У адпаведнасці з рашэннем латвійскага Сейма ў Нацыянальным архіве апублікавалі картатэку агентаў КДБ. Больш за 10 тысяч адсканаваных картак. Гэта не толькі дадзеныя пра агентаў, але і пра асоб, якіх разглядалі патэнцыйнымі кандыдатамі для вярбоўкі. Еўрарадыё выявіла карткі больш за ста выхадцаў з Беларусі.
1. У асноўным яны працавалі ў суднаходнай або чыгуначнай галіне
Так сярод завербаваных ёсць матросы, курсанты рыжскага мараходнага вучылішча, электрыкі, якія працавалі на флот, розныя чыгуначныя рабочыя, кранаўшчыкі і многія іншыя. Латвія ў тыя часы была гэткім «усесаюзным» портам. Акрамя таго, у савецкі час там працавалі рыбалавецкія флаты. Зразумела, што ўсё гэта патрабавала немалой колькасці спецыялістаў. Балтыйскія рэспублікі па ўзроўні жыцця лічыліся вышэй за Усходне-Еўрапейскія савецкія рэспублікі. Таму апынуцца ў той жа Рызе агулам хацелі многія.
2. Ці ёсць сярод іх вядомыя людзі?
Сярод завербаваных аказаўся ўжо былы кіраўнік Lukoil Baltija Хаім Коган. Ураджэнец Бабруйска, ён пераехаў у Латвію з бацькамі ў 1947 годзе. Быў завербаваны ў 1972 годзе, яму прысвоілі псеўданім «Яфімаў». З 1995 года Коган працаваў у кіраўніцтве Lukoil. Ён памёр у 2011 годзе, на той час займаў пасаду намесніка старшыні савета кампаніі.
У апублікаваных картках агентаў латвійскага КДБ таксама знайшлася картка беларуса Браніслава Юрэвіча, 1913 года нараджэння. Ён быў завербаваны савецкай выведкай у жніўні 1944 года і перапраўлены ў Германію. З карткі вядома, што ён меў псеўданім «Альфа».
Юрэвіч уладкаваўся на працу ў Галоўнае кіраўніцтва вайсковых спраў Беларускай цэнтральнай рады ў Берліне, увайшоў у давер да генерала Кастуся Езавітава (яны былі знаёмыя з часоў міжваеннай Латвіі). А ў красавіку 1945-га агент дапамог «СМЕРШ» арыштаваць Езавітава, які пасля перанесенай аперацыі не мог самастойна пераехаць у амерыканскую зону акупацыі Нямеччыны.
3. Пасля беларусаў, больш за ўсё з'язджала яўрэяў і палякаў
І тут нічога дзіўнага. Нягледзячы на дэпартацыю палякаў і правядзенне Ізраілем палітыкі рэпатрыяцыі, прадстаўнікі абедзвюх нацый дагэтуль уваходзяць у топ-5 па колькасці ў Беларусі — пасля беларусаў і рускіх.
4. З якога часу і як шмат было завербавана выхадцаў з Беларусі?
Па наяўных картках агентаў можна сказаць, што першыя вярбоўкі беларусаў у Латвіі пачаліся з моманту яе захопу савецкай арміяй і працягваліся аж да развалу СССР. Апошнія вярбоўкі, па апублікаваных картках, былі праведзеныя ў снежні 1990 года, ужо на парозе незалежнасці.
Чытайце. Латвія адкрыла архівы КГБ: праваслаўны мітрапаліт быў агентам і даручыў кіраваць маёмасцю царквы свайму куратару
