Сяргей Старыковіч працуе настаўнікам пачатковых класаў у беларускамоўнай 23-й гімназіі. Сёлета Сяргей набраў першы клас. Пра тое, што настаўнік — мужчынская прафесія, пра выкладанне ўрокаў як серыял, і пра тое, як вучыць сучасных дзяцей — у гутарцы з Сяргеем Старыковічам.
Гаварыў па-беларуску да таго, як гэта стала мэйнстрымам
«Я скончыў педагагічны каледж у 1997 годзе. Вучыўся па-беларуску і не думаў, што можа быць неяк іначай. Пасля педагагічнага каледжа паступіў у Інстытут культуры на аддзяленне харэаграфіі і бальнага танца. І там таксама вучыўся па-беларуску.
Пасля працаваў у школе, са сваім танцавальным клубам мы арандавалі памяшканне ў 125-й школе, што ў Фрунзенскім раёне. І вось неяк даведаўся, што ў гэтую школу патрабуецца настаўнік пачатковых класаў на час дэкрэтнага адпачынку. Вырашыў успомніць сваю першую адукацыю, і ў выніку адпрацаваў там больш за дзесяць год. За гэты час выпусціў тры выпускі».
«Некаторыя з маіх вучняў ужо самі бацькі, але сувязь мы падтрымліваем, сустракаемся. Дзеці прызнаюцца, што калісьці ў дзяцінстве лічылі мяне членам сям’і, бо часам расказвалі мне нават тое, чаго не ведалі іх бацькі».
Пры гэтым, Сяргей танцаў не пакідаў, і калі яго два гады таму абралі кіраўніком Беларускай федэрацыі танцаў, вырашыў з педагагічнай кар’ерай завязаць.
«Працы было вельмі шмат у федэрацыі, працаваў трэнерам па танцах. А год таму Ірына Леанідаўна [Пасюкевіч — дырэктарка 23 гімназіі] празнала, што я звольніўся са 125 школы, стала весці са мной гутаркі: «А прыйдзі, а пазнаёмся, а паглядзі». Я прыйшоў, пахадзіў па калідорах, паслухаў, як тут усе размаўляюць па-беларуску, падслухаў, што не толькі ўсе ўрокі, а нават пазакласныя мерапрыемствы ідуць на беларускай мове, і здаўся.
Пра гімназію і «элітных» дзяцей
Канечне, тут шмат дзяцей з беларускамоўнага асяроддзя. Унукі Дударава, Крапівы. У маім класе вучыцца ўнук акадэміка Лукашанца, дачка музыкі Лёксы Кузьміна. Бацькоўскія сходы ў нас таксама праходзяць на беларускай мове. У першым класе дзеці вучаць чатыры мовы: беларускую, англійскую, кітайскую і рускую».
«Рускай мовы — гадзіна ў тыдзень. І я ўпершыню сутыкнуўся з тым, што дзеці яе не разумеюць. На ўроках просяць перакласці незразумелае слова на беларускую, больш блізкую ім мову».
«Канечне, яны ніякія не «элітныя» дзеці. Самыя звычайныя гарэзлівыя хлопчыкі і дзяўчаткі, але тое, што яны размаўляюць і думаюць па-беларуску, іх, безумоўна адрознівае ад іншых. Самі дзеці расказваюць мне, што не разумеюць, калі ў краме ці ў іншым грамадскім месцы яны гавораць па-беларуску, чаму гэта выклікае такое здзіўленне ў іншых.
У 1 «В» класе, якім кіруе Сяргей Уладзіміравіч, вучыцца 12 дзяўчатак і 8 хлопчыкаў. Усім дзецям ужо споўнілася сем гадоў.
18 з 20 дзяцей ужо свабодна чытаюць. Таму падрыхтоўка да ўрокаў патрабуе значна больш часу.
Урокі павінны выкладацца як серыял
«Я вельмі здзівіўся, што першы падручнік па беларускай мове — гэта ўсё яшчэ буквар Анатоля Клышкі, па якім я і сам калісьці вучыўся. Канечне, гэты буквар — ікона. У ім усё распрацавана вельмі дасканала. Але… Гэты буквар разлічаны на дзяцей, якія не ўмеюць чытаць, якія не ведаюць літар. У падручніку шмат малюнкаў, а вось матэрыялаў, па якіх можна працаваць і чытаць вельмі бракуе. Таму даводзіцца шмат рыхтавацца да ўрокаў. Мне і самому падабаецца выкладаць так, каб дзецям было цікава».
«Урокі трэба будаваць быццам серыял, каб дзеці ішлі на наступны ўрок з думкай: «А што будзе далей? Чым скончыцца гэтая гісторыя?»
Калі ўсё робіцца з любоўю, то на абавязкі наракаць не прыходзіцца
«Канечне, у школе, акрамя тваіх прамых абавязкаў, на цябе спрабуюць павесіць нешта дадатковае. Але я да гэтага стаўлюся так, што ад кожнай работы можна ўзяць нешта для сябе. Настаўнікі, напрыклад, наракаюць, што ім навязваюць тэмы па самаадукацыі. А я выбраў тэму, блізкую мне — танцы. Таму і парада ўсім настаўнікам: займаецеся вы, напрыклад, бортніцтвам, пішыце работы па гэтай тэме. І для вас саміх карысна, і не будзе выглядаць прымусам. Ці, напрыклад, як я магу скардзіцца, што ў мае абавязкі ўваходзіць наведванне сем’яў маіх вучняў. Я ж павінен ведаць, у якіх умовах выхоўваецца дзіця. Дзе яно вучыць урокі, якія адносіны ў сям’і. Праўда, ёсць яшчэ «ўсевобуч». Вось гэтага я не разумею, школы ж могуць нават праз смартфон абмяняцца дадзенымі па сваім мікрараёне, нашто ганяць настаўніка? Але, думаю, хутка так і будзе».
Настаўнік — прафесія мужчынская
«А я не разумею, чаму да гэтага некаторыя здзіўляюцца, што я працую настаўнікам пачатковых класаў. Настаўнік жа, давайце скажам шчыра, гэта прафесія мужчынская.
Так гістарычна было. Хаця, калі я набіраў клас, некаторыя бацькі казалі: «Мы выбіралі класную маму нашаму дзіцяці, а тут… тата». Хутка ў нас бацькоўскі сход, запытаюся ў бацькоў, ці апраўдаў чаканні».
«Я кожны клас пачынаю весці з чыстага ліста. Не люблю напрацаваных урокаў і методык. Усе дзеці розныя і нельга думаць, што адзін і той жа урок аднолькава пройдзе ў розных класах. Мне здаецца, што настаўнікі павінны ўсведамляць, што працуюць яны не на канвееры, не за станком».
«А ў ідэале трэба рабіць як у Ізраілі. Выпусціў настаўнік клас — пайшоў у адпачынак на год, каб перазагрузіцца і пачаць з новымі сілам».
Пра сына, другую змену і тое, чым павінна быць занятае дзіця
Сяргей Старыковіч выхоўвае 9-гадовага сына.
«А вось сыну я якраз выбіраў першую настаўніцу-матулю. Не ведаю, як бы ён вучыўся, калі б у яго класным кіраўніком быў мужчына. Наша настаўніца неяк захварэла, прыходзілі іншыя на замену, дык гэта цэлая праблема: адна злая, другая нехарошая».
Сын Сяргея цяпер вучыцца ў другую змену, займаецца танцамі.
«Я лічу, што другой змены ў школах быць не павінна наогул. Гэта вельмі кепска і нязручна. Урокі заканчваюцца ў сем гадзін вечара, пасля ў многіх дзяцей секцыі і трэніроўкі».
«Мой займаецца танцамі. Ён прыходзіць дадому ў дзевяць вечара ніякі. А яму самому б яшчэ хацелася займацца музыкай, іграць на барабаннай устаноўцы. Я адвеў сына ў 11-ю музычную школу, прасіў паказаць яму, ці лёгка іграць на барабанах. Сын паспрабаваў, аказалася, што не так проста, што гэтаму таксама трэба вучыцца, а яшчэ і сальфеджыа, і тэорыя музыкі. Вырашылі, што з другой зменай не пацягне яшчэ музычную школу».
А тое, што дзяцей трэба займаць танцамі, спевамі, маляваннем, музыкай, спортам Сяргей упэўнены на 100 адсоткаў.
«Не павінна быць у сучасных дзяцей вольнага часу. Таму што яны яго займаюць сацыяльнымі сеткамі і камп’ютарнымі гульнямі».
«Я ўспамінаю сваё дзяцінства. Класічная беларуская сям’я. Мама-доктарка, тата-інжынер. І ў нас са старэйшым братам вольныя дні былі толькі субота і нядзеля, якія мы праводзілі разам з бацькамі. А так увесь час былі занятыя ў розных секцыях».
Любы занятак, лічыць Сяргей, ідзе на карысць дзіцяці.
«Спатрэбіцца ўсё, я дакладна гэта ведаю. У маім жыцці быў выпадак, пра які любіць узгадваць мая жонка. Мы разам з ёй вучыліся ў Інстытуце культуры. Пакуль мы з ёй толькі сустракаліся, яна вырашыла мяне ўразіць. Яна ніколі не вучылася ў музычнай школе, ні разу не сядзела за інструментам, а тут рашыла вывучыць на фартэпіяна ўрывак з «Рамэа і Джульеты». І вось ў вызначаны дзень быццам выпадкова села за інструмент і сыграла. А я, замест таго, каб пахваліць яе, сказаў: «Дай мне ноты, па якіх ты іграла». Сеў за фартэпіяна і сыграў тое самае. А яна мне пасля доўга ўзгадвала: «Я цэлы месяц вучыла гэтую мелодыю, каб уразіць цябе, а ты ўзяў і так лёгка яе сыграў. А што ж, музычная школа за плячыма».
«Так што займайце дзяцей, ніколі не ведаеш, калі ім спатрэбяцца іх уменні. А тое, што спатрэбяцца, дык нават не сумнявайцеся».
