Увайсці
  • Навіны
  • Усяго патроху
  • Культура
  • Рэкламадаўцу
бел / рус
  • Гісторыя
  • Афіша
  • Музыка
  • Мова
  • Архітэктура
  • Кіно
  • Літаратура
  • Культура. Рознае
  • Беларусы замежжа
  • Тэатр
Гісторыя
Фота 4 з 7
05.09.2017 / 18:22

Ці магчыма ўратаваць найстарэйшы беларускі некропаль?

Яшчэ напрыканцы 1980-х Гарадзенскія могілкі ўключылі ў спіс спадчыны мясцовага значэння, але ў агульнанацыянальны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў, які фармаваўся ў 2000-х гадах, уключыць… забыліся. То бок, на паперы некропаль заставаўся ўсяго толькі нефункцыянуючымі могілкамі.

Так выглядаў каталіцкі сегмент могілак з брукаванкай і дрэвамі

Могілкі — гэта своеасаблівы партрэт цывілізацыі. Гэта не толькі аб’ект, дзе мы пакідаем памерлых, але і месца, важнае для жывых. Беларусь могілкамі перапоўненая: вайсковымі, татарскімі, яўрэйскімі, вясковымі, гарадскімі… Усе яны пра нешта свед­чаць. Яўрэйскія ці татарскія закінутыя, бо гэтых народаў больш няма ў колішняй колькасці. Курганы разрабаваныя. Вясковыя могілкі паміраюць, як памірае вёска. Гарадскія могілкі абласных цэнтраў нагадваюць мегаполісы з безаблічнымі панельнымі дамамі.

«Некропаль» у перакладзе з грэчаскай — «горад мёртвых». Праз такую прызму цікава зірнуць на старыя некропалі, якія месцяцца ў гістарычных цэнтрах Беларусі ды вельмі іх нагадваюць. Магілы — гэта дамы, прычым вельмі розныя: ад бетонных слупкоў да багатых комплексаў са скульптурнымі кампазіцыямі. Сцежкі паміж магіламі — вуліцы, галоўная алея — праспект, капліца — сабор.

Калі так глядзець на могілкі, можна зразумець, што некропалі — гэта люстэркавыя адбіткі нашага жыцця ў розныя часы. Якія могілкі — такое і жыццё. У гэтым сэнсе цікавыя найстарэйшыя беларускія гарадскія некропалі, хоць горад для беларусаў, учорашняй вясковай нацыі, паняцце ўмоўнае: мы толькі пачынаем яго засвойваць. Гродзенскі некропаль — ці не самы паказальны.

Больш за 200 гадоў гісторыі

Гродзенскі некропаль, які таксама згадваюць як Фарныя альбо Старыя могілкі, аб’ядноўвае вялікі комплекс праваслаўных і каталіцкіх могілак. Сёння гэта найстарэйшыя камунальныя могілкі, якія захаваліся ў Беларусі. Чаму камунальныя? Раней могілкі засноўваліся пры цэрквах альбо касцёлах. Але напрыканцы XVIII стагоддзя Сейм Рэчы Паспалітай стварыў інстытуцыі, якія займаліся арганізацыяй агульнагарадскіх — камунальных — пахаванняў.

Менавіта тады, у 1780—1790-х гадах паўсталі ўсе самыя знакамітыя могілкі на тэрыторыі дзяржавы: Павонзкаўскія ў Варшаве, Ракавескія ў Кракаве, а таксама тры найважнейшыя некропалі ва ўсходнім кірунку: Росы ў Вільні, Лычакаўскія ў Львове ды Фарныя ў Гродне. Цікава, што фармальна гродзенскія могілкі яшчэ называліся Фарнымі, як бы парафіяльнымі, але фактычна ўсіх хрысціян з горада незалежна ад парафіі ўжо хавалі тут. Раней жа могілкі атачалі кожны гродзенскі касцёл альбо царкву: Фару Вітаўта, Каложу, Бернардыны і інш.

Так у Гродне з’явіўся найстарэйшы і найбольш цікавы ў мастацкім плане некропаль у Беларусі, які сёння налічвае 215 гадоў. Праваслаўныя могілкі побач узніклі трошку пазней, на пачатку ХІХ стагоддзя. Магчыма, пачатак ім дало пахаванне генерала Ланскога, удзельніка вайны 1812 года, які памёр ад ранаў у 1814-м. Зараз і каталіцкія, і праваслаўныя могілкі ў Гродне на вуліцы Антонава ўтвараюць адзіны масіў.

Багацце стыляў і формаў

Могілкі шыкоўныя, калі паглядзець хаця б на асобаў, тут пахаваных. Узяць, напрыклад, магілу генерала Ланскога, пісьменніцы Элізы Ажэшкі, паэта Міхася Васілька, маці Багдановіча Марыі Мякота… Цікава, што Гродна ніколі не быў багатым горадам, таму мы і не можам убачыць на вуліцах старых будынкаў з маскаронамі альбо атлантамі, якія трымаюць гаўбцы, як у Вільні альбо Львове. Падобнай багатай аздобы ў нас не было. Аднак усё гэта можна ўбачыць… на могілках!

Фарныя могілкі маюць неймавернае багацце стыляў і тэхнікаў выканання. Гэта надмагіллі, зробленыя з пясчаніку, мармуру, вапняку, граніту, адлітыя з чыгуну, каваныя з жалеза, выкананыя ў тэхніцы ліцця, коўкі, разьбы. Гэта помнікі, зробленыя вельмі рознымі майстрамі ў разнастайных месцах, напрыклад, у Кіеве, Калузе, Вільні, Беластоку.

Ёсць некалькі гродзенскіх майстроў, працы якіх зрабілі б гонар любому некропалю Еўропы. Напрыклад, Баляслаў Шышкевіч, які геніяльна апрацоўваў пясчанік, ствараючы фантастычныя формы і скульптуры. У 1860—1870-х па граніту працаваў Юзэф Забароўскі. З гэтага пункту гледжання можна казаць, што нашы могілкі саступаюць Лычакаўскім у Львове, але не саступаюць (а ў мастацкім плане, магчыма, і пераўзыходзяць) Росы ў Вільні.

Мусілі знікнуць, але…

Безумоўна, лёс гэтых могілак — адлюстраванне сітуацыі з гісторыка-культурнай спадчынай у Гродне агулам. У прынцыпе, могілкі пачалі раскрадаць даўно: ёсць сведчанні міжваеннага часу, што адтуль выносілі фрагменты на метал.

За савецкім часам з’явіўся свой каларыт: пакуль жывыя чыноўнікі і партыйцы засялялі пустуючыя камяніцы горада, мёртвыя — перабіраліся ў праваслаўны сегмент могілак на Антонава, ствараючы свой «элітны раён». Гэта былі ўжо не сціплыя стаўпы з зорачкамі, а маштабныя надмагіллі з сімваламі прафесіяў: самалётам для лётчыка, кадуцэем для медыка.

Аднак у 1973 годзе з’явілася рашэнне аб закрыцці некропалю. Гэта значыла, што хаваць там было ўжо забаронена, а праз 25 гадоў, згодна з савецкай практыкай, могілкі аўтаматычна траплялі пад знос. На шчасце, 25-гадовы тэрмін прыпадаў на 1998 год, калі законы СССР ужо не працавалі.

На мяжы 1980—1990-х могілкамі пачалі цікавіцца гісторыкі. Юры Гардзееў, Валер Чарапіца і іншыя напісалі кнігі на тэму. Любоў Зорына яшчэ з канца 1980-х даследавала коўку і ліццё надмагілляў. Пра могілкі пачалі пісаць у прэсе ўжо не як пра «шэрую зону» ў цэнтры горада, але як пра аб’ект спадчыны.

Крыжы здаюць на металалом

Яшчэ напрыканцы 1980-х могілкі ўключылі ў спіс спадчыны мясцовага значэння, але ў агульнанацыянальны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў, які фармаваўся ў 2000-х гадах, уключыць… забыліся. То бок, на паперы некропаль заставаўся ўсяго толькі нефункцыянуючымі могілкамі, на якіх нельга хаваць, толькі падхоўваць да старых магілаў.

Апошняя ініцыятыва па ўключэнні могілак у вышэйназваны спіс скончылася фіяска ў 2015—2016 гадах. Пры гэтым, у Беларусі ёсць «маладзейшыя» могілкі, якія ў спіс усё ж такі трапілі, напрыклад, Кальварыйскія ў Мінску альбо Трышынскія ў Брэсце. Нефармальная матывацыя тады гучала прыкладна так: могілкі ў занадта дрэнным стане, каб дадаваць іх у спіс агулам, таму варта ўключаць асобныя пахаванні.

Пры гэтым, за апошнія гады могілкі пачалі руйнавацца ўсё больш імкліва. Нават калі параўнаць стан захаванасці сярэдзіны 2000-х і сучасны, бачныя яскравыя негатыўныя змены. Асабліва гэта тычыцца металічных надмагілляў з чыгуну і жалеза. Іх элементарна крадуць на металалом, ніякіх камераў назірання на могілках няма, ніхто не маніторыць у гэтым святле пункты прыёму металу, ніводная крымінальная справа на гэтай падставе не была заведзеная.

А за што заводзіць? Чыя гэта маёмасць?.. Родныя памерлых 150 гадоў таму гродзенцаў наўрад ці куды звернуцца, а да дзяржавы няма чаго апеляваць — гэта ж не аб’ект спадчыны, прычыненне шкоды якому павінна карацца. Так і атрымліваецца: шэдэўры стогадовай даўніны, паводле закону — усяго толькі зачыненыя могілкі, на якіх больш не хаваюць…

Турыстычны кландайк

Могілкі — гэта месца, напоўненае сэнсамі: гістарычнымі, хрысціянскімі, чалавечымі. Адначасна, гэта месца, дзе можна ладзіць лекцыі па гісторыі сусветнага мастацтва, тлумачачы, што лаўровы вянок сімвалізуе славу, мірт — жалобу, а матылёк — замагільны свет. Тут жа можна распавядаць пра тэхналогіі будаўніцтва стагоддзі таму альбо даследаваць гісторыю фотаздымка: найстарэйшы гродзенскі фотаздымак на могілках датуецца 1870-мі гадамі — ён наўпрост схаваны ў помніку пад шклом.

Могілкі — адзін з самых каштоўных аб’ектаў гісторыка-культурнай спадчыны Гродна. Ніводная польская экскурсія іх не мінае, значная частка літоўскіх і расійскіх — завітвае таксама. Кожны месяц праз іх праходзяць сотні лю­дзей. Дык чаму б не акумуляваць некропаль не толькі як частку нацыянальнай памяці, але і як турыстычны капітал?

Кожны год мы нешта губляем…

Што можна зрабіць? Па-першае, каталагізаваць, дасканала вывучыць. Можна нават правесці паралель: сёння ёсць кніжкі, якія апісваюць гістарычны Гродна, горад жывых, літаральна дом за домам, з пазнакай года будаўніцтва, архітэктара, жыхароў, архітэктурнага стылю і іншага. Тое ж можна зрабіць і з горадам мёртвых. Бо кожны год на Фарным некропалі мы нешта страчваем, нават не ведаючы што, і гэта назаўжды сыходзіць у пясок.

Па-другое, распачаць паступовы працэс аднаўлення могілак. Гэта можна было б зрабіць і праз транспамежнае супрацоўніцтва (што зараз робяць львавяне разам з палякамі), і праз абласны бюджэт, і праз ахвяраванні. Варта адзначыць, што камунальныя службы хоць нешта, але робяць: там сёння няма гораў бутэлек, шпрыцаў ды іншага смецця. Пры гэтым, за часамі «губернатарства» Уладзіміра Саўчанкі была знішчаная старая брукоўка, выпілаваныя 100-гадовыя дрэвы…

Так, сухія галіны зараз не падаюць і нічога не ламаюць, але ад каранёў расце падростак, які выварочвае помнікі, знішчаючы іх цалкам. На тых жа віленскіх Росах надалей растуць велічэзныя дрэвы, якія ствараюць дах, пад якім, у ценю, ніякі падростак не расце. У нас жа за год ад старога карэння вырастае малады лясок клёнаў. Калі семя клёна трапляе ў шчылінку пясчанікавага помніка — яно яго разрывае. Але нават гэта ўжо не так істотна.

Адзіны шлях — стварэнне запаведніка

Адзіны пазітыўны шлях для могілак — стварэнне запаведніка і асобнай адміністратыўнай адзінкі, якая б адказвала за іх стан. Так зроблена ў Львове, дзе працуе мемарыяльны запаведнік «Личаківський цвинтар». Такім чынам, патрэбны дырэктар, два навуковыя супрацоўнікі, два рэстаўратары, два ахоўнікі — агулам 6—7 чалавек, не болей.

Першае, што мелі б зрабіць навуковыя супрацоўнікі, — гэта каталагізацыя цягам двух гадоў. Усе кавалкі магілаў і крыжоў варта пранумараваць і вывезці, каб пазней скласці, ведаючы, што да якога пахавання адносіцца. Інакш кавалкі 120-гадовых крыжоў, раскіданыя тут і там, надалей будуць выносіць бамжы ды здаваць на метал…

Пасля — юрыдычнае вызначэнне статусу. Варта замацаваць правілы: касцёл і царква маюць паўнамоцтвы толькі на тэрыторыі сваіх капліцаў, любыя падзахаванні адбываюцца толькі з дазволу дырэктара запаведніка, з ім жа ўзгадняецца знешні выгляд. Наступны этап — прыцягненне сродкаў на рэстаўрацыю: аднавіць 4—5 магілаў за год цалкам рэальна.

Усё гэта дало б шанец праз 20—25 гадоў мець цалкам прыстойны найстарэйшы ў Беларусі некропаль нацыянальнага значэння, які б не саступаў ані Вільні, ані Львову.

Алесь Кіркевіч, «Новы Час»

Хочаш падзяліцца важнай інфармацыяй ананімна і канфідэнцыйна? Пішы ў наш Тэлеграм

Даслаць навіну
Чытайце яшчэ
З русінаў у ліцвіны. Як у ВКЛ пашыралася Літва і змяншалася Русь
Сяргей Палуян: імкліва жыў, чаму пайшоў?
Забойства эмігранта: укол парасонам
23 лютага — адкуль гэта свята і якія ёсць альтэрнатывы
Каментары
Храналагічна Спачатку новыя Спачатку папулярныя
Палітыка і грамадства
Галоўнае за 1 сакавіка: новы КаАП, адказ Латушкі, новае званне Віктара Лукашэнкі
Сталічны глянцавы часопіс «where Minsk» закрыўся

Пашынян анансаваў вяртанне краіны да паўпрэзідэнцкай формы праўлення
У Брэсце крымінальная справа супраць мужа выдаўца незалежнага сайта «Бінокль»
Дзве траціны расейцаў не гатовыя прышчапляцца «Спутнікам»
«Інтэрны вядуць найцяжэйшых пацыентаў»: вопытныя дактары разбягаюцца з РНПЦ дзіцячай анкалогіі і гематалогіі, сачыць за парадкам даслалі спецслужбіста 
Мікалай Казлоў на Акрэсціна. Палітык правядзе там 15 дзён
Жыхара Віцебска, хворага на анкалогію, асудзілі на тры з паловай гады калоніі за гвалт супраць міліцыі
Усяго патроху
Самая папулярная птушка ў беларусаў − салавей, ёй тэлефануюць часцей за іншых
Гандлёвая сетка Green адкрыла клубы бацькоў і гаспадароў гадаванцаў
Знаёмцеся з трохлапай, але спрытнай коткай Ледзі — тварам А1 у TikTok ФОТЫ
Даследчыкі: «жаваранкі» лепшыя работнікі за «соў» пры традыцыйным працоўным дні
57-гадовая мінчанка Таццяна Брэдзелева стала пераможцай міжнароднага конкурса Ms.Top Of The World
Памёр бос мафіі Нью-Ёрка. У яго была мянушка «Самы тупы дон»
Лэдзі Газе вярнулі скрадзеных сабак. Яна гатова была заплаціць $500 тысяч
Спорт
Фанаты беларускіх футбольных клубаў масава абвяшчаюць пра байкот матчаў
Мінскае «Дынама» ў Кубку Гагарына згуляе з піцерскім СКА
Абраны новы выканкам НАК Беларусі. Баскаў захаваў месца
Аляксандру Лукашэнку прапанавалі стаць ганаровым прэзідэнтам НАК, але ён адмовіўся
Аляксандр Лукашэнка саступіў пасаду прэзідэнта НАК свайму сыну Віктару
На пасяджэнні Міжнароднага алімпійскага камітэта не было прынята рашэнняў наконт Беларусі
Гандбольны СКА скасаваў кантракт з галкіперам, які падпісаў пісьмо за новыя выбары
Здарэнні
Мінчук, які падпаліў сябе на плошчы Незалежнасці, ужо месяц ляжыць у бальніцы без прытомнасці
У Верхнядзвінску ад выбуху кола загінуў рабочы
У Слоніме з кватэры скралі адну рэч. Але вельмі дзіўным і дзёрзкім спосабам
У Кобрынскім раёне 27-гадовы хлопец загінуў, сарваўшыся з рыштаванняў 
Мінчанка аказала супраціў рабаўніку ў пад'ездзе і атрымала ўдар нажом у шыю
Назвалі прычыну паломкі «Штадлера», што ехаў з Гомеля ў Мінск
За адзін дзень пад колы цягнікоў трапілі трое маладых людзей

Цягнік Брэст — Мінск сутыкнуўся са статкам ласёў
Карысная інфа
Сіноптыкі пра надвор'е на тыдзень: У пятніцу зноў пахаладае
Сіноптыкі: 1 сакавіка — да +9

У Беларусі 1 сакавіка захаваецца аранжавы ўзровень небяспекі
На нядзелю паабяцалі таксама дажджы і галалёдзіцу
Дождж, мокры снег, вецер: надвор'е на выходныя
Здароўе
BioNTech: Прышчэпку ад кавіду, напэўна, прыйдзецца рабіць рэгулярна
У ЗША ўхвалілі аднадозавую вакцыну ад каранавіруса
Пробную партыю расійскай вакцыны «Спутнік V» выпусцілі ў Беларусі
Навукоўцы збіраюць усё больш інфармацыі пра тое, як знізіць рызыку заражэння кавідам у публічных месцах
Мова
«Мова прафесіі»: стартуе новы праект, які дапаможа пашыраць беларускую мову
Падступная прастата класікі, або Што значыць «…цягам доўгія часіны»
Выйшаў чацвёрты том слоўніка мовы «Нашай Нівы»
«Успомніць, што такое «дзьмухавец», калі бяжыш 10 км/г — складана». У Беларусі практыкуюць новы спосаб вывучэння роднай мовы
Аўто
Кітайцы зрабілі аналаг Tesla за $4500
Банк гатовы выдаваць крэдыт на куплю Geely. Па якой стаўцы?
Xiaomi задумалася над выпускам уласнага аўтамабіля
МАЗ удасканаліць свае аўтобусы «антыкаранавіруснікам» 
Эканоміка
З 2 сакавіка зноў даражэе аўтамабільнае паліва
Еўра сёння патаннеў на дзве з паловай капейкі
Беларусь павышае экспартныя мыты на нафту і нафтапрадукты

Twitter збіраецца ўвесці платныя падпіскі і за іх кошт плаціць папулярным карыстальнікам
Сям'я Алексіных купляе «Ідэя Банк» за 16 мільёнаў еўра
Меркаванні
Што можа хавацца за зняццём Віктара Лукашэнкі і яго прызначэннем у НАК?
Зянон Пазняк: Значная віна ў разбурэнні Купалаўскага тэатра ляжыць на Латушку, бо не прадухіліў дэмаршу акцёраў
Новыя «Дуду» і «Асцярожна: дзеці!». Прафесіі будучыні і ўсё пра сабак
«У Крамлі як дзеці: перакананыя, што ім дастаткова Лукашэнку нешта сказаць, і ён пабяжыць выконваць»
Гісторыя
З русінаў у ліцвіны. Як у ВКЛ пашыралася Літва і змяншалася Русь
23 лютага — адкуль гэта свята і якія ёсць альтэрнатывы
Сяргей Палуян: імкліва жыў, чаму пайшоў?
«Не зусім здраднікі»: як шляхта лічыла не ганебным перайсці на бок Масквы і як улады ВКЛ змянілі такую свядомасць
Забойства эмігранта: укол парасонам
Электрык, які стаў прэзідэнтам
Дырэктар Інстытута гісторыі кажа, што вёску Бабровічы «спалілі пад бел-чырвонымі-сцягамі». Але гэта містыфікацыя
Культура
Што мы слухалі зімой: 20 найбольш цікавых музычных навінак сезона
Паэтка Наста Кудасава: Лепш настроіцца на доўгае чаканне, тады ў нас хопіць сіл дажыць да перамогі
«Зямля качэўнікаў», «Борат-2» і мультфільм «Душа»: хто стаў пераможцам «Залатога глобуса»
Памёр дзеяч беларускай грамады ў ЗША Роберт Цупрык
Акцёр Алег Гарбуз: Не Латушка разваліў тэатр, гэта — гістарычна наспелыя перамены
З выставы ў Гродне знялі карціны Надзі Букі — бо там спалучэнне белага і чырвонага колераў ФОТА
Абвешчаны поўны спіс намінантаў прэміі «Дэбют»
Навука і тэхналогіі
Сусветная павуціна становіцца ўсё менш сусветнай
Як тэхналогіі змяняюць сельскую гаспадарку ў Японіі
Цэнтр Гамалеі: «Sputnik V» эфектыўны супраць новых штамаў каранавіруса
Два гады з біянічнай рукой: як жыве францужанка, якая кантралюе свой пратэз сілай думкі
Новы этап «галасавой рэвалюцыі»: галасавыя памочнікі вучацца разумець нетыповае маўленне
Найлепшая вакцына ад кавіду: да лабараторных звестак пачынаюць дадавацца «палявыя»
Amazon выпусціла новую мадэль разумнай калонкі — яе экран можа адсочваць кожны крок карыстальніка
Каханне і сэкс
Як склаўся лёс закаханых парачак з вокладкі «Нашай Нівы» за 2013 год?
Памёр бацька Дэніса Родмана. У яго было 29 дзяцей ад 16 жанчын
Маладыя з Мінска вырашылі адсвяткаваць вяселле на нядзельным маршы
Паляк спрабаваў незаконна перасекчы мяжу, каб убачыць каханую дзяўчыну з Беларусі
У Грэцыі адчыніліся легальныя публічныя дамы. Але ёсць вельмі цікавыя ўмовы
Як вытрымаць некалькі тыдняў самаізаляцыі ў сям'і і не рассварыцца. Раіць псіхолаг
Свабодныя адносіны. Мінчук, які жыве адначасова з пяццю партнёркамі, расказаў, як прыйшоў да такога жыцця
Свет
Дзве траціны расейцаў не гатовыя прышчапляцца «Спутнікам»
Пашынян анансаваў вяртанне краіны да паўпрэзідэнцкай формы праўлення

Біл Гейтс спрагназаваў тэрміны сканчэння пандэміі
Экс-прэзідэнт Францыі Сарказі прысуджаны да года турмы за карупцыю
Папа Францішак: У Аргенціну я не вярнуся, памру ў Рыме
ЗША і Канада збіраюцца аднавіць арктычную абарончую сістэму часоў халоднай вайны
Пашынян заявіў, што яго дэзынфармавалі наконт «Іскандэраў». Менавіта гэтыя словы справакавалі палітычны крызіс у Арменіі
Праціўнікі Пашыняна ўварваліся ў будынак урада, пакрычалі — і сышлі
Афіша
У суботу адбудзецца канцэрт салідарнасці хору «Унія»
У Батанічным садзе пачынаецца тыдзень бэзу
«Ураджай» купалаўцаў, тэатр Сінгапура і contemporary цырк: новая падборка анлайн-відовішчаў на тыдзень
Лявон Вольскі сёння правядзе анлайн-канцэрт для слухачоў з Украіны
Галоўнае
Галоўнае за 1 сакавіка: новы КаАП, адказ Латушкі, новае званне Віктара Лукашэнкі
Сусветная павуціна становіцца ўсё менш сусветнай
Цэнтр Гамалеі: «Sputnik V» эфектыўны супраць новых штамаў каранавіруса
У Брэсце крымінальная справа супраць мужа выдаўца незалежнага сайта «Бінокль»
Што можа хавацца за зняццём Віктара Лукашэнкі і яго прызначэннем у НАК?
«Інтэрны вядуць найцяжэйшых пацыентаў»: вопытныя дактары разбягаюцца з РНПЦ дзіцячай анкалогіі і гематалогіі, сачыць за парадкам даслалі спецслужбіста 
З 2 сакавіка зноў даражэе аўтамабільнае паліва
Рэклама на NN.BY
Усяго патроху
Што мы слухалі зімой: 20 найбольш цікавых музычных навінак сезона
«Злівы»: Бел-чырвона-белы сцяг не прызнаюць экстрэмісцкім, але за яго выкарыстанне на акцыях будуць заводзіць крымінальныя справы
Латушка: Крывадушнасць сямейства Макеяў зашкальвае
«Калі ў Жодзіне прывялі ў душавы пакой з дзюркамі, я думала, пусцяць газ альбо расстраляюць» — Вольга Паўлава пра Акрэсціна і апошняе слова ў судзе, на якім усе плакалі
Рэклама на NN.BY
Прыватныя абвесткі
Рабочие (мужчины и женщины) на производство макаронных изделий
Дорожный рабочий вахта 15/15 общежитие
Стикеровщик / упаковщик вахта проживание без опыта
Укладчик-упаковщик, комплектовщик, фасовщик
Грузчик, комплектовщик на кондитерское производство вахтовый в Минске
Разнорабочий, дорожный рабочий, строители без опыта вахта в Минске
Грузчик в Минск срочно
Укладчик-упаковщик, комплектовщик
Укладчики-упаковщики, фасовщики, грузчики-комплектовщики без опыта срочно
Грузчик на производство шоколада вахтовый метод
Фота / Відэа
Мінчук, які падпаліў сябе на плошчы Незалежнасці, ужо месяц ляжыць у бальніцы без прытомнасці
Сілавікі павіншавалі Лукашэнку. У роліку ёсць кадры жніўня 2020-га
Рэклама на NN.BY
Апытанка
Анекдоты
Анекдот. «Усім папіцот» і «ўсім папітнацаць»
Анекдот. У Беларусі нават снег баіцца ісці…
Анекдот. А помніце, Бабарыка?
Самае чытанае
Што можа хавацца за зняццём Віктара Лукашэнкі і яго прызначэннем у НАК?
«Злівы»: Бел-чырвона-белы сцяг не прызнаюць экстрэмісцкім, але за яго выкарыстанне на акцыях будуць заводзіць крымінальныя справы
Латушка: Крывадушнасць сямейства Макеяў зашкальвае
«На беларускай мове ідзе абмеркаванне інфармацыі палітычнага характару». Як рэдактара «НН» праслухоўвалі на Акрэсціна
Ціханоўская разлічвае на сыход Лукашэнкі вясной 
Самае лайканае
У мінскай электрычцы прайшла аблава на пенсіянерак з кнігамі беларускіх пісьменнікаў. Затрымалі да 14 чалавек
Маладзёны з відэа збіцця ў «Алмі» расказалі, што насамрэч адбывалася ў краме
«Калі ў Жодзіне прывялі ў душавы пакой з дзюркамі, я думала, пусцяць газ альбо расстраляюць» — Вольга Паўлава пра Акрэсціна і апошняе слова ў судзе, на якім усе плакалі
Апублікавана ВІДЭА, як збівалі людзей у «Алмі» на Прытыцкага 11 жніўня
«Новы прэм’ер, імаверна, і зменіць Лукашэнку»: што расійскія СМІ пішуць пра сустрэчу Пуціна і Лукашэнкі
Гарачыя тэмы
«Дзе наш рэжысёр?! Трэба вярнуцца!» — «Не мае сэнсу, усе загінулі». Гутарка з беларускім ваенным журналістам Сяргеем Марчыкам
Мы падлічылі колькасць паліткрымінальнікаў па абласцях. Лічбы ўражваюць 
У мінскай электрычцы прайшла аблава на пенсіянерак з кнігамі беларускіх пісьменнікаў. Затрымалі да 14 чалавек
Чыгуначнік з Полацкага раёна: Хай мяне садзяць у турму, але мая хата будзе бел-чырвона-белай
«Помста за яе пазіцыю». Берасцейскую Жанну Д'Арк перавялі з СІЗА ў Навінкі
Дзядуля пісьменніка Сашы Філіпенкі аб'явіўся праз 36 гадоў. Нагода вас здзівіць
Ціханоўская: Калі б паставілі ўмову: «Сяргей выходзіць, а астатнія сядзяць» — я б сказала «не»
Італьянскі забудоўшчык разбірае краны і сыходзіць, амбіцыйная будоўля «Газпрам-цэнтра» прыпыненая
Чаму некаторых людзей кавід не бярэ? Навукоўцы шмат чаго ўжо зразумелі
PDF версія
Каляндар
Каб скарыстацца календаром, калі ласка, актывуйце JavaScript у наладах свайго браўзера
пн аў ср чц пт сб нд
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30 31
Рэклама на NN.BY
Рэклама на NN.BY
Падзякі
Дзякуем фундатарам НН Віталю Броўку, В.Ваяйкову, Яўгену Чыгіру…
Дзякуем фундатарам НН Беляўцовай, П.Петруку, Ігару Хаменку, В.Палсцюку…
Дзякуем фундатарам НН Каці Вініцкай, Віялеце і Вячаславу Кавалёвым
Дзякуем фундатарам НН Віталю Броўку, А.Небераву, Д.Калядзе…
Дзякуем фундатарам НН А.Герасіменку, Богдану, В.Жыдовічу, М.Крупко, Саковічу, а асабліва Андрэю К. і чалавеку, які падпісаўся «За выкрыццё цемры»…
Даслаць навіну Падтрымай НН Рэклама на NN.BY
Версія для смартфонаў
Навіны Усяго патроху Культура Нашы партнёры
  • Улада
  • Выбары-2020
  • Эканоміка
  • Грамадства
  • Здарэнні
  • Свет
  • Спорт
  • Аўто
  • Меркаванні
  • Ад рэдакцыі
  • Архіў
  • Блог "Новая Беларусь"
  • Тэсты
  • Белдызайн з rOtring
  • Здароўе
  • Моды
  • Ежа
  • Вясёлыя карцінкі
  • Навука і тэхналогіі
  • Хата
  • Надвор'е
  • На правах рэкламы
  • Каханне і сэкс
  • Конкурс сэлфі
  • Карысная інфа
  • Прыгожае
  • Беларускія нулявыя
  • Гісторыя
  • Афіша
  • Музыка
  • Мова
  • Архітэктура
  • Кіно
  • Літаратура
  • Культура. Рознае
  • Беларусы замежжа
  • Тэатр
  • Wearebettors.com
Кантакты
© Прыватнае прадпрыемства «ННбай» УНП 193437024.
Усе правы абароненыя. Выкарыстанне платных матэрыялаў забаронена без пісьмовага дазволу. Выкарыстанне бясплатных рускамоўных версій матэрыялаў забаронена без пісьмовага дазволу. Выкарыстанне бясплатных беларускамоўных версій матэрыялаў дазваляецца пры ўмове наяўнасці актыўнай гіперспасылкі на NN.BY у першым абзацы.
Дызайн сайту — арт-студыя PRAS
Уверх