Фота: Зураб Джавахадзэ / ТАСС
Міжнародная экспертна-журналісцкая група Bellingcat, якая займаецца пошукам дадзеных па адкрытых крыніцах, 15 лютага прэзентавала даклад «Хто такі Хмуры»: адстаўны генерал-маёр, звязаны з падзеннем MH17». Аўтары расследавання ідэнтыфікавалі байца ўзброеных сіл самаабвешчанай Данецкай народнай рэспублікі (ДНР) Хмурага, адказнага за транспарціроўку пускавой устаноўкі ракетнага комплексу «Бук». Ім, згодна з расследаваннем Bellingcat, аказаўся адстаўны расейскі афіцэр Сяргей Дубінскі.
У красавіку 2015 года JIT апублікавала тэлефонныя размовы сепаратыстаў, у якіх абмяркоўваліся дэталі авіякатастрофы і транспарціроўка агнявой устаноўкі комплексу «Бук». На запісе чуваць галасы двух прыхільнікаў ДНР — Хмурага і Бурата. Сепаратысты абмяркоўвалі перадачу Хмураму ўстаноўкі «Бук» і метады транспарціроўкі прылады.
Следчыя вызначылі сапраўднае прозвішча Пятроўскага з дапамогай архіва электроннай пошты Ігара Стралкова, апублікаванага хакерамі групы «Шалтай-Болтай». Ім таксама ўдалося выявіць профіль Дубінскага ў сацыяльнай сетцы «Аднакласнікі». Увосень 2014 года Дубінскі апублікаваў на сваёй старонцы фатаграфіі з акцёрам Міхаілам Парэчанкавым, які наведваў Данецк у кастрычніку, і акцёрам Іван Ахлабысціным. Пазней Ахлабысцін апублікаваў у сваім профілі фатаграфію гадзінніка, які яму падарыў Хмуры. На фатаграфіі таксама бачна пасведчанне генерал-маёра Сяргея Пятроўскага, падпісанае прэм'ер-міністрам ДНР Аляксандрам Захарчанкам.
Сяргей Дубінскі з акцёрам Міхаілам Парэчанкавым. Фота: ok.ru.
Згодна з пастановай Аксайскага раённага суда Растоўскай вобласці, у красавіку 2015 года Дубінскаму была прызначаная вайсковая пенсія за выслугу гадоў. У пастанове ўказана, што афіцэр праходзіў службу ў вайсковых часцях №61019, №11659 (22-я асобная брыгада спецназа ГРУ) і №51019 (асобны радыёвузел асаблівага прызначэння). Апошняя вайсковая часць знаходзіцца ў горадзе Стэпавы Растоўскай вобласці.
Bellingcat перадаў атрыманыя дадзеныя зводнай групе следчых (JIT, Joint Investigation Team), якая вядзе крымінальнае расследаванне гібелі Boeing MH17, збітага ў Данбасе ў ліпені 2014 года. У склад гэтай групы ўваходзяць прадстаўнікі следчых органаў Аўстраліі, Бельгіі, Нідэрландаў, Малайзіі і Украіны.
Эксперты Bellingcat таксама накіравалі JIT дадзеныя аб дзейнасці 69-й асобнай брыгады матэрыяльна-тэхнічнага забеспячэння Узброеных сіл Расіі (вайсковая часць №11385). Як паказваюць следчыя, вайскоўцы падраздзялення ўдзельнічалі ў перавозцы пускавой устаноўкі «Бук» да расійска-ўкраінскай мяжы ў чэрвені і ліпені 2014 года. Bellingcat вывучыла старонкі вайскоўцаў у сацыяльных сетках і выявіла вялікую колькасць фотаздымкаў, зробленых у Растоўскай вобласці падчас транспарціроўкі ўстаноўкі. На здымках захаваная ваенная тэхніка, зафіксаваная відавочцамі.
РБК накіраваў афіцыйны запыт у Мінабароны Расіі аб выніках расследавання Bellingcat. Раней абароннае ведамства крытыкавала даследаванні групы, якія тычацца крушэння лайнера. На думку расейскіх вайскоўцаў, даклады групы пабудаваныя на «псеўдагіпотэзах» і фальсіфікацыі дадзеных аб крушэнні MH17.
***
Boeing 777 авіякампаніі Malaysia Airlines, які ляцеў з Амстэрдама ў Куала-Лумпур, пацярпеў крушэнне ў небе над Данбасам 17 ліпеня 2014 года. На борце рэйса MH17 знаходзіліся 298 чалавек, большасць з якіх былі грамадзянамі Нідэрландаў. Усе яны загінулі.
У верасні 2016-га JIT апублікавала першыя вынікі расследавання катастрофы. У ходзе прэзентацыі кіраўнік цэнтральнага дэпартамента крымінальных расследаванняў Нацыянальнай паліцыі Нідэрландаў Уілберт Паўлісэн і генпракурор Нідэрландаў Фрэд Вестэрбек заявілі, што «Бук», з якога быў збіты MH17, быў дастаўлены на тэрыторыю ДНР з Расіі.
Расійскі бок неаднаразова абвяргаў высновы JIT. У верасні 2016-га Мінабароны Расіі прадаставіла дадзеныя радыёлакацыйнага комплексу «Уцёс-Т», размешчанага ў Растоўскай вобласці. Згодна з дакладам начальніка радыётэхнічных войскаў расійскіх Паветрана-касмічных сіл генерал-маёра Андрэя Коба, «Уцёс-Т» не зафіксаваў запуску ракеты «зямля — паветра» на тэрыторыі, падкантрольнай самаабвешчаным рэспублікам.
Афіцыйная расійская версія: MH17 быў збіты пускавой устаноўкай сістэмы «Бук», але з тэрыторыі, якая знаходзіцца пад кантролем украінскіх вайскоўцаў. У якасці доказу гэтай версіі ў 2014 годзе начальнік галоўнага аператыўнага ўпраўлення Генштаба Андрэй Картаполаў прадставіў спадарожнікавыя здымкі. На іх вайскоўцы зафіксавалі перамяшчэнні пускавой устаноўкі «Бук» украінскай арміі. Таксама дадзеную версію пацвярджаюць разлікі вытворцы комплексаў «Бук» канцэрна «Алмаз-Антэй». Як паказваюць спецыялісты канцэрна, ракета была запушчана ў раёне сяла Зарошчанскае, якое, па дадзеных Мінабароны Расіі, знаходзілася ў той момант пад кантролем украінскай арміі.
Bellingcat — міжнародная экспертна-журналісцкая група, заснаваная 15 ліпеня 2014 года брытанскім журналістам Эліятам Хігінсам. Задача каманды — аб'яднаць грамадзянскіх журналістаў у расследаванні бягучых падзей. Зараз асноўны праект Bellingcat — расследаванне абставінаў крушэння малайзійскага Boeing. Каманда таксама сочыць за ваеннай кампаніяй у Сірыі, у тым ліку за дзеяннямі расейскіх вайскоўцаў. У сваіх дакладах Bellingcat абапіраецца на адкрытыя крыніцы: відэа- і фотаматэрыялы, размешчаныя ў сацыяльных сетках, спадарожнікавыя здымкі. Bellingcat існуе на прыватныя ахвяраванні, сабраныя з дапамогай краўдфандынгавага сэрвісу Kickstarter. У камандзе працуе больш за два дзясяткі чалавек і вялікая колькасць валанцёраў, якія дапамагаюць праекту бязвыплатна.
Дакладнасць звестак Bellingcat часам падвяргалі сумневам замежныя СМІ. У чэрвені нямецкі часопіс Spiegel узяў інтэрв'ю ў эксперта па аналізе судовай фатаграфіі Енса Крайзэ. Нагодай стала даследаванне Bellingcat, у якім, па сцвярджэнні групы, было даказана маніпуляванне з боку Мінабароны Расіі фатаграфіямі збітага самалёта рэйса МН17. Крайзэ заявіў, што метад, ужыты Bellingcat, з пункту гледжання экспертызы не вытрымлівае ніякай крытыкі. «У сваёй аснове ён абапіраецца на так званы ELA-аналіз. Дадзены метад ненавуковы і суб'ектыўны. Адпаведна, няма ні аднаго навуковага артыкула, прысвечанага гэтаму метаду», — сказаў ён (цытата па «ИноСМИ.ру»). Галоўны рэдактар Spiegel Online Фларыян Хармс у чэрвені прыносіў афіцыйныя прабачэнні чытачам за тое, што рэдакцыя на аснове інфармацыі ад Bellingcat давала сцвярджальныя загалоўкі аб тым, што Расея маніпулявала здымкамі. Па словах Хармса, навіны са спасылкай на даследаванні Bellingcat трэба было даваць ва ўмоўным ладзе, бо сцверджанні даследчыкаў не былі належным чынам правераны рэдакцыяй.
