Яўрэі Мінскага гета на прымусовых працах. Фота: Wikimedia commons.
— На жаль, беларускія кіраўнікі лічаць, што захаваннем памяці пра яўрэяў Беларусі павінны займацца самі яўрэі, і дзяржава Ізраіль, — сказаў доктар Смілавіцкі. — У Беларусі, маўляў, няма грошай на надзённыя патрэбы, а тут яшчэ яўрэі са сваёй гісторыяй!
Увекавечанне памяці ахвяр нацысцкага генацыду ў краіне ажыццяўляецца, галоўным чынам, за кошт замежных спонсараў, сцвярджае Смілавіцкі.
Таксама навуковец заўважае, што ў Беларусі няма ніводнага навуковага часопіса на тэму Халакосту. Няма ніводнага спецкурса, няма кафедры гісторыі беларускіх яўрэяў, няма дзяржаўнага музея гісторыі яўрэяў Беларусі, няма дзяржаўнага музея Халакосту, не вывучаецца гісторыя гета. Не праводзяцца яўрэйскія канферэнцыі, няма грантаў, няма стыпендый, няма акадэмічнай тэмы ў інстытуце гісторыі. Да гэтага часу не выдадзена ніводнай акадэмічнай працы па гісторыі Катастрофы яўрэяў Беларусі.
Смілавіцкі лічыць, што гэта адбываецца ад няправільнага пасылу, маўляў, не варта дзяліць ахвяры нацыстаў на яўрэяў і беларусаў: бо ўсё пакутавалі і гінулі ў гады акупацыі. Аднак гісторык лічыць, што тэрор і генацыд — розныя рэчы, і нельга параўноўваць катастрофы беларускага і яўрэйскага народаў, бо ў першым выпадку гаворка ішла менавіта пра тэрор (як адказ на супраціў), а ў другім — пра генацыд.
«Насамрэч немцы ніколі не забівалі беларусаў па этнічнай прыкмеце!»
— заявіў Смілавіцкі.
Гісторык звяртае ўвагу, што ў мемарыяле «Малы Трасцянец» няма згадкі пра яўрэяў.
На адкрыццё мемарыяла павінен быў прыехаць прэзідэнт Ізраіля Рэўвен Рывлін. Але калі яму паведамілі, што там няма нават згадкі пра яўрэяў, ён адмовіўся прыязджаць, паведамляе Смілавіцкі.
Праўда гісторык удакладняе, што прыватная ініцыятыва па захаванні яўрэйскай памяці толькі вітаецца, ніякіх перашкод у Беларусі не чыняць, архівы адкрытыя. Працаваць і публікавацца можна — але толькі за свой кошт.
Таксама навуковец звяртае ўвагу, што ў музеі Вялікай Айчыннай вайны ў Мінску няма залы Халакосту, толькі невялікая экспазіцыя.
