Ва ўсходнiх славян святы Мiкалай па значнасцi наблiжаўся да самога Бога — «другi пасля Бога заступнiк».
Па народных уяўленнях, святы Мiкалай быў «старэйшым» сярод усiх святых. Святы Мiкола лiчыўся ў народзе ахоўнiкам земляробства i жывёлагадоўлi, гаспадаром зямных водаў, заступнiкам ад бедаў i хваробаў,
памочнiкам у самых цяжкiх справах i абавязках.У кожнай хаце заўсёды была абраз Мiкалая — ахоўнiка хатняга дабрабыту.
Мiколаў дзень — пачатак зiмовага сватаўства. У гэты дзень абавязкова служылi набажэнствы тыя, хто хацеў ажанiцца цi ажанiць: жанiхi i нявесты, а таксама iх бацькi.
Моладзь з гэтага дня пачынала падрыхтоўку да Калядных святак: дамаўлялiся аб найме хаты, дзе будуць наладжваць вячоркi, нарыхтоўвалi дровы, лучыну, выбiралi строi, выраблялi святочныя маскi для пераапранутых.
Святы Мiкалай стаў ахоўнiкам рыбакоў i маракоў, паколькi можа кiраваць воднай i зямной стыхiямi.Таму першы ўлоў неабходна было абавязкова ахвяраваць святому Мiколу, у час буры выносiць на палубу iкону святога i служыць яму набажэнства. На грудзi кожнага рыбака заўсёды быў маленькi абраз з выявай святога Мiкалая.
У казках i паданнях менавiта святы Мiкалай сустракае душы людзей на тым свеце.У ХVII—ХVIII стагоддзях у рукi памерлым клалi невялiкi кавалак паперы — «лiст да святога Мiкалая».
Святога Мiкалая лiчылi добрым дарадчыкам, але менавiта ён караў «дрэнных» людзей, якiя парушалi агульнапрынятыя забароны. Напрыклад, жанчын, якiя працуюць у нядзелю, мужчын, якiя гуляюць у карты цi сварацца.
Паўсюдна 19 снежня быў святочны дзень:«У Мiколiн дзень ва ўсякай хаце пiва», «Для кума Мiкольшчына бражку варыць, для кумы пiрагi пячэ». Казалi, ушаноўваючы запаветы дзядоў: «На Мiкольшчыну клiч i сябра, i ворага».
Па Мiколiным днi меркавалi аб надвор’i:
Якi дзень на Мiколу зiмовага, такi i на Мiколу летняга.
Надышоў бы Мiколiн дзень, будзе i зiма на санках.
Першыя сур’ёзныя маразы — Мiкольскiя.
На дзень святога Мiкалая зiма лютуе.
Зiма моц набiрае, сонца на вясну паварочвае.
Калi на Мiхайлаў дзень (21 лiстапада) закуе, то на Мiколу раскуе.
Да Мiколы няма зiмы нiколi.
Першыя маразы — Мiкольскiя, другiя — калядныя.
