Беларус, доктар філасофскіх навук Пятро Рудкоўскі выкладаў ва Універсітэце Лазарскага ў Варшаве. Склад студэнтаў там інтэрнацыянальны. Усходнееўрапейскіх студэнтаў ад іншых еўрапейцаў адрознівае татальная схільнасць да плагіяту, расказаў Пятро Рудкоўскі ў інтэрв'ю парталу «Будзьма».
«Я выкладаў у межах праграмы, падключанай да брытанскай сістэмы адукацыі. Большасць маіх студэнтаў была з поставецкай прасторы: з Беларусі, Украіны, Грузіі, Азербайджана. Ну і некалькі з іншых краін: Нямеччыны, Сербіі, Польшчы, Трынідада і Табага. Выпускнікі праграмы атрымліваюць і польскія, і брытанскія дыпломы, іх навучанне кантралюецца прадстаўнікамі брытанскай сістэмы адукацыі.
Вельмі сур’ёзны ўзровень выкладання, патрабаванні, інспектаванне выкладчыкаў, узаемная праверка на некалькіх стадыях — гэта ўсё добра распрацаванае. Але ўсё ж студэнты з Усходняй Еўропы ўмудраюцца дапускаць шмат казусаў плагіяту, — кажа Рудкоўскі. — Антыплагіятная кампанія вядзецца інтэнсіўная, ёсць спецыяльныя камп’ютарныя праграмы. Але гэтага недастаткова.
Банальна, але цяжкавыкрывальна: студэнт бярэ расейскамоўны тэкст, праз гугл-транслэйт перакладае на англійскую мову. Такая пісьмовая праца — папросту фікцыя. Але выкладчык у найгоршым выпадку зніжае адзнаку за непісьменную ангельскую мову, а сутнасць праблемы — што праца ўвогуле не была студэнтам напісаная — застаецца па-за ўвагай.
Такі міжмоўны плагіят на базе расейскага тэксту фактычна ніхто з выкладчыкаў, акрамя мяне, не быў у стане выкрыць. А паказальнік у мяне атрымаўся немалы — прыблізна 40% ад усіх студэнтаў, якія прайшлі праз мае курсы! Праблема была заўважаная, таму ў мінулым навучальным годзе я ўжо працаваў у якасці, так бы мовіць, спецыяліста па міжмоўным плагіяце. Не скажу, што я задаволены. Лічу, справу трэба вырашаць больш комплексна: звярнуць большую ўвагу на акадэмічнае пісьмо і крытычнае мысленне.
Мая гіпотэза — студэнты звяртаюцца да такіх ганебных сродкаў не ад лёгкага жыцця: многія не ведаюць, як выконваць гэтыя заданні, а іх [пісьмовых заданняў] асноўная маса ў заходніх універсітэтах, бо гэта адзін з найлепшых спосабаў развіцця самастойнага падыходу да аналізу праблемаў. Студэнтаў трэба вучыць комплексна, на ўзроўні асобных універсітэтаў. Увесці дадатковыя практыкумы па крытычным мысленні, акадэмічным пісьме. І не трэба так давяраць камп’ютарам — яны бездапаможныя перад такім плагіятам. Гэта асобная праблема — у дыдактыцы вельмі шмат даверу робатам, а яны часам робяць мядзвежую паслугу.
Ва Універсітэце Лазарскага ў мяне быў аўтарскі манаграфічны прадмет «Сучасная дэмакратыя і старажытная палітэя». Ён палягаў у супастаўленні старажытнай палітычнай думкі з сучаснымі палітычнымі плынямі і палітычнымі рэаліямі. Але сітуацыя плагіяту ўласцівая не толькі майму прадмету. У межах постмадэрацыі эсэ студэнтаў іншых выкладчыкаў я меў магчымасць пабачыць працы, што пісаліся па іншых курсах. Сітуацыя асабліва не адрознівалася.
Трэба ініцыяваць сур’ёзны праект, каб вывучыць маштабы праблемы. Я не думаю, што выпадак Універсітэта Лазарскага ўнікальны. Праблема нашмат шырэйшая. Мы ганарымся, што многія беларускія студэнты атрымалі заходнюю адукацыю. Але не факт, што яны яе атрымалі па-сапраўднаму, а не такім вось несумленным спосабам, пішучы псеўдаэсэ», — кажа Рудкоўскі.
«Гэта частка ментальнасці. І гэта праблема не толькі студэнтаў, але і выкладчыкаў, — перакананы беларускі філосаф. — Ва Украіне і Расіі ёсць суполкі акадэмікаў, навукоўцаў, якія сістэматычна займаюцца маніторыгнам дысертацый навукоўцаў з «вышэйшай паліцы»: прафесараў, рэктараў, дэканаў і г.д. І вынікі даследванняў унушальныя: некаторыя рэктары, дэканы, супрацоўнікі Міністэрства адукацыі ці Міністэрства навукі маюць досвед плагіяту. Пра якое развіццё гуманістыкі, сацыялогіі, паліталогіі ці ўвогуле навукі можна казаць, калі такая практыка распаўсюджаная?» — кажа Рудкоўскі.
