Неяк, будучы ў гасцях, паспрабаваў адну рыбку з банкі вядомых прэсерваў. Яна была так перасоленая, што есці было немагчыма! Між тым этыкетка сціпла замоўчвае пра колькасць солі ў гэтым відавочна нездаровым прадукце… Ды калі б справа была толькі ў рыбных кансервах! Перасоленыя сыры і вяндліна даўно акупавалі прылаўкі. Мы настолькі паглынутыя мітуснёй, што гэты феномен, на жаль, нават не заўважаем. І не падазраём часцяком, што прадукты, якія змяшчаюць як мінімум 5 грамаў натрыю на кожныя 1000, прылічаюцца да ежы з павышаным утрыманнем солі.
Але соль — не ежа! Яна не пераварваецца і не засвойваецца арганізмам. І не мае ніякай пажыўнай каштоўнасці. Тым не менш саліць ежу стала звычкай, укаранёнай на працягу тысячагоддзяў. Звычкай згубнай і заснаванай на сур'ёзным забабоне. Маўляў, соль нібыта патрэбная нашаму арганізму. Аднак многія народы, напрыклад, эскімосы, ніколі яе не ядуць і не пакутуюць ад гэтага. Амерыканскія індзейцы да прыходу еўрапейцаў таксама зусім нічога не ведалі пра соль. Але Калумб і ўсе даследчыкі Новага Свету знаходзілі фізічны стан індзейцаў цудоўным. На жаль, выраджэнне тубыльцаў заўсёды пачыналася пасля знаёмства з соллю, алкаголем і ненармальнай для іх ежай. А для некаторых відаў жывёл соль з'яўляецца абсалютнай атрутай, асабліва для хатняй птушкі.
Даўно даказана: натуральнага хларыду натрыю цалкам дастаткова ў гародніне, рыбе, мясе і многіх іншых прадуктах. Гэтак жа выразна пацверджана: зніжэнне спажывання солі — магутны фактар прафілактыкі гіпертаніі і іншых сардэчна-сасудзiстых захворванняў. На жаль, у нас гэтая прафілактыка адкрыта буксуе. Па-ранейшаму дасольваць, падсольваць і перасольваць у характары беларусаў. Гэта, дарэчы, адна з галоўных прычын, чаму ў краіне захоўваюцца высокія паказчыкі кардыялагічнай захворвання. Але што ў такой сітуацыі рабіць?
Жыццё паказвае, што заклікі ёсць паменш солі знікаюць марна. Звыш за 70% пацыентаў проста не выконваюць медычныя рэкамендацыі. Мабыць, ад слоў пара пераходзіць да справы. Як, напрыклад, гэта зрабіла Партугалія, дзе яшчэ ў 2011 годзе дэпутаты парламента, занепакоеныя высокай смяротнасцю ад інсультаў у краіне, прынялі закон аб абмежаванні колькасці солі ў хлебе. Сувязь тут, хто не ведае, непасрэдная: лішак солі выклікае ўздым ціску, які ў сваю чаргу аказваецца прычынай кровазліццяў ў мозг, што значна зніжаюць сярэднюю працягласць жыцця ў папуляцыі. Традыцыйна, на працягу стагоддзяў, адзін з асноўных прадуктаў харчавання ў Партугаліі — вяленая траска, якую размочваюць і гатуюць самымі рознымі спосабамі. Яна і прывучыла партугальцаў да салёненькага, якое яны шануюць ледзь не больш за ўсе іншыя народы. Таму пекары шчодра дадаюць соль і ў цеста. А паколькі партугальцы ўсё ядуць c хлебам, то ясна, дзе галоўная міна запаволенага дзеяння. Дык вось, да 2011 года ў Партугаліі быў адзін з самых высокіх у Еўропе паказчыкаў смяротнасці ад кровазліццяў ў мозг. Удвая большы, чым у Іспаніі, і ўтрая — чым у Францыі. Кожны жыхар краіны ў сярэднім у два разы перавышаў рэкамендаваны СААЗ штодзённую норму спажывання солі. У такіх умовах дэпутаты і прагаласавалі за закон, які знізіў норму солі ў кілаграме хлеба на 25% і ўвёў штрафы да 5000 еўра за любыя перавышэнні. І калі самы распаўсюджаны ў Партугаліі хлеб утрымліваў ад 18 да 21 грама солі на кіло (нават у хлебе з суцэльнага збожжа, што лічыцца больш здаровым, яе колькасць дасягала 15 г!), то цяпер планка — 14 г на кг, а вытворцаў прымусілі маркіраваць прадукты з высокім утрыманнем солі. Вынік? Сумная статыстыка скацілася ўніз. Паводле дадзеных дактароў, памяншэнне спажывання солі ўсяго на адзін грам у дзень захоўвае жыццё прыкладна 2650 партугальцаў штогод.
З ініцыятывай прыняць законапраект, які строга рэгулюе ўтрыманне солі ў прамысловых прадуктах, нядаўна выступіў і Расспажыўнагляд. Ідэя ў тым, што абавязаць не толькі ўказваць дакладнае колькасць гэтага белага яду на ўпакоўцы, але і няўхільна выконваць заканадаўча ўстаноўленыя нормы тэхналагічнага працэсу, не прыкрываючыся мудрагеліста выгнутымі на сваю карысць тэхнічнымі ўмовамі. Бо вытворцы выкарыстоўваюць соль фактычна бескантрольна! Ініцыятыва расійскіх калег — ясны сігнал і нам. Бо мы цяпер жывем у агульнай эканамічнай прасторы, і прадукты лёгка перамяшчаюцца праз дзяржаўныя межы. Калі Расія будзе кантраляваць канцэнтрацыю солі ў мясапрадуктах або рыбных кансервах, то і Беларусі прыйдзецца адпавядаць. Хацелася б, зрэшты, каб крок гэты быў не змушаны, а ўсвядомлены — статыстыка інсультаў у нас таксама ўжо пагрозлівая. Але прыклад Партугаліі даказвае, якая тут улада закона.
