«Прачытаў у аднаго з фрэндаў, што «23-я гимназия Минска так и не нашла учителя математики с беларусским языком обучения…». І ў сувязі з гэтым нахлынулі ўспаміны, якімі спяшаюся падзяліцца, пакуль не забыўся, — піша ў фэйсбуку Аляксандр Пашкевіч.
«За савецкім часам у нас у вёсцы была звычайная школа з беларускай мовай навучання, якая недзе з пачатку 1980-х пачала няўхільную эвалюцыю ў бок пераўтварэння ў малакамплектную. Вучняў рабілася ўсё менш (да 1995 года, калі я яе паспяхова скончыў, ва ўсіх 11-ці класах заставалася каля 40 чалавек — прытым 7 з іх у маім, самым вялікім у школе класе), ранейшыя настаўнікі старэлі і сыходзілі на пенсію, а на іх месца ўладкоўваліся жыхары райцэнтра (які за 15 км) і прысланыя на працу па размеркаванні. Палітыка моўная вядома якая была тады, ад цяперашняй ніяк не адрозная. Таму школа была фармальна беларускамоўная, але выкладалі ў ёй хто як умеў ды хто як хацеў. Многія, натуральна, умелі і хацелі працаваць толькі на «общепонятном». Тым больш што дырэктаркай працавала сапраўдны «наш чалавек», якая сама гаварыла ў побыце на трасянцы, але ўвогуле моўнымі пытаннямі не замарочвалася — якая, маўляў, розніца, абы школу к атапіцельнаму сезону належным чынам падгатовіць.
Але пайшлі розныя браджэнні па краіне, адраджэнні ўсякія нацыянальныя па ўсіх ускраінах вялікай і магучай страны. І вось пайшоў я, памятаю, у 8-ы клас у верасні 1991 года (а мо і ў 7-ы ў верасні 1990-га), і прыходзіць нам на першы ўрок фізіку выкладаць настаўнік з райцэнтра, які да гэтага ўжо пару гадоў у нас прапрацаваў і вёў урокі ды з усімі размаўляў толькі па-расейску. І кажа нешта прыблізна такое: «Ведаеце, рабяты (любімае яго слова было), тут нам паступіў такі прыказ (як цяпер памятаю, менавіта «прыказ» і сказаў) — каб у беларускамоўных школах вялі ўсе ўрокі толькі па-беларуску». Задумаўся на пару імгненняў ды працягнуў: «Ну а раз так, то што рабіць — будзем, значыць, па-беларуску». І пагнаў пасля на чыстай беларускай мове (спачатку часам устаўляючы расейскія словы, а пасля пазбыўшыся і іх). І вёў так урокі аж да таго часу, як я школу скончыў, ды і пасля таго таксама. Аж пакуль на працу некуды ў райцэнтр канчаткова не сышоў (ён і раней працаваў па сумяшчальніцтве). І вельмі, дарэчы, цудоўны быў настаўнік — вёў спачатку фізіку, а ў старэйшых класах і матэматыку. Так усё добра ды даступна тлумачыў — што проста не пераказаць. Не быў бы я такім ад прыроды зусім няздольным да прыродазнаўчых дысцыплін — то мог бы добра ў яго падвучыцца і далёка пайсці.
Але то быў чалавек, як той казаў, «с раньшего времени. Таких теперь уже нету и скоро совсем не будет». Ён сам у свой час скончыў вясковую школу ў нашым жа раёне і сярэднюю адукацыю атрымаў па-беларуску. І каб перайсці на беларускую мову ва ўласнай прафесійнай дзейнасці, яму трэба было адносна няшмат — проста зламаць псіхалагічны бар'ер. Цяпер жа, аж страшна падумаць, чвэрць стагоддзя ад таго часу за плячыма. І для беларускамоўнай гімназіі ў сталіцы беларускамоўнага матэматыка ўжо знайсці — сапраўдная праблема. Відаць, далей ужо адступаць няма куды».
