Першай справай не самалёты
Да паваротнага моманту ў сваім жыцці Вячаслаў працаваў у Мінску інжынерам: пасля заканчэння палітэхнічнага інстытута па спецыяльнасці «металазнаўства» спачатку — у Аб'яднанні парашковай металургіі, у 1988-м паступіў у аспірантуру Акадэміі навук, дзе прыкладваў з калегамі ўсе намаганні, каб знізіць вагу савецкіх самалётаў. Калі разваліўся Савецкі Саюз, большасці стала не да авіяцыі: наступілі галодныя 90-я гады.
«Добра, калі інжынер у тыя часы атрымліваў 10-20 даляраў. На гэтыя грошы пражыць было немагчыма, але самае горшае, што, на жаль, я не бачыў ніякіх перспектыў на будучыню», — успамінае Вячаслаў.
Яны прадалі трохпакаёўку на Паўднёвым Захадзе за 15 тысяч даляраў, і разам з жонкай Віялетай, якая тады працавала карэктаркай у газеце, і малымі дочкамі Камілай і Дамінікай перабраліся ў Таронта.
«Ду ю спік інгліш?»
«Чаму менавіта Канада? Краіна праводзіла вельмі лаяльную да эмігрантаў палітыку. Нават з не самай добрай англійскай мовай можна было разлічваць на тое, што ўдасца атрымаць працу. Логіка простая: эмігранты — гэта дзяржаўны бізнес. Сям’я з чатырох чалавек павінна была ўнесці мінімальны эмігранцкі дэпазіт у 10 тысяч даляраў, і гэтыя грошы мы, так ці інакш, пакідалі ў іх краіне. У нашым выпадку, шчыра кажучы, яны вельмі хутка праеліся».
Вячаслаў прыгадвае, што ў 90-я ў Беларусі складана было знайсці добрага рэпетытара па англійскай мове. На вечаровыя курсы пры Інстытуце замежных моваў, куды ён запісаўся, настаўнік часта прыходзіў п’яны і адкрытым тэкстам тлумачыў, што яму ад гэтай працы амаль ніякай выгады няма (вось калі б плацілі непасрэдна яму, дык тады быў бы ўзровень). У Канадзе таксама было складана вучыцца: дзень займала праца, а ўвечары ўвагі патрабавалі дзяўчынкі.
«Канадскія настаўнікі ў школе англійскай мовы для новых імігрантаў нас суцяшалі: «Вы ўсім авалодаеце, калі пачняце стала працаваць». Але, калі ты ўладкоўваешся ў пралетарскае асяроддзе, сапраўднай ангельскай навучыцца немагчыма, бо там інтэрнацыянал: італьянцы на італьянскай шпараць, лацінасы на іспанскай, кітайцы — на сваёй мове. Я і цяпер не магу сказаць, што добра авалодаў замежнай мовай, бо працаваў то будаўніком, то зваршчыкам, то слесарам».
Куды лягчэй мову схапілі дочкі: у Таронта яны сталі выдатніцамі. Добрая практыка была і ў жонкі: нягледзячы на тое, што спачатку на яе акцэнт нават скардзіліся наведнікі грамадскага цэнтру, дзе яна падпрацоўвала некалькі гадзін у дзень, Віялета з часам падцягнула англійскую і атрымала пасаду медыцынскай сакратаркі.
«Тут таксама шмат праблем з працай»
З пачатку снежня Вячаслаў зноў афіцыйна беспрацоўны. Чаму зноў? Таму што мясцовым невялікім будаўнічым канторам уласціва прыпыняць працу не ў сезон: «Гэта толькі ў нас у Беларусі да гэтага часу могуць класці асфальт у дождж. Там ніхто не будзе займацца такім позняй восенню ці зімой. Прадпрыемствы на гэты час зачыняюцца, скарачаючы былых супрацоўнікаў. Мой асабісты рэкорд — гэта 3,5 гады ў адной кампаніі. Але калі працы няма, у Канадзе хаця б можна падацца на беспрацоўе, і знаходзіцца ў такім статусе год. Дапамога па беспрацоўі складае 55 працэнтаў ад заробку, але не можа перавышаць 780 даляраў за два тыдні».
Вячаслаў на працы, 2008 год.
Вячаслаў прызнае, што ў Канадзе хапае сваіх праблемаў. Напрыклад, шматузроўневая бюракратычная сістэма прыводзіць да таго, што любыя змены патрабуюць працяглага часу, нават састарэлыя законы і правілы не так лёгка скасаваць. Але для Канады, якая штогод прымае больш за 100 тысяч афіцыйных новых імігрантаў, гэта можна лічыць і станоўчым фактарам.
Беларусы ў Таронта
«Пасляваенныя эмігранты з Беларусі ў 1948 годзе заклалі Згуртаванне беларусаў Канады, а ў канцы пяцідзясятых купілі цяперашні будынак Беларускага грамадска-рэлігійнага цэнтра. Тут вось ужо 16 гадоў мая жонка кіруе фальклорным гуртом «Яваровы людзі». Паўтара года таму, па ініцыятыве Ірыны Тоўсцік, у нас пачаліся курсы «Мова Нанова» — з'ява цяпер вельмі папулярная: штомесяц збірае не толькі беларусаў, але і ўкраінцаў, рускіх, часам завітваюць і англамоўныя госці».
Фальклорны гурт «Яваровы людзі», якім кіруе Віялета Кавалёва.
А яшчэ ў канадскіх беларусаў ёсць летняя база адпачынку «Слуцак», якая знаходзіцца на адным з азёраў за 250 км на поўнач ад Таронта, і менавіта там «Яваровы людзі» штогод ладзяць Купалле (не выключана, што цяпер гэта самае масавае святкаванне Купалля ў Паўночнай Амерыцы). Увесь той азёрны раён, які атрымаў назву «краіна катэджаў», увогуле з’яўляецца вельмі папулярным у жыхароў Таронта: летам тэмпература там куды ніжэй, чым у паўднёвай частцы Антарыё, дзе звычайна сапраўднае пекла і саўна.
Святкаванне Купалля.
Нягледзячы на шматгадовую культурна-асветніцкую дзейнасць Згуртавання беларусаў Канады, аб’яднаць усіх суайчыннікаў наўрад ці магчыма — занадта розныя ў іх погляды.
Спадар Вячаслаў адзначае, што яшчэ да пачатку расійскай агрэсіі ва Украіне беларусы Канады былі падзеленыя на два лагеры (нацыянальна свядомая частка і прыхільнікі дзейнай беларускай улады), і ўкраінскія падзеі абвастрылі гэты падзел.
Што кінулася ў вочы на Радзіме?
«Калі ў 2011 годзе, прыехаўшы ў Беларусь, я яшчэ сустракаўся з некалькімі «прапагандонамі», якія пыталіся ўпэўніць мяне ў беларускім росквіце, то цяпер амаль не. Я не эканамічны эксперт, але я бачу закінутыя заводы з забітымі вокнамі, якія стаяць, быццам прывіды з мінулага стагоддзя. Мае знаёмыя расказваюць, што ў Інстытуце парашковай металургіі засталіся усяго дзве лабараторыі, якія маюць працу і сталых заказчыкаў, у Інстытуце зваркі і ахоўных пакрыццяў скарацілі апошняга пастаяннага зваршчыка…».
«Я бачу, што людзі сталі жыць горш, нават у Мінску. Чую заклапочанасць беларусаў наконт магчымай расійскай агрэсіі… Але разам з тым выразна бачу частку актыўных, культурных людзей, якую не спыняе дзяржаўная прапаганда, і іх смела можна назваць грамадствам. Гэта добры знак».
