У новых падручніках па літаратуры паўстанне Каліноўскага назвалі «польскім». Сярод рэцэнзентаў — актывісты фонду «Русскій мір»
Школьныя настаўнікі звярнулі ўвагу на фармулёўкі ў абноўленым падручніку па рускай літаратуры для 8 класа. Іх справядлівае абурэнне выклікаў уступ да раздзелу «Літаратура другой паловы ХІХ стагоддзя».
«…Адмена прыгоннага права ў 1861 годзе выклікала новы выбух народных хваляванняў, самае буйное з іх — Польскае паўстанне пад кіраўніцтвам К. Каліноўскага (1863-1864)», — пішуць аўтары.
Складальніцы падручніка — выкладчыцы БДУ Святлана Захарава і Таццяна Марозава, а таксама настаўніца рускай мовы і літаратуры гімназіі №22 Мінска Галіна Чэпелева.
«Польскае паўстанне» — гэта каланіяльная фармулёўка, народжаная рускай гістарыяграфіяй у тым самым ХІХ стагоддзі.
Беларуская навука разглядае гэтыя падзеі іначай.
У прыватнасці, у абноўленым падручніку па гісторыі для таго ж 8 класа — адпаведны раздзел называецца «Паўстанне 1863—1864», у старых падручніках была фармулёўка «Паўстанне 1863—1864 у Польшчы, Літве і Беларусі».
Як тут школьніку не заблытацца?
«Безумоўна, такая фраза некарэктная, — лічыць кандыдат гістарычных навук Аляксандр Пашкевіч. — Вядома, што паўстанне было і геаграфічна не толькі польскім, і ўдзельнікі не абмяжоўваліся адной нацыянальнасцю. Гэта акурат уплыў яшчэ імперскай гістарыяграфіі, называць паўстанне «польскім», выключна ідэалагічны канструкт. У Беларусі такімі фармулёўкамі не карыстаюцца ні ў акадэмічнай навуцы, ні ў звычайнай публіцыстыцы. У нас гэта або проста «Паўстанне 1863—1864», або «Паўстанне ў Польшчы, Беларусі і Літве».
Нагадаю, што за часамі паўстання было выдадзена першае перыядычнае выданне па-беларуску, што стала вялікім дасягненнем і падмуркам, на якім у будучыні грунтаваўся нацыянальны рух».
Як тады такая антынавуковая фармулёўка пралезла ў падручнік для школьнікаў?
Мы спыталіся ў аднаго з аўтараў — дацэнта БДУ Святланы Захаравай.
«У нас няма аўтараў асобных раздзелаў, мы працавалі калектыўна. Але падручнік прайшоў праз сіта рэцэнзентаў, змяняў недзе змест. І на якім этапе выплыла гэтая фармулёўка, мне сказаць цяжка. Можа, недзе недагледзелі, ідэалагічна не вытрымалі», — тлумачыць Захарава.
Чым тады выклікана рассінхранізацыя тэрмінаў у двух падручніках для аднаго года?
«На момант падрыхтоўкі яшчэ не было падручніка па гісторыі, не было на што арыентавацца», — падсумавала яна.
Дарэчы, цікавы факт: прозвішчы асобных рэцэнзентаў гэтага падручніка ўсплываюць у інтэрнэце ў звязцы з фондам «Русскій мір».
Напрыклад, дэкан філфака Брэсцкага дзяржаўнага ўніверсітэта Таццяна Сянькевіч узначальвае «Русскій центр» у Брэсце. «Русскій центр» — гэта крэатура фонду «Русскій мір».
У размове з «Нашай Нівай» Сянькевіч сказала, што не памятае, ці ёй належыць фармулёўка пра «польскае паўстанне».
Яшчэ адзін з рэцэнзентаў — Аляксей Іваноў з Магілёўскага ўніверсітэта імя Куляшова.
«Падтрымлівае актыўныя сувязі з пасольствам Расіі […], стала бярэ ўдзел у арганізацыі навукова-адукацыйных мерапрыемстваў сумесна з прадстаўніцтвам Рассупрацоўніцтва ў Беларусі, фондам «Русскій мір», — інфармуе пра Іванова сайт універсітэта.
Іваноў папрасіў даслаць яму пісьмовы запыт, каб ён паспрабаваў узгадаць аўтарства правак.
Гэта ўжо не першая дзіўная сітуацыя з рэформай падручнікаў. Так, раней у падручніку па гісторыі вайна 1812 года раптам выявілася для беларусаў «айчыннай».
Чытайце: У новых школьных падручніках вайна 1812 года зноў стала «Айчыннай». Па чыёй ініцыятыве?
«Некаторым людзям варта зняць ружовыя акуляры». Лявончык — пра Мельнікаву, уцечку ў «Байхэлп», белыя паліто і грошы на 1300 палітвязняў10
Каментары