Работнікі буйных прадпрыемстваў актыўна далучаліся да акцый салідарнасці. Да прыкладу, супрацоўнікі МТЗ 14 жніўня выходзілі ў цэнтр Менска, а праз некалькі дзён — зноў, ужо разам з калегамі з МАЗа і МЗКЦ. З акцыямі салідарнасці выходзілі ў тым ліку работнікі «Беларуськалія», «Гродна Азота», «БЕЛАЗа». На тым жа МЗКЦ актыўна выказвалі незадаволенасць тым, што адбываецца ў краіне не толькі кіраўніцтву, але і пазней — Аляксандру Лукашэнку. Яго адстаўка была галоўным ультыматумам абураных работнікаў «Нафтана», «Беларуськалія», «Гродна Азота», «Гроднажылбуда». Аднак пасля гэтага наступіла некаторае зацішша. Tut.by пацікавіўся, што цяпер адбываецца на прадпрыемствах.
«Ёсць людзі, якія ахвяравалі сваёй высокааплатнай працай дзеля вашай свабоды». Якая зараз сітуацыя ў цэлым па буйных прадпрыемствах
Зараз улады і кіраўніцтва прадпрыемстваў імкнуцца збіць незадаволенасць работнікаў заводаў — пагрозамі звальненняў, скарачэння зарплаты, кампенсацыі даўгоў з-за ўпушчанай эканамічнай выгады, а таксама затрыманнямі членаў стачкамаў (некаторым з іх прыйшлося пакінуць краіну, а некаторыя, як Сяргей Дылеўскі з МТЗ і Аляксандр Лаўрыновіч з МЗКЦ, — затрыманыя). Тым не менш на асобных прадпрыемствах па-ранейшаму дастаткова актыўныя стачкамы. Сярод іх — «Беларуськалій». Яго ўдзельнікі разглядаюць магчымасць стварыць аб'яднаны стачкам Салігорска, у які ўвойдуць і іншыя прадпрыемствы горада, а таксама прадпрымальнікі. Стачкам рэгулярна збіраецца на цэнтральнай плошчы горада і просіць жыхароў падтрымаюць шахцёраў. «Мы ведаем, што вы стаміліся не менш за нас маральна і фізічна. Ёсць людзі, якія ахвяравалі сваёй высокааплатнай працай дзеля вашай свабоды. Можа, іх не так шмат, як хацелася б, але тым не менш яны ёсць», — адзначаюць у стачкаме.
І хоць у цэлым па краіне завадчане перасталі актыўна выходзіць на акцыі салідарнасці, гэта не азначае, што іх незадаволенасць сітуацыяй у краіне знікла. Яны працягваюць стасавацца ў чатах і абмяркоўваць праблемы, якія назапасіліся ў краіне (ад вынікаў выбараў і патрабавання правесці новыя да гвалту з боку сілавікоў), выходзяць з афіцыйных прафсаюзаў, а на некаторых заводах — працягваюць абмяркоўваць варыянт з забастоўкай, збіраць подпісы па гэтым пытанні. Перыядычна некаторыя завадчане выходзяць на непрацяглыя акцыі салідарнасці, як на гэтым тыдні паступілі работнікі «Гродна Азота» і БЕЛАЗа. А работнікі аднаго з буйных заводаў цяпер абмяркоўваюць ідэю, каб з наступнага тыдня калонай прыходзіць на працу: «Калі і затрымаюць, то няма каму будзе працаваць».
Тым часам для пацярпелых праз звальненне беларусаў сабралі больш за 1,8 мільёна даляраў. Гэтую дапамогу, да прыкладу, ужо атрымалі некаторыя работнікі МАЗ, якія страцілі працу.
А што адбываецца на асобных прадпрыемствах
Беларускі металургічны завод, дзе збіраліся страйкаваць з 20 жніўня, цяпер працягвае працаваць. Супрацоўнікі расказваюць, што на рабочых працягваецца ціск — «пагрозы, угаворы і душавыратавальныя размовы з начальствам». Таксама на прадпрыемстве расследуюць спыненне печаў 17 жніўня (тады работнікі папераджальна спынялі ўсе тры печы на некалькі гадзін) і пранікненне гараджан на тэрыторыю завода.
Таксама на БМЗ ўнеслі змены ў правілы ўнутранага распарадку. Так, трапіць на тэрыторыю прадпрыемства або сысці з яе можна толькі пры дапамозе індывідуальнага працоўнага пропуску, які трэба па патрабаванні прад'явіць работніку аховы.
Прыходзіць на тэрыторыю БМЗ можна не раней чым за гадзіну да пачатку працоўнага часу, а сыходзіць — не пазней чым праз гадзіну пасля яго заканчэння. У астатніх выпадках трапіць на тэрыторыю завода ў непрацоўны час можна толькі з дазволу начальніка структурнага падраздзялення.
— Людзі працягваюць выходзіць з прафсаюзу, але моцнага патоку пакуль няма. Праўладны прафсаюз «заварушыўся» і рыхтуецца ў цяперашнюю пятніцу зноў перакроіць калектыўную дамову. Ходзяць чуткі аб тым, што яны хочуць абумовіць некаторыя выплаты (прэміі, за стаж, святочныя) членствам у прафсаюзе, — распавядаюць працаўнікі.
На Трактарным заводзе людзі пачалі выходзіць з дзяржаўнага прафсаюза. Пра гэта распавядаюць самі работнікі прадпрыемства.
— Усе разумеюць, што страйк на законных падставах мы абвясціць не можам, нават нягледзячы на тое што за яе выступае відавочная большасць. Кіраўніцтва праводзіць працу па раз'яднанні і запалохванні людзей, аднак мы не збіраемся здавацца, — распавядае адзін з працаўнікоў прадпрыемства. — На сённяшні дзень кіраўніцтва стачачнага камітэта бачыць далейшую барацьбу ў выхадзе з дзяржаўнага прафсаюза і пераходзе ў незалежны. Калі нас туды пяройдзе больш за 50%, то з незалежным прафсаюзам давядзецца заключаць калектыўную дамову. Некаторыя работнікі ўжо выйшлі з прафсаюза. Некаторыя чакаюць. На гэта ёсць прычыны: цяпер загад на звальненне работніка падпісвае наймальнік і прафкам. Калі выйдзеш з прафкама-цябе можа звольніць проста наймальнік.
Акрамя таго, работнікі прадпрыемства збіраюцца правесці агульназаводскі сход, на якім абмяркуюць далейшы план дзеянняў.
— На дадзены момант у нас ужо сфармаваўся актыў, які больш-менш аднаго ведае і таксама праводзіць тлумачальную працу на месцах, — кажуць работнікі.
З нагоды камандзіроўкі на Аршанскі інструментальны завод на месяц, у якую, па словах работнікаў, хацелі адправіць каля 20 чалавек актывістаў, пакуль размовы прыціхлі. «Быццам, хлопцам удалося адбіцца», — распавялі працаўнікі прадпрыемства.
На МЗКЦ, гендырэктар якога раней казаў пра тое, што «Лукашэнка не выйграў выбары», а праз некаторы час работнікі крычалі ўжо самому Лукашэнку «Сыходзь!» і выходзілі на акцыі салідарнасці, цяпер, як здаецца збоку, адносна спакойна.
— Гэта на першы погляд усё вельмі ціха. Нядаўна быў затрыманы людзьмі ў цывільным вядучы інжынер-электронік Аляксандр Лаўрыновіч, старшыня стачкама МЗКЦ, які збіраў подпісы за страйк на прадпрыемстве. Прычым яго скруцілі прама на працоўным месцы. На прадпрыемстве з тымі, хто хоць неяк спрабуе ўзяць ініцыятыву ў свае рукі, праводзіць пагрозлівыя гутаркі, запалохваюць — распавядае адзін з работнікаў. - Але нягледзячы на гэта ўсё, народны гнеў рабочых не сціхае, людзі пайшлі па шляху «італьянскай забастоўкі». Людзі вельмі салідарныя, хоць імкнуцца адкрыта не высоўвацца. Наогул, МЗКЦ як парахавая бочка, хопіць толькі іскры. А кіраўніцтва заводу робіць усё, каб пагасіць любыя такія іскры».
«Работнікі абураныя, але баяцца за сем'і і будучыню. Кажуць, калі ўсе пойдуць, то і мы пойдзем (на акцыі салідарнасці. — Прыма. рэд.). А старэйшаму пакаленню ўсё роўна, што астатнія кажуць, ім бы да пенсіі дажыць, ды на чакушку хапіла», - кажа яшчэ адзін работнік МЗКЦ.
Работнікі МАЗ кажуць, што на прадпрыемстве цяпер збіраюць подпісы за адкліканне аднаго з дэпутатаў, а таксама пішуць заявы на выхад з афіцыйнага прафсаюза. «Не тое што б прама масава выходзяць, але дастаткова заяў напісалі», - распавёў адзін з работнікаў. Па яго словах, на заводзе цяпер «сітуацыя складаная». «Размовы пра страйк аціхлі, многіх, людзей, якія ў адкрытую страйкавалі ці бастуюць, запалохалі, звальняюць», — кажа мужчына. Ён распавёў, што праз звальненне некаторых слесараў механазборачных работ на зборачны канвеер пераводзяць людзей з іншых падраздзяленняў. «Могуць быць пытанні з прадукцыйнасцю працы», - кажа працаўнік.
Інфармацыя аб рабоце «Беларуськалія» паступае супярэчлівая. З аднаго боку, сам камбінат вечарам 19 жніўня заявіў, што ўсе сем яго руднікоў працуюць у планавым рэжыме, як і тры з чатырох абагачальных фабрык, у той час як фабрыка першага рудаўпраўлення працягне працу пасля планавага рамонту. У той жа час ёсць інфармацыя, што невялікая частка шахцёраў па-ранейшаму страйкуе. Па вечарах на цэнтральнай плошчы горада збіраюцца некаторыя работнікі і неабыякавыя жыхары, паведамляе стачкам.
Работнікі «Нафтана» раней заяўлялі пра тое, што будзе страйкаваць з 29 жніўня, калі да таго часу Аляксандр Лукашэнка не сыдзе ў адстаўку. На прадпрыемстве сабралі подпісы пад адкрытым зваротам да народа Беларусі. Але з 20 жніўня, пасля падліку галасоў пад зваротам завадчан да народа, гаворка пра страйк на «Нафтане» ўжо не ішла. Калі меркаваць па зносінах работнікаў, незадаволенасць сітуацыяй у краіне нікуды не сышла. Зараз частка работнікаў абмяркоўвае сярод іншага выхад з афіцыйных прафсаюзаў, збор подпісаў за адкліканне дэпутатаў.
Работнікі «Гроднажылбуда « мелі намер сыходзіць на страйк з 21 жніўня. Яны правялі тайнае галасаванне з нагоды страйку. Як распавялі будаўнікі, за яе прагаласавала большасць супрацоўнікаў — 1950, супраць было 638 чалавек. Будаўнікі афіцыйна апавяшчалі кіраўніцтва аб выніках. Дзейнасць, як паведамлялася, не спыняць толькі падраздзяленні аховы, у тым ліку і пажарнай, кацельня і тэхнічныя работнікі, якія абслугоўваюць інтэрнаты і іншыя месцы агульнага карыстання.
Але ў выніку многія работнікі выйшлі за змену 21 жніўня. Рабочыя казалі, што яны актыўна страйкавалі 6 папярэдніх дзён, спыніўшы працы на аб'ектах, аднак потым, як заўважалі будаўнікі, многія з іх сутыкнуліся з ціскам і актыўную забастоўку вырашылі не працягваць, хоць незадаволенасць у людзей і засталося.
Паведамляецца, што «24 жніўня паступіла паведамленне аб спыненні страйку ў сувязі з адмовай работнікаў ад удзелу ў ім».
Тым часам у работнікаў «Гродна Азот» была напярэдадні эмацыйная сустрэча з губернатарам Гродзенскай вобласці Уладзімірам Каранікам. Па пытаннях можна зразумець, што хвалюе людзей на заводзе. Сярод іншага яны пыталіся пра вынікі выбараў, загінулых людзях, узнагароджанні сілавікоў, інфармацыйнай вайне, гвалце з боку сілавікоў, пра Лукашэнку з аўтаматам у руках. У аўторак, нагадаем, былі затрыманыя некаторыя работнікі «Гродна Азота», якія ішлі пасля заканчэння працы ў цэнтр горада. На «Белшыне» ідуць звальненні актывістаў, якая не адбылася забастоўкі. Работнікі БелАЗа 26 жніўня пасля працоўнай змены выходзілі на акцыю салідарнасці.
