Дзмітрый Козак патлумачыў, чаму Расія падтрымала стварэнне кааліцыйнага ўрада ў Малдове

Дзмітрый Козак. Фота: kremlin.ru.

— У палітычным крызісе ў Малдове Масква падтрымлівае ўрад празаходняй Маі Санду, прарасейскага Ігара Дадона і створаную прарасейскімі сацыялістамі і празаходнім ACUM («Цяпер») кааліцыю. І выступае супраць лідара дэмакратаў Уладзіміра Плахатнюка. Дайце тлумачэнне? Чаму такі выбар?

— Фарміраванне парламенцкай кааліцыі, прызначэнне ўрада — гэта не выбар Масквы. Гэта ўнутраная справа Рэспублікі Малдова. Гэта выбар і адказнасць перад выбаршчыкамі палітычных партый і лідэраў Малдовы.

Па выніках парламенцкіх выбараў рэспубліка сутыкнулася з глыбокім палітычным крызісам. Палітычныя партыі, якія прайшлі ў парламент, займаюць узаемавыключальныя пазіцыі па пытаннях як унутранай, так і знешняй палітыкі на доўгатэрміновы перыяд. Абраны большасцю грамадзян прэзідэнт і вельмі дзіўным чынам сфармаваная ў папярэднім парламенце большасць і прызначаны ім урад пасылаюць Расіі і свету супярэчлівыя, у большасці нават узаемавыключальныя сігналы.

У гэтай сітуацыі мы палічылі магчымым выказаць сваю ацэнку шляхоў вырашэння крызісу. Яна была агучана публічна і застаецца нязменнай. Відавочна, што крызіс можа быць пераадолены праз паўторныя выбары. Таксама відавочна, што такія выбары павінны прайсці на іншай заканадаўчай аснове і пры іншай выканаўчай уладзе, якая выклікае давер ўсіх палітычных сілаў.

Для вырашэння гэтай задачы патрэбна часовая кааліцыя з мэтай карэкціроўкі выбарчай сістэмы, фарміравання ўрада, здольнага забяспечыць бягучую жыццядзейнасць краіны і арганізаваць правядзенне сумленных і празрыстых выбараў. Дыскусіі аб доўгатэрміновых палітычных мэтах мэтазгодна адкласці на перыяд пасля выбараў. У сённяшняй сітуацыі яны не будуць мець практычнага выяўлення.

Гэтая ацэнка была прадстаўлена ўсім тром палітычным партыям дзеючага парламента. Тое, што такі спосаб дзеяння абралі Партыя сацыялістаў і палітычны блок ACUM і падтрымаў ўсенародна абраны прэзідэнт, гэта не вынік ціску Масквы. Такой магчымасці ў нас няма. Гэта прагматычны, а сёння, пасля відавочна неканстытуцыйных дзеянняў урада, можна сказаць мужны выбар гэтых палітычных партый.

— Расійскі фактар у цяперашнім малдаўскім крызісе грае важную ролю. Плахатнюк абвінавачвае Дадона і ўсю новую ўладу ў змове з Масквой для федэралізацыі краіны. У той жа час ён сустракаўся з вамі. Што вы абмяркоўвалі з ім і з іншымі малдаўскімі палітыкамі? Адкуль увогуле ўзялася тэма федэралізацыі?

— Тэма ўрэгулявання прыднястроўскага канфлікту, тым больш федэралізацыі Малдовы, ні з кім з палітычных партый не абмяркоўвалася. Відавочна, што ў цяперашніх умовах гэта шкодна і бессэнсоўна. 3 чэрвеня ў канцы сустрэчы з прадстаўнікамі Дэмакратычнай партыі спадар Плахатнюк у прысутнасці сваіх паплечнікаў у канверце перадаў прапановы аб умовах стварэння кааліцыі з Партыяй сацыялістаў.

Азнаёміўшыся са змесцівам канверта, мы са здзіўленнем убачылі прапановы адкрыта антырасійскай Дэмпартыі аб радыкальным змяненні замежнапалітычнага курсу Малдовы з пераарыентацыяй на Расію і аб урэгуляванні прыднястроўскага канфлікту на аснове федэралізацыі Малдовы. Як бачыце, гэта ідэя Дэмпартыі. Тым не менш, мы настойліва рэкамендавалі Партыі сацыялістаў і прэзідэнту нават не разглядаць ніякія таемныя прапановы ні Уладзіміра Плахатнюка, ні іншых партый. Кааліцыя можа быць сфармавана толькі на аснове афіцыйных публічных партыйных рашэнняў.

— У малдаўскіх СМІ, падкантрольных Плахатнюку, з'явіліся запісы з сустрэчы Плахатнюка і Дадона. Там згадваецеся і вы: нібыта вы настойвалі на федэралізацыі. Гэтыя плёнкі стварылі ўражанне, што была, вельмі верагодна, кааліцыя сацыялістаў і Дэмпартыі. Была такая магчымасць?

— Не ведаю, наколькі дакладны гэты відэазапіс. Калі там і ёсць доля праўды, то для нас і для прэзідэнта Ігара Дадона было прынцыповым, каб Дэмпартыя і Плахатнюк публічна без купюр апублікавалі сваю пазіцыю. Каб выбаршчыкі Дэмпартыі, іншыя грамадзяне Малдовы ведалі сапраўдны твар сваіх «герояў».

Папярэдні вопыт узаемадзеяння, дакладней яго адсутнасці, з так званым дэмакратычным урадам Малдовы не даваў нам ніякіх падстаў верыць, што такая кааліцыя магчымая. І наступныя падзеі гэта пацвярджаюць.

— Вы казалі, што пазіцыі Расіі, ЗША і ЕС па малдаўскаму крызісу супадаюць. Гэта прагучала да таго, як Еўрасаюз выпусціў заяву, якая па сутнасці прызнае новую ўладу ў рэспубліцы. Хто і з кім ўзгадняў гэтыя пазіцыі?

— Мы ні з кім гэтую пазіцыю папярэдне не ўзгаднялі. Працэс фарміравання парламента і ўрада — гэта ўнутраная справа Малдовы. Тым не менш, наступнае супадзенне ацэнак Расіі, Еўрасаюза і ЗША красамоўна пацвярджае настойлівую неабходнасць радыкальнага аздараўлення палітычнай сітуацыі ў рэспубліцы.

— У Расіі на спадара Плахатнюка распачатыя крымінальныя справы. Чаму ж яго не абвяшчаюць ў міжнародны вышук?

— У снежні 2017 году Расійская Федэрацыя звярнулася ў Інтэрпол з просьбай абвясціць Плахатнюка ў міжнародны вышук. Нам было адмоўлена на падставе таго, што Плахатнюк з'яўляецца лідарам кіруючай палітычнай партыі Малдовы.