Невядомая спадчына: дом Іваноўскіх у Галавічполі пабудаваны па праекце архітэктара Лявона Вітан-Дубейкаўскага
Піша Леанід Лаўрэш з Ліды.
Усе мясцовыя людзі называюць гэты цудоўную пабудову «домам Вадэйкаў». Аднак насамрэч дом пабудаваў старшы брат Вацлава Іваноўскага — Ежы.
Менавіта ён у 1930 г. успадкаваў палову Галавічполя, а Вадэйкам у той час належала другая палова. Пасля 1930 года менавіта Ежы Іваноўскі на месцы згарэлага строга драўлянага, пабудаваў гэты прыгожы дом.
А спраектаваў яго, аказваецца, наш знакаміты беларускі архітэктар Лявон Вітан-Дубейкаўскі.
Адначасова з пабудовай дома Ежы Іваноўскі пасадзіў новы сад на 10 га. імаверна, з тых часоў недалёка ад дома захавалася і афіцына.
Вядома, што пры канцы 1920-х Дубейкаўскі нейкі час выкладаў у Лідзе, а потым, у першай палове 1930-х, ён настаўнiчаў і працаваў ў Беларускiм інстытуце гаспадаркi i культуры, аднаўляў кляштар у Друi, будаваў кляштар пад Варшаваю і мiкрараён на Антокалi ў Вiльнi. У другой палове 1930-х гадоў з-за цяжкай хваробы архітэктар практычна не працаваў. Пра ягонае аўтарства дома ў Галавічполе, здаецца, мастацтвазнаўцы яшчэ не ведаюць.
Ежы Іваноўскі падчас Другой сусветнай вайны служыў у польскім войску на Захадзе і застаўся жыць у Англіі. У савецкія часы дом, спраектаваны архітэктарам Вітан-Дубейкаўскім, стаў школьным інтэрнатам, а сёння належыць парафіі касцёла ў Старых Васілішках. Дарэчы, Іваноўскія былі аднымі з фундатараў будаўніцтва гэтага прыгожага касцёла ў стылі неаготыкі.
Інфармацыю пра аўтарства Вітан-Дубекаўскага можна спраўдзіць у 6-тым томе энцыклапедыі «Землеўласнікі Польшчы XX ст» (Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny, część 6. Warszawa 2002. S. 58—59.), адкуль і я даведаўся пра сапраўдную гісторыю дома, які зацікавіў мяне шмат гадоў таму.
Магчыма, раней я памыляўся з вызначэннем стылю галавічпольскага дома. Можа, гэта ўсё ж не «закапанскі», а «беларускі» архітэктурны стыль, але вызначаць гэта трэба адмыслоўцам, да якіх я, вядома ж, не належу. У любым выпадку, турыстычная прывабнасць мястэчка пасля вызначэння аўтарства Вітан-Дубейкаўскага павінна павялічыцца, тым больш што Лябёдка Іваноўскіх зусім блізка.
І трэба узяць гэты дом пад дзяржаўную ахову як помнік архітэктуры.
Цяпер чытаюць
Стала вядома, што за 200 тысяч еўра прапаноўвалі Сяргею Ціханоўскаму «беларускія бізнэсмены»29
Каментары