У Крупскім раёне ізраільцяне пабудавалі ўнікальны завод па перапрацоўцы адходаў алівы. Аднак шматмільённыя эканамічныя, а таксама экалагічныя перспектывы пад пагрозай, з-за нежадання СТА здаваць адходы.
Мільёны даляраў … у топку
У Беларусі штогод утвараецца прыкладна 130 тыс. т. адходаў адпрацаванай алівы, з іх толькі 7% перапрацоўваецца. Астатняе выкарыстоўваецца неэфектыўна, спальваецца не па тэхналогіі, несанкцыянавана выліваецца ў зямлю або прымешваецца ў вадкія віды паліва з наступным пагаршэннем якасці прадукцыі. Вынік для краіны — шматмільённы эканамічны і экалагічны ўрон, ацаніць які нават прыблізна немагчыма.
Некалькі гадоў таму ізраільскія кампаніі MDD BEL ТАА і ЗТАА «ДВЧ-Менеджмент» падпісалі з Міністэрствам прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Беларусі інвестыцыйную дамову. Згодна з дакументам, прадпрымальнікі абавязаліся арганізаваць у краіне цэнтралізаваную сістэму збору і перапрацоўкі адпрацаванай алівы.
Інвестары, уклаўшы ў праект больш чым 13 млн даляраў, пабудавалі ў пасёлку Крупскі Мінскай вобласці высокатэхналагічны комплекс па зборы і перапрацоўцы адходаў і арганізавалі рэспубліканскую сетку збору адпрацаванай алівы. 3 чэрвеня 2015 года прадпрыемства адкрылася афіцыйна.
«У аснове завода — наша ноу-хау, якое дазволіць у перспектыве без шкоды для экалогіі вырабляць з адпрацаванай маторнай алівы — аліву І і II групы высокай якасці», — распавёў «Ежедневніку» галоўны партнёр ЗТАА «ДВЧ-Менеджмент» — група кампаній MDD BEL ТАА Дзмітрый Чарыкавер. Паводле яго слоў, такая глыбіня перапрацоўкі на іншых дзейных у цяперашні час у Беларусі заводах недасяжная: там ужываецца састарэлае, часам паўсамаробнае абсталяванне, выкарыстанне якога наносіць шкоду навакольнаму асяроддзю.
«Выкарыстанне нашай тэхналогіі дасць магчымасць вярнуць у эканамічны абарот краіны да 90% ад усіх перапрацаваных прадпрыемствам адходаў у выглядзе каштоўных і якасных нафтапрадуктаў (а іх краіна вымушана купляць за валюту). Каля 70% прадуктаў з утрыманнем алівы, якія могуць выпускацца на заводзе, з'яўляюцца альбо імпартазамяшчальнымі, альбо экспартнымі.
«Па нашых падліках, пры поўнай загрузцы прадпрыемства ў абарот атрымалася б дадаткова далучаць больш за 25 млн даляраў штогод, а цяпер гэтыя грошы, можна сказаць, спальваюцца або проста зліваюцца», — сказаў кіраўнік партнёр.
Нягледзячы на перавагі выкарыстання, прадпрыемства ў Крупскім раёне, магутнасці якога на першапачатковым этапе дазволяць перапрацоваць за год 15 тыс. т. адходаў алівы, пры наяўных аб'ёмах утварэнняі сыравіны, не ўдаецца загрузіць нават напалову, асцерагаюцца інвестары. Па словах бізнэсменаў, асноўная прычына — у нежаданні прадпрыемстваў, арганізацый і прыватных асоб здаваць адпрацаваную аліву на перапрацоўку. Адзінае, што магло б пераламаць сітуацыю, — стварэнне ў Беларусі больш выразнага заканадаўчага рэгулявання збору адходаў адпрацаванай алівы.
Шлях даўжынёю ў тры гады
Дзмітрый Чарыкавер адзначае, што многія прадпрыемствы папросту адмаўляюцца здаваць сыравіну.
«У зімовы перыяд большасць СТА і многія іншыя арганізацыі, якія ўтвараюць адходы, альбо ацяпляюць адпрацаванай алівай свае памяшканні, альбо аддаюць адходы для гэтых мэтаў іншым арганізацыям. Улетку аліву здаюць неахвотна ўжо па іншай прычыне. Яе, як аказалася, больш выгадна падмешваць у вадкія віды паліва, хтосьці па няведанні проста вылівае яе», — дадаў прадстаўнік ЗТАА « ДВЧ-Менеджмент».
Як распавядаюць самі прадстаўнікі рынку аўтасэрвісу, згодна з беларускім заканадаўствам, кожны аўтасэрвіс абавязаны арганізаваць на сваёй тэрыторыі збор адпрацаванай алівы і выконваць экалагічныя нарматывы. Аднак выкананне прадпісанняў заканадаўства ў гэтай частцы не заўсёды выконваецца. У 99% выпадкаў, адзначаюць эксперты, правяральшчыкі не капаюць глыбока. Могуць, напрыклад, пацікавіцца наяўнасцю інструкцыі па абыходжанні з адходамі, але далей ідуць рэдка. Па словах прадстаўніка адной з СТА, за 10 гадоў працы аўтасэрвіс ні разу не сутыкнуўся з тым, каб хтосьці сур'ёзна спытаў, куды кампанія дзявае адпрацаваную аліву. Атрымліваецца, нават калі б работнікі станцыі тэхабслугоўвання яе ў вызначаным парадку не здавалі на перапрацоўку, то праблем бы з органамі праверкі ўсё роўна не ўзнікла.
А воз і цяпер…
«Некалькі гадоў таму, калі рашэнне аб нашым супрацоўніцтве з Беларуссю толькі прымалася, у нас было разуменне таго, што сістэма збору адходаў алівы арганізавана ў краіне дрэнна, так што сумневы былі», — адзначае Зміцер Чарыкавер.
Ён дадаў, што інвестараў прывабілі прапанаваныя дзяржавай умовы супрацоўніцтва, якія зрабілі выхад інвестараў на беларускі рынак цікавым.
«У адпаведнасці з інвестдамовай нам былі прапанаваны льготы. Ішла гаворка пра тое, што пры неабходнасці дзяржава акажа дапамогу і ва ўдасканаленні заканадаўства», — растлумачыў прадстаўнік ЗТАА «ДВЧ-Менеджмент».
«Да таго часу нас ужо быў досвед працы ў краінах, дзе сістэма збору адходаў арганізавана недастаткова добра. У гэтым сэнсе паказальны прыклад Грэцыі, блізкай па памеры і колькасці насельцтва да Беларусі. Яшчэ пяць гадоў таму ў гэтай краіне збіралі ўсяго 8% адпрацаванай алівы, аднак пасля ўзмацнення жорсткасці заканадаўчых нормаў, якія адназначна забараняюць спальванне і надаюць прыярытэт пераапрацоўцы. У цяперашні час у Грэцыі збіраюць і перапрацоўваюць ўжо 40% адходаў», — дадаў Дзмітрый Чарыкавер.
Па словах кіраўніка партнёра, рашэнне аб супрацоўніцтве з дзяржавай таксама прымалася з разлікам на тое, што беларускае заканадаўства таксама будзе ўдасканалена.Однако за ўвесь час рэалізацыі інвестпраекта выразны дыялог наладжаны толькі з Мінпрыроды Беларусі.
У найбліжэйшай перспектыве міністэрства плануе ўнесці для разгляду кіраўніку дзяржавы шэраг прапаноў, у тым ліку па спрашчэнні ўтылізацыі асобных відаў адходаў, а таксама па выпрацоўцы стратэгіі дзяржаўнага кіравання адходамі. Замежныя бізнэсмены глядзяць на ініцыятыву эколагаў аптымістычна, хоць некаторыя сумненні ўсё ж прысутнічаюць.
«За гэтыя гады мы зразумелі, што неабходныя змены могуць быць унесены ў заканадаўства толькі пры падтрымцы розных міністэрстваў і ведамстваў», — адзначыў Дзмітрый Чарыкавер.
Аднак, паводле яго слоў, з усімі астатнімі зацікаўленымі ведамствамі і арганізацыямі яшчэ толькі трэба будзе наладзіць дыялог.
