Распад базона Хігса. Малюнак лабараторыі ATLAS, прадстаўлены CERN для wikimedia.org.
На Вялікім адронным калайдары здолелі зарэгістраваць распад г.зв. базона Хігса (нядаўна выяўленай элементарнай часціцы, якая адказвае за надзяленне ўсіх фізічных аб'ектаў масай) на два «ніжнія», або bottom-кваркі. Спецыялісты лабараторый ATLAS і CMS паведамілі аб сваіх выніках адначасова на семінары ў Еўрапейскай арганізацыі па ядзерных даследаваннях (CERN) 28 жніўня.
Папулярызатары параўноўваюць базон Хігса, дакладней поле Хігса, з бязмежным акіянам, у якім «плавае» уся маса Сусвету і ў якім некаторыя з часціц «бяруць»-абсарбіруюць частку гэтай масы.
Прыкладам з'яўляюцца ферміёны. Да іх адносяцца, у прыватнасці, электроны і пратоны. Яны адрозніваюцца ад базонаў тым, што маюць дробны спін, або магнітны момант. У ферміёнаў ёсць таксама электрычныя зарады — у электрона адмоўны, а ў пратона станоўчы.
Такія ж зарады, толькі дробныя, маюць і кваркі — два «станоўчыя», або up, даюць пратон, а два адмоўныя down — нейтрон. У распадзе нейтрона прымае ўдзел «слабы» (weak) W-базон. Ён прадстаўляе сабой фізічную праяву сіл, якія ўтрымліваюць у норме структуру ядра. Базоны моцнага ўзаемадзеяння, якія «склейваюць» кваркі ў пратонах і нейтронах, на навуковым слэнгу называюцца глюёны (ад glue — «клей»). У выніку гэта стала з часам афіцыйным тэрмінам.
Новае дасягненне сведчыць аб інструментальным прагрэсе сучаснай навукі.
Можна нагадаць, што цяперашняе павальнае захапленне мабільнымі прыладамі стала магчыма дзякуючы тэорыі квантавага ўзаемадзеяння фатонаў у пучку святла, якая нарадзілася 55 гадоў таму. Практычна адразу ж гэта ўвасобілася ў стварэнні лазера. Апошні даў магчымасць у 1985 годзе астуджаць атамы да сотых доляў градуса Кельвіна з дапамогай аптычных пастак. Гэтага аказалася цалкам дастаткова для выкарыстання феномена ў практычных мэтах.
У 2018 годзе ў фізічным дадатку да часопіса Nature было апублікавана паведамленне, што дзякуючы аптычным і магнітным пасткам малекулы, якія складаюцца з атамаў кальцыю і літыю, астудзілі да 40 мільённай долі градуса Кельвіна!
Гэта дазволіць істотна пайсці наперад па шляху праверкі «пастаяннасці» фундаментальных пастаянных.
Квантавыя камп'ютары створаць свет, у якім ўвасобяцца мары многіх навукоўцаў і інжынераў (як гэта здарылася ў першую камп'ютэрную рэвалюцыю, сведкамі якой мы сталі).
Яны, у прыватнасці, дадуць магчымасць адкрыць новыя камбінацыі рэчываў і іх малекулы, якія дадуць магчымасць напрамую ператвараць сонечную энергію.
Адзін з падыходаў абнародаваны ў часопісе Applied Physics Letters (APL), дзе супрацоўнікі Оксфардскага універсітэта апісалі прымяненне новага шматабяцальнага матэрыялу. Гаворка ідзе аб мадыфікацыі пераўскіту, які мае склад СаTiO3 (тытанат кальцыю), у малекулы якога ромбападобная форма. Розныя пераўскіты ўжо выкарыстоўваюцца ў сонечных батарэях. Але ў Оксфардзе да аптычна актыўнага TiO2 дадалі акрамя цэзію вісмут з срэбрам і гексабром (Br6).
Фізікі і хімікі Оксфарда паставілі перад сабой задачу выкарыстоўваць мадыфікаваны пераўскіт для прамога расшчаплення вады.
Іх артыкул у часопісе так і называецца: «Паверхневыя ўласцівасці свабодных ад свінцу двайных пераўскітаў: магчымы светлавы каталіз для расшчаплення вады». Прыкладна за паўгода да гэтага на ачыстку злучэння таго ж складу ад свінцу звярталі ўвагу калег і супрацоўнікі Універсітэта Браўна (Провідэнс, ЗША).
Прагрэс навукі і тэхнікі паскараецца, таму неўзабаве можна будзе ўбачыць нараджэнне вадароднай энергетыкі (лёталі ж амерыканскія шатлы на грымучай сумесі вадароду з кіслародам), і для гэтага зусім не трэба будзе чакаць ўтаймавання тэрмаядзернага сінтэзу.