Першы намеснік дырэктара па навуковай рабоце Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Аляксандр Лукашанец заклікаў прымаць законы на дзвюх дзяржаўных мовах. З такой заявай ён выступіў падчас круглага стала ў парламенце.
Аляксандр Лукашанец (злева). Фота Сяргея Гудзіліна.
«Праз чвэрць стагоддзя мы прыйшлі да ўсведамлення важнасці выканання моўнага заканадаўства і вырашэння праблем гарманізацыі моўнага жыцця. Я выкажуся як грамадзянін, які мусіць выконваць моўнае заканадаўства. У нас дзве дзяржаўныя мовы.
Унясенне ўдакладнення «ці» ў законе «Аб мовах» трэба здымаць.
Кожны грамадзянін у сваёй дзейнасці мае права карыстацца дзвюма мовамі і мае права любую інфармацыю атрымліваць на любой мове. Дзяржава павінна забяспечыць гэтае права любому грамадзяніну.
Сыходзячы з гэтага, вяртаемся да «ці»: з афармлення гэтага закона чытаем, што прыярытэт на рускай ці беларускай, а ўжо пасля — на беларускай ці рускай. Трэба прымаць на беларускай і рускай!
Усе законы ці ўсе гэтыя акты, якія маюць агульнадзяржаўнае значэнне, без усялякіх выключэнняў павінны публікавацца на дзвюх мовах.
Што не дае часцей карыстацца мовай? Недастатковая моўная кампетэнцыя грамадства і дзяржслужачых, каб не было такога — мы б і не абмяркоўвалі.
На беларускай і рускай мове, абавязкова. Я не бачу праблем, як гэта зрабіць. Усе нарматыўныя акты павінны падпарадкоўвацца Канстытуцыі і закону «Аб мовах». Яны могуць падавацца на любой — лепш на дзвюх, — на канчатковым этапе іх абмеркавання будзе рабіцца пераклад. Але прымацца і зацвярджацца на дзвюх мовах, у адзін дзень. Яны павінны мець аднолькавую заканадаўчую сілу.
Што да фінансаў: гэта не самае галоўнае, гэта адгаворка. Тыя невялікія дадатковыя фінансавыя выдаткі, якія будуць звязаныя, акупяцца, таму што яны здымуць вялізную масу праблем. Гэта акупіцца. Мы 25 гадоў жывем у Рэспубліцы Беларусь, мы павінны ўсвядоміць гэта, усвядоміць статус краіны са сваім адметным тварам.
У канстытуцыі БССР 1927, і 1937 законы прымаліся на некалькіх мовах. Няўжо цяпер, у ХХІ стагоддзі мы гэта не можам ажыццявіць у нашай дзяржаве? У нас што, мала спецыялістаў, якія падрыхтуюць прафесійны пераклад? Гэта не праблема», — заявіў акадэмік Лукашанец.
Няма грошай на беларускамоўны пераклад? Давайце пісаць па-беларуску і паглядзім, ці знойдуцца грошы на рускамоўны пераклад, прапанаваў ён.
