Грамадства2828

Цуды айчыннай тапанімікі: савецкасці болей, чым Беларусі

Большасць вуліц у гарадах Беларусі дагэтуль носяць савецкія назвы. Цяпер гэта можна пацвердзіць канкрэтнымі дадзенымі. Як паведаміла Радыё Свабода, толькі вуліц з назвай «Савецкая» ў Беларусі 698 км. Гэта больш, чым працягласць усёй тэрыторыі краіны з усходу на захад.

Вуліц з нацыянальнымі назвамі ў 20 разоў менш, чым з савецкімі

Даўжыня ж усіх вуліц Леніна ў краіне складае 440 км, Кастрычніцкіх — 382, Савецкіх — 698. Такую інфармацыю далі ў кампаніі «Яндекс». Для параўнання працягласць усёй тэрыторыі Беларусі з усходу на захад складае 650 км.

У той жа час вуліц з нацыянальнымі назвамі ў Беларусі ў 10-20 разоў меней, чым з савецкімі. Даўжыня ўсіх вуліц Каліноўскага складае 33 км, Скарыны — 49, Незалежнасці — 40.

Размеркаванне вуліц з савецкімі назвамі па абласцях прыкладна аднолькавае. А вось нацыянальныя назвы прадстаўленыя ў большасці выпадкаў у заходняй і цэнтральнай Беларусі.

Напрыклад, вуліц Каліноўскага больш за ўсё у Брэсцкай вобласці (19 гарадоў і вёсак), Гродзенскай і Мінскай (па 12). У астатніх абласцях — па 4 у кожнай. Вуліц і праспектаў Незалежнасці на Гомельшчыне і Магілёўшчыне зусім няма.

У «Яндексе» адзначылі, што звесткі могуць быць няпоўнымі. Падлічаныя толькі вуліцы, праспекты, завулкі, праезды і іншыя падобныя аб’екты, занесеныя на «Яндекс.Карты».

«Суадносна, калі ў нас няма падрабязнай мапы нейкага зусім невялікага сяла, ягоныя вуліцы ўлічаныя не будуць», — удакладнілі ў прэс-службе кампаніі.

Праз 20 гадоў савецкія назвы ў Маладзечне практычна ніхто не памятае

Амаль ва ўсіх гарадах Беларусі тапаніміка спрэс складаецца з назваў у гонар савецкіх дзеячоў. Дэсаветызацыя пачалася ў пачатку 1990-х. Але прайшла яна ў лічаных гарадах і вельмі абмежавана.

Шэраг вуліц перайменавалі ў Мінску, у тым ліку цэнтральныя праспект Леніна і плошчу Леніна. Замест іх з'явіўся праспект Скарыны (з 2007 году — Незалежнасці), і плошча Незалежнасці. А вось вуліца Леніна ў сталіцы засталася. Некалькі вуліц паспелі перайменаваць у Гродне, Слоніме і некаторых іншых гарадах.

Адзіным горадам, дзе адбылася масавая дэсаветызацыя, застаецца Маладзечна. У пачатку 1990-х, калі горадам кіраваў Генадзь Карпенка, савецкія назвы вуліц тут амаль цалкам зніклі. Хоць у Маладзечне засталіся вуліцы Першамайская, Чарняхоўскага, Чкалава, назвы большасці дарог тут не маюць дачынення да савецкай і расейскай гісторыі.

Як расказаў Свабодзе Алесь Капуцкі, маладзечанскі краязнаўца, вернутыя гістарычныя і новыя нацыянальныя назвы ў Маладэчне прыжыліся. Больш як праз дваццаць гадоў пасьля перайменавання толькі некаторыя вуліцы часам могуць назваць на стары лад.

Вялікі Гасцінец, бывае, называюць «праспектам», бо гэта былы праспект Леніна, Цэнтральную плошчу — плошчай Леніна, бо помнік Уладзіміру Леніну дагэтуль там стаіць, а замест плошчы Старое Места часам кажуць «плошча Свабоды» або «старая плошча».

«Практычна ніхто ўжо ня памятае старых назваў, апроч, можа, самых знакавых», — кажа Капуцкі.

 Пасьля масавага перайменавання ў пачатку 1990-х мясцовыя камуністы спрабавалі вярнуць некаторыя савецкія назвы. Асабліва ім карціў Вялікі Гасцінец — праспект Леніна за савецкім часам.

«Колькі камуністы не стараліся перайменаваць Вялікі Гасцінец, прычым прапаноўваліся такія назвы, як праспект Скарыны, ужо нічога ў іх не атрымалася нават пры гэтай уладзе», — кажа Алесь Капуцкі.

Вуліцы Каліноўскага і Льва Сапегі мусяць быць у цэнтры, а не на ўскраінах

Сёння перайменаванні даюцца цяжка. Часцей за ўсё іх праводзяць не з ініцыятывы жыхароў гораду, а па волі ўладаў. У Полацку крок за крокам прыбіралі савецкія назвы з цэнтру гораду. Замест праспекту Леніна там з'явіўся праспект Скарыны, вуліцу Энгельса зрабілі Ніжне-Пакроўскай.

У Мсціславе летась вуліцам Урыцкага, Першамайскай і Цэнтральнай плошчы далі назвы Пірагоўская, Кармеліцкая, Пятра Мсціслаўца адпаведна. Тыя перайменаванні прымеркавалі да Дня беларускага пісьменства.

Але найчасьцей назвы ў гонар нацыянальных герояў даюць не замест савецкіх, а новым вуліцам. Гэта значыць, у мікрараёнах на ўскраінах гарадоў, у прыватным сектары. Найбольш яскравы прыклад — гэта Мінск. У той час, як у цэнтры застаюцца вуліцы Леніна, Энгельса, Карла Маркса, на ўскраінах з'яўляюцца вуліцы Льва Сапегі, Напалеона Орды, Яна Чачота, Астрожскіх і Тышкевічаў.

«Культуралагічны нонсэнс»

На думку гісторыка тапаніміі Івана Сацукевіча, вуліцы ў гонар нацыянальных герояў мусяць быць акурат у цэнтры гораду, а не на ўскрайку.

«Гэта іміджастваральны праект, — сказаў Сацукевіч. — Безумоўна, у цэнтры павінны быць нацыянальныя героі. Але першасная задача, я лічу, — гэта вяртанне гістарычных назваў».

Паводле Івана Сацукевіча, неабавязкова пераймяноўваць усе савецкія назвы. Калі вуліца названая ў гонар мясцовых камуністаў, як Чарвякова, Жылуновіча, Шаранговіча ці Галадзеда, і яна пры гэтым не закрыла ўнікальную гістарычную назву, то яе можна пакідаць без перайменавання.

«Я катэгарычна супраць, каб усё агулам замянялі альбо перайменавалі, — сказаў Сацукевіч. — Нельга падыходзіць да тапанімікі з пункту гледжання палітыкі. Палітыкі ў сваёй большасці вельмі дрэнна ведаюць гісторыю сваіх гарадоў».

Іван Сацукевіч кажа, што назвы ў гонар Валадарскага, Урыцкага, Берсана, Свярдлова з часам мусяць знікнуць. Бо гэтыя людзі ніколі ня мелі дачынення да Беларусі і не зрабілі ніякага ўнёску для краіны.

Як мусіць праходзіць дэсаветызацыя? Гісторык лічыць, што яна не павінна праводзіцца на загад зверху. Наадварот, мясцовыя жыхары павінны вызначыцца, ці падабаецца ім чалавек, у гонар якога названая іхняя вуліца.

«Людзі спачатку маюць зразумець, ці станоўчы ягоны ўнёсак у гісторыю нашай краіны, — кажа Сацукевіч. — У такім разе, я не думаю, што ў нашых гарадах будуць адначасова вуліцы Суворава і Касцюшкі, Ігнатоўскага і Валадарскага. Гэта культуралагічны нонсэнс».

***

На тэлеграм-канал «Нашай Нівы» можна падпісацца тут.

Каментары28

 
Націсканне кнопкі «Дадаць каментар» азначае згоду з рэкамендацыямі па абмеркаванні.

Сусветная зорка Джэйсан Дэрула заехаў у Беларусь. Прэм’ер Турчын вадзіў яго па Доме ўрада8

Сусветная зорка Джэйсан Дэрула заехаў у Беларусь. Прэм’ер Турчын вадзіў яго па Доме ўрада

Усе навіны →
Усе навіны

Навальнічны фронт дабраўся да Мінска

Змерайце сваю талію і рост — гэтыя дзве лічбы шмат скажуць пра ваша здароўе

Урад вызначыўся з пераносам працоўных дзён у наступным годзе

Учора ў Мінску прапаў хлопчык, які не размаўляў

«Чаму ты адключыў рухавікі?» Папярэдні даклад аб катастрофе самалёта Air India выклікаў яшчэ больш спрэчак4

«Разам адкрывалі кантынент беларушчыны». Вінцук Вячорка згадаў пра Эдварда Зайкоўскага3

На Валыні разбіўся французскі знішчальнік Mirage4

Прэм'еру і спікеру Сейма Літвы прыпомнілі, што яны 17 гадоў таму ездзілі ў Беларусь6

«Гэтае гаўно трэба спыняць». Курс, Роўда, Лойка ды іншыя беларусы пра дыкпікі Стрыжака53

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Сусветная зорка Джэйсан Дэрула заехаў у Беларусь. Прэм’ер Турчын вадзіў яго па Доме ўрада8

Сусветная зорка Джэйсан Дэрула заехаў у Беларусь. Прэм’ер Турчын вадзіў яго па Доме ўрада

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць