Афіцыйныя дадзеныя аб колькасці расейскіх вайскоўцаў, якія загінулі падчас аперацыі ў Сірыі, значна заніжаныя. Мінабароны РФ пацвердзіла гібель не больш чым шасці расійскіх грамадзян, аднак журналісты сцвярджаюць, што на палях бітваў былі забітыя дзясяткі расейцаў. У расследаванні, апублікаваным «Фантанкай», у прыватнасці, гаворыцца пра тое, што ў Сірыі на працягу доўгага часу ваявалі байцы дэ-юрэ не існуючай прыватнай ваеннай кампаніі (ПВК), у склад якой уваходзяць сотні расійскіх афіцэраў.
Трафейны сцяг тэрарыстычнай арганізацыі «Ісламская дзяржава» ў «Музеі Наваросіі» ў Пецярбургу. Фота: Дзяніс Караткоў
Журналісты выдання сцвярджаюць, што на тэрыторыі Сірыі дзейнічалі байцы батальёна з цяжкім пяхотным узбраеннем і бранятэхнікай, вядомага як ПВК «Вагнера», які фармальна не існуе. Гэтага падраздзялення няма ні ў рэестры юрыдычных асоб, ні ў структуры сілавых ведамстваў. Аднак яно на самай справе існуе, а страты, якія нясуць ПВК у Сірыі, пры гэтым не псуюць афіцыйную статыстыку Мінабароны.
Па інфармацыі выдання, вышэйзгаданая ПВК была сфарміравана на аснове «Славянскага корпуса», які дзейнічаў у Сірыі ў 2013 годзе, пад камандаваннем падпалкоўніка запасу Дзмітрыя Уткіна. Журналісты сцвярджаюць, што з вясны 2014 года кампанія дзейнічала на тэрыторыі Крыма і Луганскай вобласці, пасля чаго байцы адправіліся на выкананне задач у Сірыю.
Уткін — прафесійны вайсковец, які да 2013 года быў камандзірам дыслакаванага ў Пячоры Пскоўскай вобласці 700-га асобнага атрада спецназа 2-й асобнай брыгады СПН Галоўнага разведвальнага ўпраўлення Мінабароны. Пасля звальнення ў запас ён працаваў у Moran Security Group, прыватнай кампаніі, якая спецыялізуецца на ахове марскіх судоў у піратанебяспечных раёнах.
У 2014 годзе, паводле інфармацыі крыніцы, Уткін узначаліў уласнае падраздзяленне, якое па яго пазыўных атрымала ўмоўную назву ПВК «Вагнера». Журналісты адзначаюць, што раней з'яўляліся паведамленні аб смерці Вагнера ў Данецкай вобласці, аднак яны аказаліся «качкай».
Існаванне ПВК пацвярджаюць дакументы за подпісам прэзідэнта РФ
Журналістам «Фантанкі» ўдалося знайсці дакументальнае пацверджанне існавання «нефармальнага батальёна, які нейкім чынам прызнаецца афіцыйнымі структурамі». Выданню неназваныя крыніцы распавялі пра тое, што байцы Вагнера за баявыя дзеянні на тэрыторыі Украіны і Сірыі атрымліваюць дзяржаўныя ўзнагароды. Журналісты таксама апублікавалі здымкі ўзнагародных лістоў і саміх ордэнаў.
«На 23 лютага, на 9 Мая — у Молькіна (лагер падрыхтоўкі байцоў ПВК у Краснадарскім краі. — заўвага NEWSru.com) узнагароджанне. Прыязджае дзядзька сівы ў скураной лётнай афіцэрскай куртцы, з выгляду — чэкіст у званні не ніжэй за генерал-маёра. Спачатку тым, хто жывы ў страі, каму ордэн Мужнасці, каму — Адвагі. Потым зачытвае тых, каго ў страі няма, — пасмяротна», — распавёў журналістам адзін з суразмоўцаў выдання.
У журналісцкім расследаванні таксама згадваецца пра двух вайскоўцаў — Андрэя Яльмеева і Андрэя Шрэйнера, якія былі пахаваныя 6 сакавіка гэтага года на Алеі Герояў Баныкінскіх могілак Тальяці. Тады мясцовыя СМІ паведамлялі аб тым, што мужчыны загінулі ва Украіне ў ходзе ўзброенага канфлікту на Данбасе, дзе яны ўваходзілі ў склад народнага апалчэння.
Тым меней «Фонтанка» сцвярджае, што ні Яльмееў, ні Шрэйнер не мелі ніякага дачынення да народнага апалчэння, а даўно працавалі па кантракце на Уткіна. Журналісты адзначаюць, што іх імёны былі зачытаныя ў страі падчас узнагароджання ў Молькіна. Іх абодвух пасмяротна ўзнагародзілі ордэнам Мужнасці. У матэрыяле выдання прыводзяцца фатаграфіі ўзнагародных лістоў за подпісам прэзідэнта РФ Уладзіміра Пуціна.
У Сірыі загінулі дзясяткі байцоў «нябачнага батальёна»
Журналісты адзначаюць, што ў іх няма дакладных дадзеных пра страты ПВК у Сірыі, аднак суразмоўцы выдання сцвярджаюць, што гаворка ідзе пра дзясяткі расейцаў. «Рота, якая зайшла ў Сірыю ў верасні 2015 года, пакінула яе ў канцы снежня таго ж года, але, як кажуць тыя, хто вярнуўся, з 93 чалавек жывымі і нераненымі вярнулася траціна. Асноўныя ж страты пачаліся ў студзені-лютым, у баях за Пальміру», — гаворыцца ў матэрыяле.
Складанасць дакументальнага пацверджання дакладнага ліку загінулых байцоў ПВК у Сірыі заключаецца ў тым, што нават служачыя ў адным узводзе не заўсёды ведаюць не толькі прозвішчы, але і імёны адзін аднаго. «Цікаўнасць не вітаецца. З кім плячо ў плячо свінец жуеш — часам імёнаў не ведалі. Хто чым займаўся, хто, што — пра гэта не кажуць», — распавёла крыніца выдання.
У Сірыі, па прыкладных падліках, знаходзіцца падраздзяленне Вагнера ў складзе каля чатырохсот чалавек. Калі журналіст выдання, пытаючыся, выказаў здагадку, што ў лагеры падрыхтоўкі байцоў у Молькіна сфарміраваны атрад з 250—300 чалавек, то выклікаў шчыры смех у свайго суразмоўцы. «Тры разведвальна-штурмавыя роты, у кожнай ад дзевяноста да ста чалавек. Тры ўзводы з СПГ і АГС — рота агнявой падтрымкі. Рота СПА з «іголкамі». Рота сувязі. Рота аховы. Медчасткі. Плюс цывільныя — абслугоўваючы персанал. Без цывільных — чалавек шэсцьсот», — распавялі выданню.
Журналісты пры гэтым адзначаюць, што працэнт страт ПВК у Сірыі з'яўляецца вельмі нехарактэрным для прыватных ваенных кампаній, якія, як правіла, выконваюць у зоне баявых дзеянняў лакальныя і вузкапрафесійныя задачы, якія не прадугледжваюць хаджэння ў атаку. Суразмоўцы выдання сцвярджаюць, што ПВК выкарыстоўвае ў Сірыі «тактыку Другой сусветнай».
«Што мы там робім? Ідзём першай хваляй. Наводзім авіяцыю з артылерыяй, выцясняем суперніка. За намі бадзёра заходзіць сірыйскі спецназ, а следам «Весці-24» разам з ОРТ з камерамі наперавес ідуць браць у іх інтэрв'ю», — распавёў адзін з байцоў ПВК, які вярнуўся з Сірыі.
«Толькі штыкоў на АК не хапае, а то проста Другая сусветная. Як было пад Дэбальцавам — у полі людзей выганялі з тэхнікай, і каманда — ваша задача ўзяць умацаванне, узяць блокпост. І наперад, проста як на мяса. Калі па нас пачыналі са стадваццатак класці, з «корд», з РПГ па тэхніцы — людзі… іх проста ванітавала. Прамы з РПГ — толькі рукі-ногі застаюцца. Без навучання ў Молькіна ў бой нікога не пашлюць, але чаму паспеюць навучыць — проста элементарна страляць, каб не адразу здохнуць. У каго ёсць баявы досвед — яны яшчэ неяк больш-менш жывуць, але ўсё роўна, не тое», — успамінае ён.
У завяршэнне журналісты адзначаюць, што колькасць ахвотных трапіць у ПВК Вагнера значна большая, чым колькасць вакансій. Пры гэтым, паводле звестак выдання, заработная плата ў прыватнай ваеннай кампаніі складае каля 240 тысяч рублёў у месяц.
«ПВК ў Расіі — даўняя тэма»
Пасля таго як «Фонтанка» апублікавала сваё расследаванне, ваенны журналіст Аркадзь Бабчанка даў інтэрв'ю парталу «Адкрытая Расія», у якім падзяліўся сваім стаўленнем да ПВК, якія, паводле яго слоў, існуюць у Расеі ўжо доўгія гады.
«ПВК ў Расіі — даўняя тэма. Час ад часу ўсплываюць нейкія чуткі аб спецыяльных законах, пачынаюцца размовы пра неабходнасць заканадаўча нешта прапісаць, але ўсё гэта для лохаў. ПВК ў Расіі існуюць даўно. Я сам адзін раз падумваў ўладкавацца ў ПВК пры «Лукойле». «Лукам-А» — ёсць такая структура. Адзін час яна нават на HeadHunter вывешвала аб'явы, набірала людзей. Асабліва пажаданыя былі выпускнікі паветрана-дэсантных вучэльняў. Зарплата там была шыкоўная, умовы службы — шыкоўныя», — распавёў ён.
Пры гэтым Бабчанка вельмі здзіўлены тым, што, паводле інфармацыі журналістаў «Фантанкі», байцы ПВК Вагнера дзейнічаюць у Сірыі «ў традыцыях Другой сусветнай». «Сутнасць прыватных ваенных кампаній у тым, што яны выконваюць вельмі вузкаспецыяльныя задачы. Яны не ходзяць у атаку. У краінах першага свету ПВК — носьбіты самых перадавых тактык вядзення бою і самых перадавых тэхналогій. Туды набіраюць вельмі прафесійных людзей, якія дорага каштуюць. Страты ў ПВК не такія вялікія: байцы ПВК умеюць ваяваць і не лезуць на ражон», — адзначыў журналіст.
«Што ж тычыцца групы Вагнера, то, калі меркаваць па апісанні «Фантанкі», гэта нават не ПВК, а нейкі прыватны батальён з вельмі сярэднім узроўнем падрыхтоўкі», — дадаў Бабчанка.
Па афіцыйных дадзеных, за час расійскай ваеннай аперацыі ў Сірыі, з 30 верасня 2015 года, загінулі шэсць чалавек. У кастрычніку Мінабароны паведаміла пра гібель 19-гадовага кантрактніка Вадзіма Кастэнкі. Прычынай яго смерці ў ваенным ведамстве назвалі суіцыд, аднак сваякі ўсумніліся ў такой версіі.
Яшчэ двое вайскоўцаў загінулі ў лістападзе на расейска-турэцкай мяжы пасля таго, як турэцкія ваенныя збілі расійскі самалёт Су-24. Камандзір экіпажа Алег Пяшкоў быў забіты агнём з зямлі, калі прызямляўся пасля катапультавання. Марпех Аляксандр Пазыніч загінуў падчас аперацыі па пошуку лётчыкаў збітага бамбавіка. Таксама паведамлялася пра смерць вайскоўца Чарамісіна.
17 сакавіка прэзідэнт РФ Уладзімір Пуцін, выступаючы ў Георгіеўскай зале Крамля на сустрэчы з вайскоўцамі, якія праславіліся ў ходзе ваеннай аперацыі ў Сірыі, і ўдовамі загінуўшых, пацвердзіў гібель пятага расійскага ваеннага Фёдара Жураўлёва, пра смерць якога афіцыйна не паведамлялася.
Па дадзеных Reuters, камандзір Жураўлёва сказаў на пахаванні, што той загінуў у ходзе спецаперацыі супраць баевікоў Кабардзіна-Балкарыі, але сябар сям'і загінулага і яго сусед выказалі здагадку, што той мог быць забіты ў Сірыі. Яшчэ адзін сябар сям'і Жураўлёва распавёў агенцтву, што вайсковец служыў па кантракце ў спецназе ГРУ. Жураўлёў жыў у падмаскоўным Салнечнагорску, дзе знаходзіцца цэнтр спецыяльнага прызначэння «Сенеж», які ўваходзіць у Сілы спецыяльных аперацый (ССА). У Міністэрстве абароны і Міністэрстве замежных спраў на запыт аб месцы гібелі Жураўлёва не адказалі.
Пра смерць шостага расійскага вайскоўца ў Сірыі паведамлялася 24 сакавіка. Тады прадстаўнік авіябазы «Хмеймім» распавёў: «Пры выкананні спецыяльнай задачы па навядзенні удараў расейскіх самалётаў на мэты тэрарыстаў ІД загінуў афіцэр расейскіх сіл спецыяльных аперацый. Афіцэр выконваў баявую задачу ў раёне Пальміры на працягу тыдня, выяўляючы найважнейшыя аб'екты ігілаўцаў і выдаючы дакладныя каардынаты для нанясення удараў расійскімі самалётамі. Ваеннаслужачы гераічна загінуў, выклікаўшы агонь на сябе, пасля таго як быў знойдзены тэрарыстамі і акружаны».
Акрамя таго, 23 сакавіка каманда Conflict Intelligence Team, якая неаднаразова публікавала расследаванні аб гібелі расійскіх салдат у Сірыі, паведаміла пра забітага ў арабскай рэспубліцы вайскоўцы з РФ. Па іх дадзеных, ім аказаўся афіцэр унутраных войскаў РФ Сяргей Чупаў, які падчас вайны ў Афганістане быў камандзірам трэцяга ўзвода чацвёртай дэсантна-штурмавой роты 56-й асобнай дэсантна-штурмавой брыгады.
