Гэтую гісторыю расказаў мне ў 1970‑я такі самы, як і я, камандзіровачны. Ён быў старэйшы за мяне і ўспамінаў дзяцінства, якое падчас вайны праходзіла дзесьці ў Гродзенскай вобласці.
Пачатак вайны. Фронт дзесьці па‑за межамі краіны. Пачало наладжвацца жыццё. У клубе немцы пачалі круціць кіно для дзяцей. На машыне прывозілі апаратуру і экран, і кінамеханік тут жа ў зале ставіў яго на стол, зацямняліся вокны…
Кіно паказвалі бясплатна, і ў клуб збіраліся ўсе хлапчукі і дзяўчынкі школьнага і дашкольнага веку. Гэты вулей надта зудзеў, але са з’яўленнем святла на экране змаўкаў і толькі раз‑пораз узрываўся смехам, рэагуючы на падзеі.
Па заканчэнні сеансу вулей зноў ажываў, пачыналася штурханіна ля выхаду. На гэты вэрхал спакойна, з паразуменнем глядзеў кінамеханік. Старэйшыя дзеці чакалі, калі ён збярэ апаратуру і дапамагалі выносіць яе. Нам, хлапчукам, было за гонар пастаяць побач з кінамеханікам, спытаць, якое кіно ён прывязе ў наступны раз.
Але раз прыехаў іншы кінамеханік, усталяваў апарат і пусціў кіно. Раптам штось замільгацела, і стужка абарвалася. У зале стала цёмна, пачуўся свіст і выкрыкі незадаволеных. Кінамеханік падышоў да экрана і сказаў:
— Перастаньце шумець! Склею стужку і дагледзіце кіно!
Па зале пракаціўся яшчэ большы гул, выкрыкі і тупат ног.
— Будзеце пакараныя!
Ніхто не зважаў на гэтыя словы.
Кінамеханік склеіў стужку, дагледзелі кіно, а калі на экране з’явілася «Канец», усе з крыкам і свістам рушылі да дзвярэй. Але каля ўваходу чакалі два немцы з гумавымі дубінкамі. І кожнаму, не зважаючы на ўзрост і пол, дасталося па плячах.
Не ведаю, як успрынялі ўрок другія мае аднагодкі, а я з той пары, нават застаючыся ў лесе адзін, не свістаў. Праз усё жыццё пранёс гэтую навуку і цяпер памятаю.
