У народнай традыцыi святога Афанасiя, або Апанаса, якi ўшаноўваецца па праваслаўным календары заўтра, 31 студзеня, лiчылi ахоўнiкам жывёлы ад маразоў.
Звычайна, у апошнi дзень самага сцюдзёнага зiмовага месяца былi моцныя маразы, нездарма казалi: «Схавай нос у Апанасаўскi мароз», «Афанасьеўскiя маразы жартаў не любяць», «Прыйшоў Афанасiй Ламанос — беражы шчокi i нос», «Казалi, што апанасаўскiя маразы настолькi моцныя, што ў быка‑трохгодкi зрываюць рогi». Таму да святога ахоўнiка часцей за ўсё звярталiся з надзеяй на дапамогу: «Святы Уласiй‑Ахванасiй, саблюдзi, Божа, красуль нашых».
Акрамя гэтага на Беларусi святога Апанаса лiчылi ахоўнiкам гусакоў, а гэты дзень калiсьцi насiў назву «гусiнага свята». Менавiта з гэтага дня гусей, каб яны набiралi вагу, пачыналi кармiць зернем. І прыглядалiся да надвор’я. Лiчылася, што, калi «завiруха на Панаса — будзе шмат гусянят».
Але i самi гусi былi добрымi прадказальнiкамi надвор’я. Iх паводзiны ў народзе тлумачылi так:
— калi яна стаiць на адной назе, падцiснуўшы другую, цi ляпае крыламi — да маразоў;
— хавае пад крыло нос — да холаду;
— гусакi ляцяць высока — будзе вялiкая паводка; нiзка — мала вады пры адлiзе.
Акрамя гэтага, дрэнным знакам для сям’i было, калi гуска прынясе ў адзiн дзень два яйкi.
Працягвалася вясельная пара. Дзяўчаты чакалi сватоў, каб паспець да Масленiцы згуляць вяселле.
Апошнi дзень студзеня быў здатны прадказваць надвор’е:
Калi на Афанасiя завiруха, вясна будзе працяглая.
Калi ў гэты дзень апоўднi будзе сонца, вясна будзе ранняя.
Не дзiва, што Афанасiй‑ламанос адмарозiць нос, а ты пачакай яшчэ Цiмафея‑паўзiмнiка (4 лютага).
Але было i так: «Калi да Апанаса зямля не прамерзла, так i соку не дасць» (пасля цёплай зiмы чакалi неўраджай).
