У Мінску адбываецца канферэнцыя «Мінск пасля Рыгі: Форум пра рэформы, або Як Беларусі адаптавацца і развівацца ў новых рэгіянальных кантэкстах». Яе арганізаваў Беларускі інстытут стратэгічных даследаванняў, вядомы пад сваёй англійскай абрэвіятурай BISS. Усё гэта адбываецца ў рамках Еўрапейскага дыялогу па мадэрнiзацыi.
Адбываецца форум у мінскім гатэлі «Еўропа», а ён, як нам нядаўна нагадаў прэс-сакратар беларускага МЗС Дзмітры Мірончык, размешчаны на плошчы Свабоды, на скрыжаванні вуліц Леніна і Інтэрнацыянальнай. На сёмым паверсе, з якога відаць Ратуша і саборы.
Другі дзень канферэнцыі адкрыўся панэллю, якая прысвечаная рэформам: «Ці патрэбныя Беларусі рэформы? Перспектывы мадэрнізацыі Беларусі».
У секцыі ўдзельнічалі акадэмічны дырэктар БІСС Аляксей Пікулік, дырэктар Беларускага эканамічнага даследча-адукацыйнага цэнтра BEROC Павел Данэйка і дырэктар праектаў амерыканскага фонду PACT Балаж Ярабік, які яшчэ нядаўна быў неўязным у Беларусь. Але ж краіна ўвайшла ў віток лібералізацыі…
Пікулік прэзентаваў вынікі апошняга сацыялагічнага даследавання, праведзенага на замову БІССа. Яно выявіла, што беларусы лічаць, што краіне патрэбныя рэформы, але… хацелі б, каб яны заключаліся ў павышэнні ролі дзяржавы. І чаканні ад рэформаў маларэалістычныя. Беларусы хочуць, каб палепшала тут і ўраз. Найбольш людзей хвалюе ахова здароўя і сацыяльная сфера. Палітычныя рэформы называе патрэбнымі невялічкая доля насельніцтва, сцвярджае Пікулік. Узорам сістэмы для пераймання пры гэтым для беларусаў застаецца Швецыя — краіна з высокімі даходамі і нязначным расслаеннем на багатых і бедных.
«Усе хочуць быць шведамі, акрамя саміх шведаў», — пажартаваў на гэта Ярабік.
Павел Данэйка найперш акцэнтаваў, што не існуе нейкіх універсальных мадэляў рэфармавання, як не існуе ўніверсальнай мадэлі бізнэс-поспехаў.
Калі б веданне, як трэба рабіць, гарантавала поспех, то самымі багатымі былі б прафесары менеджмэнту. А гэта не так. Багатымі робяцца тыя, хто асабіста адчувае патрэбы людзей у дадзены момант і ўмее іх задаволіць. А поспех складаецца з дзеянняў розных людзей, іх рэакцый і нават памылак.
Нельга спадзявацца, што патрэбных рэформаў будзе патрабаваць насельніцтва. «Калі б я арыентаваўся на запросы спажыўца, то я б вырабіў не аўтамабіль, а больш хуткіх коней», — нагадаў Данэйка выслоўе Генры Форда.
Данэйка спыніўся таксама на тым, хто выйграў, а хто прайграў ад посткамуністычных рэформаў. Прайшло 25 гадоў ад падзення Берлінскага мура, можна ўжо лічыць.
Аказваецца, найбольшыя тэмпы росту за гэты перыяд у нашым рэгіёне паказалі Польшча, Эстонія, Арменія, Албанія і Беларусь. Гэта вельмі розныя краіны, з рознымі мадэлямі, таму і прычыны росту былі розныя. Гэтыя краіны, са словаў Данэйкі, аб’ядноўвае адно: там вырас моцны прыватны сектар з нуля, без прыватызацыі актываў алігархамі.
Беларускі бізнэс-ландшафт нагадвае горную краіну. Шырата адна, а клімат розны. Каля падножжа субтропікі, а на вяршынях — лёд. Вытворчыя і экспартна-арыентаваныя кампанія — у раі. Калі ты імпарцёр — у цябе лёд і скалы, казаў Данэйка.
Трэба адукацыя, каб ствараліся новыя бізнэсы, толькі высокаадукаваныя кадры здольныя генераваць новыя бізнэс-ідэі, падкрэсліваў Данэйка.
Дэмакратыя не азначае заможнасці. Квітнеючая краіна тая — дзе людзі давяраюць адзін аднаму. Дзе яны здольныя да калектыўнага дзеяння дзеля дасягнення індывідуальных мэтаў, нагадваў Данэйка.
Ярабік аддаваў належнае ўладам Беларусі за ўменне дасягаць прагрэсу малымі крокамі.
«Стратэгія такая ў палітыцы, што для нармалізацыі адносін між Беларуссю і Еўрасаюзам трэба рабіць маленькія крокі, такія маленькія, каб яны нікому не былі заўважныя», — паіранізаваў у адказ філосаф Андрэй Лаўрухін.
Увогуле, Данэйка і Ярабік былі настроеныя аптымістычна і хвалілі беларускія ўлады за поспехі ў распрацоўцы законаў, паляпшэнні клімату для бізнэсу і адкрытасць да дыялогу ў тых сферах, якое грамадства лічыць найважнейшымі.
Іх асадзіў адзін з удзельнікаў — венгр Янаш Заканьі, які рэалізоўваў у Беларусі праект Еўрасаюза па навучанні чыноўнікаў. «Колькі тут чалавек сядзяць з дзяржапарата, падыміце рукі!» — папрасіў ён. Руку падняў адзін хлопчык. Вось і ўвесь дыялог, сказаў венгр.
* * *
Глядзі таксама: Канферэнцыя БІСС на тэму рэформаў не абышлася без пытання гей-шлюбаў — рэпартаж
