Увайсці
  • Навіны
  • Усяго патроху
  • Культура
  • Рэкламадаўцу
бел / рус
  • Гісторыя
  • Афіша
  • Музыка
  • Мова
  • Архітэктура
  • Кіно
  • Літаратура
  • Культура. Рознае
  • Беларусы замежжа
  • Тэатр
Гісторыя
Фота 2 з 3

Вінцэнт Гадлеўскі казаў на з'ездзе: беларусам, каб быць моцным народам, трэба мець нацыянальную школу, культуру, мову і аўтаномію.

07.04.2017 / 06:28

7 красавіка — дзень пачатку беларускай палітычнай рэвалюцыі

7 красавіка (25 сакавіка па старым стылі) 1917 у Мінску адбыўся З'езд беларускіх нацыянальных арганізацый. Чаму гэтая дата вылучаецца нават у багаты на падзеі 1917 год, расказвае гісторык Анатоль Сідарэвіч.

«Гэта першы ў гісторыі з'езд беларусаў. Як левыя, так і правыя, як палітычныя, так і культурныя дзеячы сабраліся разам, каб абмеркаваць будучыню.

Упершыню былі сфармуляваныя беларускія пастулаты. Абранае беларускае прадстаўніцтва перад расійскім Часовым урадам і мясцовымі органамі ўлады, — кажа Анатоль Сідарэвіч. —

І ёсць пэўная сімволіка ў тым, што ён адбыўся 25 сакавіка па старым стылі, у дзень, калі і праваслаўныя, і каталікі адзначалі Звеставанне. А праз год, 25 сакавіка — па новым ужо стылі — 1918 года была абвешчаная незалежнасць Беларускай Народнай Рэспублікі.

Такім чынам сто гадоў таму пачалася беларуская палітычная рэвалюцыя. Ідэалагічны базіс яе быў падведзены ад 1903 — калі Грамада сфармулявала ідэю незалежнасці Беларусі».

Ініцыятарам з'езду быў Аркадзь Смоліч,

тады кіраўнік мінскай арганізацыі Беларускай сацыялістычнай грамады, а пазней — сябра Рады БНР, аўтар першай «Геаграфіі Беларусі», акадэмік, расстраляны ў 1937-м.

Аркадзь Смоліч.

Смоліч разаслаў запрашэнні, на якія адгукнуліся 150 чалавек. «Дзе адбываўся з'езд — не ведаю, Зоська Верас не згадвала ва ўспамінах», — кажа Сідарэвіч.

Смоліч вітаў удзельнікаў ад імя БСГ.

Ад Беларускай хрысціянскай дэмакратыі прамаўляў ксёндз Вінцэнт Гадлеўскі, якога немцы загубяць у Трасцянцы ў Другую сусветную.

Вінцэнт Гадлеўскі казаў на з'ездзе: беларусам, каб быць моцным народам, трэба мець нацыянальную школу, культуру, мову і аўтаномію.

З'езд вызначаўся адзінадушшам ва ўсіх важных пытаннях. «У хуткім часе яго ўдзельнікі разыйдуцца ў поглядах. Жылуновіч і Фальскі стануць камуністамі, Смоліч і Заяц увойдуць у Раду БНР, Зямкевіч стане правым, Аляксюк стане на прапольскія пазіцыі. Але на з'ездзе ўсе адзінадушна давалі адлуп эсэру Метліну, які з трыбуны заявіў, што беларусаў не існуе».

На з’ездзе казалі пра школьніцтва, выдавецкую справу, самакіраванне, палітычныя пытанні.

Сярод камісій, якія былі сфармаваныя, вылучалася этнаграфічная. Бо пытанне этнаграфічных межаў было адным з самых вострых палітычных пытанняў у той час.

Паўставалі літоўская, польская дзяржавы, і яны дэкларавалі свае правы на частку беларускіх тэрыторый.

З'езд стварыў Беларускі нацыянальны Камітэт, які меўся быць органам улады на ўсіх беларускіх землях. На чале яго стаў Раман Скірмунт. «Скірмунт, як былы дэпутат Дзяржаўнай думы, член Дзяржаўнай рады імперыі, мог годна прадстаўляць БНК перад Піцерам і Варшавай.

Раман Скірмунт.

Але абранне памешчыка кіраўніком Нацыянальнага камітэта сустрэла рэзкую крытыку: мінскія бальшавікі на чале з Фрунзе-Міхайлавым фактычна скарысталіся гэтым, каб пачаць антыбеларускую кампанію.

Дарэчы, «сваіх» бальшавікоў у Мінску, каб не вайна, не было б. Вільгельм Кнорын прызнаваў гэта, пішучы, што ў «рамесным і мяшчанскім Мінску бальшавіцкіх традыцый ніколі не было». А з’явіліся яны дзякуючы «старой бальшавіцкай гвардыі, закінутай вайной з Ленінграда, Масквы, Іванава і іншых цэнтраў».

 На з’ездзе сфармавалі і дэлегацыю ў Пецярбург, да Часовага ўраду, каб заявіць аб правах беларускай нацыі. Успаміны пра паездку пакінуў Гадлеўскі. «Скончылася яна нічым.

Часовы ўрад не быў згодны нават на федэрацыю. Добра вядомая фраза Керанскага: мы не збіраемся ператвараць Расію ў этнаграфічны музей», —

кажа Сідарэвіч. — Хоць пазней лідар расійскіх эсэраў Чарноў са скрухай прызнаваў: мы недаацанілі нацыянальнае пытанне».

Болей пра з’езд можна пачытаць у кнізе Станіслава Рудовіча «Час выбару», яго пратаколы перадрукаваныя ў кнізе ўспамінаў Зоські Верас «Я помню ўсё».

Праз год пасля З'езду нацыянальных арганізацый, 25 сакавіка 1918, Рада Беларускай Народнай Рэспублікі абвесціць незалежнасць.

Запісаў Сяргей Мікулевіч

Хочаш падзяліцца важнай інфармацыяй ананімна і канфідэнцыйна? Пішы ў наш Тэлеграм

Даслаць навіну
Чытайце яшчэ
«Я больш савецкі за савецкіх людзей». Як Масква пазбавілася Аміна
Заходні марксізм, права на паўстанне і нацыі, якія «не толькі маюць права, але і абавязаныя быць нацыянальнымі». Спадчына Энгельса
Жыццё да Міндоўга. Як выглядала ранняя Літва
Што новага ў Львове?
Каментары
Храналагічна Спачатку новыя Спачатку папулярныя
Палітыка і грамадства
У Крым перакінулі дэсантнікаў Пскоўскай дывізіі
У Мінску новыя абмежаванні — на канцэрты і ў кіно будуць пускаць толькі 50% гледачоў

У Маскве знік палітолаг Аляксандр Фядута 
Неўролага Руслана Бадамшына звольнілі — у дзень выхаду з СІЗА ён прыйшоў на працу пазней
ЕС пашырыў санкцыі супраць Ірана

Румаса зацвердзілі ў Назіральную раду Рассельгасбанка
«На Акрэсціна я захварэў на каранавірус, на гэта мне адказалі: «Мы вельмі рады»
Аліеў адкрыў Парк ваенных трафеяў і паказаў абломкі расійскіх «Іскандэраў»
Таццяна Гацура-Яворская прызнаная палітвязнем
Усяго патроху
Паглядзіце, якая сімпатычная істота пасялілася ў мінскім заапарку
Раскосмас: Палёты турыстаў на калязямныя арбіты могуць пачацца не раней за 2030 год

Кампанія Ілана Маска паказала ролік з малпай, якая гуляе ў анлайн-пінг-понг «сілай думкі»
Пяць ідэй з усяго свету для вясновага генеральнага прыбірання
Вялікі вясновы распродаж керамічнай пліткі і сантэхнікі Roca & Laufen — зніжкі да -80%
Рэцэпт на выхадныя: запечаная па-шведску бульба «Хасэльбэк»
Дзясяткі мільёнаў людзей ужываюць мянушкі жывёл у якасці пароляў
Дзе ў Мінску можна купіць свежы бярозавік
Спорт
«Шахцёр» сыходзіць у адрыў, а «Рух» — без зрухаў. На што паглядзець у чацвёртым туры вышэйшай лігі
ЗША могуць байкатаваць Алімпіяду ў Пекіне

Віктар Ганчарэнка ўзначаліў «Краснадар»
«Юнацтва» стала 10-разовым чэмпіёнам Беларусі па хакеі, а Баскава асвісталі ў Гомелі
Мархель сышоў з пасады галоўнага трэнера футбольнай зборнай пасля 0:8 ад Бельгіі
В.а. галоўнага трэнера футбольнай зборнай прызначаны Георгій Кандрацьеў
Герасіменя: Думаю, нашы спартсмены паедуць на Алімпіяду пад нейтральным сцягам
«Падчас кросу можна пабачыць жырафаў». Топавая беларуская бягуння, якую выключылі са зборнай, пра жыццё і трэніроўкі ў Кеніі
Здарэнні
ДАІ са стралянінай спыняла п'янага кіроўцу
У Полацку дзеці знайшлі міну і гулялі ёй у футбол

Пад Бялынічамі перакуліўся аўтавоз з новымі «Джылі»
З Намібіі дэпартавалі беларуску, асуджаную ў свой час за махінацыі з палівам
У Пінскім раёне разбіліся бяспраўнік з 18-гадовай пасажыркай
У Зэльве школьны конь Юлій праваліўся ў яму. Ратавальнікі яго выцягнулі за 20 хвілін ФОТА, ВІДЭА
На МКАД сутыкнуліся тры аўтамабілі. На трасу выбегла жывёла
У Пінскім раёне Nissan уляцеў у дрэва і згарэў — загінулі кіроўца і пасажырка
Карысная інфа
Сіноптыкі: Ужо ў сераду пахаладае, пройдуць дажджы
Сёння ў Мінску да +18°С
Вясна прыйшла. Але літаральна на некалькі дзён
Сіноптыкі: 9 красавіка — да +12

У нядзелю абяцаюць ужо да +18
Здароўе
Прэпарат, што пазбаўляе ад сімптомаў кавіду, прайшоў выпрабаванні ў ЗША
Пачалася масавая вакцынацыя ад кавіду. Чым прышчапіцца? Каму можна, а каму нельга? Адказвае доктар Салавей
Два пацверджаныя кавіды: як гэта было і чаму мяне гэта навучыла
Міністэрства аховы здароўя: за суткі ў Беларусі зарэгістраваныя 1175 пацыентаў з COVID-19

Скандал: Славакія выявіла, што пастаўленыя ёй вакцыны «Спутніка» адрозніваюцца ад той, якая праходзіла праверку
Мова
«Мова прафесіі»: стартуе новы праект, які дапаможа пашыраць беларускую мову
Падступная прастата класікі, або Што значыць «…цягам доўгія часіны»
Выйшаў чацвёрты том слоўніка мовы «Нашай Нівы»
«Успомніць, што такое «дзьмухавец», калі бяжыш 10 км/г — складана». У Беларусі практыкуюць новы спосаб вывучэння роднай мовы
Аўто
Xiaomi інвестуе 10 мільярдаў даляраў у вытворчасць электрамабіляў
Для ўладальнікаў электрамабіляў адмянілі транспартны падатак на 5 гадоў
Усе запатрабаваныя паркоўкі ўнутры другога кальца ў Мінску зробяць платнымі

Найвялікшы кітайскі аўтавытворца створыць электрамабіль — канкурэнта Tesla
Важныя змены: цяпер пасля афармлення нават дробнага ДТЗ могуць забраць правы на 2 гады
Эканоміка
13 красавіка зноў даражэе аўтамабільнае паліва
Bitcoin устанавіў новы рэкорд

Продажы новых аўто ў Беларусі знізіліся на 43,5%. Эксперты звязваюць трэнд з падзеннем даходаў
Даляр і еўра сёння патаннелі на дзве капейкі
Даляр і еўра сёння крыху патаннелі
Меркаванні
Падтрымаць працу «Нашай Нівы» можна двума спосабамі
Шукаем на працу менеджара па распаўсюдзе «Нашай гісторыі»
Якія нумары «Нашай гісторыі» будуць у асартыменце на продажы ў Рэдакцыі? Спіс
абноўлена
Мікола Ермаловіч, які вярнуў беларусам ВКЛ. Новы нумар «Нашай гісторыі» і дзе яго купіць
Гісторыя
«Я больш савецкі за савецкіх людзей». Як Масква пазбавілася Аміна
Што новага ў Львове?
Заходні марксізм, права на паўстанне і нацыі, якія «не толькі маюць права, але і абавязаныя быць нацыянальнымі». Спадчына Энгельса
Бетховен. Без барацьбы няма перамогі
Жыццё да Міндоўга. Як выглядала ранняя Літва
Як старажытную Гародню ледзь не напаткаў лёс Берасця
Генерал, які даказаў імперыі, што беларусы існуюць
Культура
Памерла мастацтвазнаўца Арыядна Ладыгіна
Купалаўскі тэатр апублікаваў афішу на май. Там ізноў толькі два спектаклі
Arche ладзіць велікодны распродаж: 40 выданняў, зніжкі да 70%
Драма «Зямля качэўнікаў» атрымала прэмію BAFTA як найлепшы фільм
«На дакументалістах вялікі грэх, бо мы не сказалі праўды» — размаўляем з Ірынай Дзям’янавай пра гістарычныя падзеі ў кіно
85 гадоў споўнілася Івонцы Сурвіле — старшыні Рады БНР
Музыка зорак. Паслухайце, як сучасныя тэхналогіі ператварылі космас у мелодыі
Навука і тэхналогіі
Новы прэпарат можа стаць прарывам у лячэнні раку мозга
У Кітаі ўпершыню прызналі нізкую эфектыўнасць сваіх вакцын
Колькі каштуе сайт для новага бізнэсу? Расказваем на прыкладах і даём падказку, як зэканоміць
Смартфон realme C21 здзівіў суадносінамі кошту і функцыяналу — агляд навінкі
Інтэрнэт з дапамогай VPN — ці насамрэч гэта бяспечна?
Аўтамабіль сам плаціць за паркоўку, а міска для ката замаўляе яму корм. Новыя рэаліі інтэрнэту рэчаў 
Верагодна, вучоныя знайшлі пятую сілу прыроды
Каханне і сэкс
Былая жонка заснавальніка Amazon выйшла замуж за школьнага настаўніка
Памёр бацька Дэніса Родмана. У яго было 29 дзяцей ад 16 жанчын
Як склаўся лёс закаханых парачак з вокладкі «Нашай Нівы» за 2013 год?
У Грэцыі адчыніліся легальныя публічныя дамы. Але ёсць вельмі цікавыя ўмовы
Маладыя з Мінска вырашылі адсвяткаваць вяселле на нядзельным маршы
Паляк спрабаваў незаконна перасекчы мяжу, каб убачыць каханую дзяўчыну з Беларусі
Як вытрымаць некалькі тыдняў самаізаляцыі ў сям'і і не рассварыцца. Раіць псіхолаг
Свет
У Крым перакінулі дэсантнікаў Пскоўскай дывізіі
ЕС пашырыў санкцыі супраць Ірана

Лаўроў перасцярог Турцыю «ад заахвочвання мілітарысцкіх настрояў Кіева»
Аліеў адкрыў Парк ваенных трафеяў і паказаў абломкі расійскіх «Іскандэраў»
У Алтайскім краі 12-гадовая дзяўчынка памерла пасля размовы з кіраўніцтвам школы
Навальнага перавялі з медыцынскай часткі калоніі ў атрад. Яму пагражаюць прымусовым кармленнем
Італія абвясціла пра адкрыццё межаў для турыстаў пры выкананні адной з умоў
Індыя ўхваліла «Спутнік V»

Бутан вакцынаваў амаль усё насельніцтва за тыдзень. Прычым зрабіў гэта вельмі незвычайным метадам
Афіша
У суботу адбудзецца канцэрт салідарнасці хору «Унія»
У Батанічным садзе пачынаецца тыдзень бэзу
«Ураджай» купалаўцаў, тэатр Сінгапура і contemporary цырк: новая падборка анлайн-відовішчаў на тыдзень
Лявон Вольскі сёння правядзе анлайн-канцэрт для слухачоў з Украіны
Галоўнае
У Мінску новыя абмежаванні — на канцэрты і ў кіно будуць пускаць толькі 50% гледачоў
У Крым перакінулі дэсантнікаў Пскоўскай дывізіі
Неўролага Руслана Бадамшына звольнілі — у дзень выхаду з СІЗА ён прыйшоў на працу пазней
13 красавіка зноў даражэе аўтамабільнае паліва
«На Акрэсціна я захварэў на каранавірус, на гэта мне адказалі: «Мы вельмі рады»
У Полацку дзеці знайшлі міну і гулялі ёй у футбол
У Маскве знік палітолаг Аляксандр Фядута 
Рэклама на NN.BY
Усяго патроху
Пачалася масавая вакцынацыя ад кавіду. Чым прышчапіцца? Каму можна, а каму нельга? Адказвае доктар Салавей
Падлеткі пад Віцебскам застрэлілі лебедзя з арбалета — жорсткае фота
Паглядзіце, якая сімпатычная істота пасялілася ў мінскім заапарку
Бутан вакцынаваў амаль усё насельніцтва за тыдзень. Прычым зрабіў гэта вельмі незвычайным метадам
Рэклама на NN.BY
Прыватныя абвесткі
Укладчик-упаковщик, комплектовщик (сувенирная продукция, Вахта)
Администратор (туристический комплекс, Вахта)
Рабочие (мужчины и женщины) на производство макаронных изделий
Горничная в загородный коттедж
Упаковщик канцелярии без опыта
Упаковщик канцелярии без опыта
Грузчик в Минск срочно
Грузчик, комплектовщик на кондитерское производство вахтовый в Минске
Укладчик-упаковщик, комплектовщик, фасовщик
Маляр-штукатур 1200-1500 бел.руб. 80(33)367-10-03
Фота / Відэа
У Докшыцах чакае суда каталіцкі святар Мурзіч. Кажуць, злавілі без правоў
Людзі масава нясуць кветкі да мемарыяла загінулым у тэракце на «Кастрычніцкай» ФОТЫ
Рэклама на NN.BY
Апытанка
Анекдоты
Анекдот. «Усім папіцот» і «ўсім папітнацаць»
Анекдот. У Беларусі нават снег баіцца ісці…
Анекдот. А помніце, Бабарыка?
Самае чытанае
Падлеткі пад Віцебскам застрэлілі лебедзя з арбалета — жорсткае фота
Медыкі апублікавалі страшныя сведчанні пра тое, што робяць з людзьмі ў беларускіх турмах
Інтэрнэт з дапамогай VPN — ці насамрэч гэта бяспечна?
Пасажыры аўтобуса, які не пусцілі ва Украіну праз падробленыя ПЦР-тэсты: Мы ні пра што не ведалі
Каранік прыйшоў у фэйсбук: Вам не ўдасца выбіць мяне з каляіны сваімі каментарамі
Самае лайканае
Айцішнік Аляксей Караткоў адмовіўся даваць паказанні: Мой дзед пад страхам смерці не стаў супрацоўнічаць з фашыстамі. Што б ён рабіў у маёй сітуацыі?
Гід з музея Вялікай Айчыннай: Я правёў экскурсію для курсантаў з брыгады спецназа, а потым яны мяне затрымалі за значок з Пагоняй
«У Жодзіне адвялі ў душавую і сталі дубасіць. А пры вызваленні міліцыянер сказаў: «Давайце яму дубінку ў сраку засунем»
Медыкі апублікавалі страшныя сведчанні пра тое, што робяць з людзьмі ў беларускіх турмах
Сабаку ў Старобіне пахавалі жыўцом — у магіле ён правёў пяць дзён. Цяпер жывёлу ратуюць валанцёры
Гарачыя тэмы
Медыкі апублікавалі страшныя сведчанні пра тое, што робяць з людзьмі ў беларускіх турмах
Інтэрнэт з дапамогай VPN — ці насамрэч гэта бяспечна?
Белстат: За 2020-ы насельніцтва зменшылася на 60 тысяч. У 2019-м было мінус 19
Скандал: Славакія выявіла, што пастаўленыя ёй вакцыны «Спутніка» адрозніваюцца ад той, якая праходзіла праверку
Мікола Ермаловіч, які вярнуў беларусам ВКЛ. Новы нумар «Нашай гісторыі» і дзе яго купіць
«Я стаў менш пузатым буржуем». Што сказаў Бабарыка ў судзе
Віктар Бабарыка моцна схуднеў ФОТА
«Падарвала прэстыж краіны, дыскрэдытавала кіраўніцтва дзяржавы». На Аляксандру Герасіменю завялі крымінальную справу
Памочнік Пуціна: Як выйшла, што велікароскія землі апынуліся на тэрыторыі Украіны, Казахстана і нават Беларусі?
PDF версія
Каляндар
Каб скарыстацца календаром, калі ласка, актывуйце JavaScript у наладах свайго браўзера
пн аў ср чц пт сб нд
1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30
Рэклама на NN.BY
Рэклама на NN.BY
Падзякі
Дзякуем фундатарам НН Віталю Броўку, В.Ваяйкову, Яўгену Чыгіру…
Дзякуем фундатарам НН Беляўцовай, П.Петруку, Ігару Хаменку, В.Палсцюку…
Дзякуем фундатарам НН Каці Вініцкай, Віялеце і Вячаславу Кавалёвым
Дзякуем фундатарам НН Віталю Броўку, А.Небераву, Д.Калядзе…
Дзякуем фундатарам НН А.Герасіменку, Богдану, В.Жыдовічу, М.Крупко, Саковічу, а асабліва Андрэю К. і чалавеку, які падпісаўся «За выкрыццё цемры»…
Даслаць навіну Падтрымай НН Рэклама на NN.BY
Версія для смартфонаў
Навіны Усяго патроху Культура Нашы партнёры
  • Улада
  • Выбары-2020
  • Эканоміка
  • Фінансы
  • Грамадства
  • Здарэнні
  • Свет
  • Спорт
  • Аўто
  • Меркаванні
  • Ад рэдакцыі
  • Архіў
  • Блог "Новая Беларусь"
  • Тэсты
  • Белдызайн з rOtring
  • Здароўе
  • Моды
  • Ежа
  • Інтэрнэт і СМІ
  • Вясёлыя карцінкі
  • Навука і тэхналогіі
  • Хата
  • Надвор'е
  • На правах рэкламы
  • Каханне і сэкс
  • Конкурс сэлфі
  • Карысная інфа
  • Прыгожае
  • Беларускія нулявыя
  • Гісторыя
  • Афіша
  • Музыка
  • Мова
  • Архітэктура
  • Кіно
  • Літаратура
  • Культура. Рознае
  • Беларусы замежжа
  • Тэатр
  • Wearebettors.com
Кантакты
© Прыватнае прадпрыемства «ННбай» УНП 193437024.
Усе правы абароненыя. Выкарыстанне платных матэрыялаў забаронена без пісьмовага дазволу. Выкарыстанне бясплатных рускамоўных версій матэрыялаў забаронена без пісьмовага дазволу. Выкарыстанне бясплатных беларускамоўных версій матэрыялаў дазваляецца пры ўмове наяўнасці актыўнай гіперспасылкі на NN.BY у першым абзацы.
Дызайн сайту — арт-студыя PRAS
Уверх