска, абараняюць нашы вобласці, землі і раёны. Калі раптам галоўнакамандуючым будзе прынята рашэнне, то мы выканаем яго загад на ўзроўні міжнароднага заканадаўства, тады мы пойдзем абараняць, і мы павінны быць гатовымі да гэтага.
— Але я казаў у тэорыі, — працягвае зампаліт, — мы ваенныя, мы павінны быць гатовыя ў любы момант выканаць пастаўленую задачу. Мы плацім грошы, мы вучымся і гатовыя ўжыць зброю па прызначэнні, але ў адпаведнасці з указаннямі. Я далёкі ад думкі, што вярхоўны галоўнакамандуючы прыме рашэнне ў парушэнне Канстытуцыі. Тое, што яны падаюць, што мы заклікалі ехаць, — гэта выхапленая з кантэксту інфармацыя. Я, натуральна, не мог гаварыць, каб яны бралі водпуск і разам са мной ехалі ў Данецк або Луганск.
«Сядзяць у казармах пад замком»
Пасля візіту зампаліта Оканева салдатам было дазволена вярнуцца на выходныя дадому, каб забраць зімовае абмундзіраванне. Пасля гэтага яны зноў прыбылі ў Спутнік і цяпер, па словах жонкі аднаго з кантрактнікаў, знаходзяцца ў казарме фактычна «пад замком». Нягледзячы на тое што яе муж хварэе, па яе словах, яму не даюць магчымасці патрапіць дадому, хоць па законе ён мае на гэта права. Жанчына, спасылаючыся на словы мужа, сцвярджае, што з вайсковай частцы 10544 у Спутнік адпраўляюць ўжо не першую групу кантрактнікаў. Кожны раз паўтараюцца аргументы аб звальненні.
«Тых, хто адмовіўся звальняцца, спрабуюць прыбраць праз працэдуру неатэстацыі», — сцвярджае жонка ваеннага. Паводле дадзеных выдання, падобныя манеўры могуць адбывацца і ў іншых месцах дыслакацыі войскаў Мурманскай вобласці. Мурманская праваабаронца Ірына Пайкачава запэўнівае, што ў мінулым годзе ў вобласці адбыўся падобны інцыдэнт. Былым салдатам тэрміновай службы, па яе словах, прапаноўвалі заключыць кантракт на далейшую службу з магчымай «камандзіроўкай» ва Украіну. За гэта ім нібыта абяцалі усялякія выгоды — ад іпатэчнага крэдыту да пазачарговага водпуску з наступнай магчымасцю перавесціся ў больш «спакойныя» часткі.
Кантрактнік з часткі 10544, які распавёў пра праблемы ў частцы, просіць не трактаваць свае дзеянні як баязлівасць: «Я не завадатар, я радзіме не здраджваў, тут хлопцы, якія за радзіму жыццё пакладуць, але не за іх зоркі і ўзнагароды. Будзе загад вярхоўнага галоўнакамандуючага — тады ўсё пойдуць», — цвёрда падводзіць вынік гутарцы ваенны.
