Да такой высновы прыйшлі ўдзельнікі экалагічнага летніка «Чыстая Дзвіна – чыстая Балтыка». Яны штогод знаходзяць у прыдзвінскіх наваколлях склады пратэрмінаваных пестыцыдаў.
Экалогія Беларусі хвалюе жыхароў Расіі, Украіны, Нямеччыны і Грэцыі
Моладзевы летнік «Чыстая Дзвіна – чыстая Балтыка» працуе ўжо тры гады. У ім бяруць удзел прадстаўнікі як беларускіх, так і замежных аматарскіх экалагічных суполак. Галоўная праблема, якую распрацоўваюць маладыя эколагі – захаванне і ўтылізацыя няўлічаных пестыцыдаў у наваколлях рэчышча Заходняй Дзвіны.
Пестыцыдамі (ад лацінскіх словаў pestis – зараза и caedo – забіваю) называюць хімічныя рэчывы, якія выкарыстоўваюць для барацьбы з пустазеллем, з узбуджальнікамі хваробаў расьлін, са шкоднікамі зерня, драўніны, з экапаразітамі свойскае жывёлы. Адным словам, гэта вельмі неабходныя ў сельскай гаспадарцы хімікаты, але карысць ад іх бывае толькі пры ўмове правільнага выкарыстаньня і захаваньня.
Пратэрмінаваныя пестыцыды нясуць ужо не карысць, а пагрозу – і прыродзе, і чалавечаму жыццю. Часцяком іх забываюць на падворках, або нават узбоч калгасных палеткаў, і з кожным дажджом атрута працякае ў зямлю або ў водную сістэму. Калі ж хімікаты трапяць у арганізм чалавека, да прыкладу, з пітной вадой з калодзежа, то ня выключаныя самыя сур’ёзныя хваробы: паражэнне нырак, пячонкі і нават нервовай сістэмы.
«Як высветлілася, людзі нават не ведаць, з якой небяспекай яны жывуць побач»
Гэтак кажа адзін з каардынатараў праекту «Чыстая Дзвіна – чыстая Балтыка», арганізатар экалагічнага летніка Яўген Лабанаў. І, паводле ягонага меркавання, прадстаўнікі дзяржаўных структур зусім не імкнуцца прасвятляць людзей наконт таго, на якой міне замруджанага дзеяння тыя жывуць. І «размініраваннем» таксама ніхто ня хоча займацца.
– На дадзены момант няма арганізацыі, якая адказвае за захаванне пестыцыдаў. Не існуе планаў утылізацыі пратэрмінаваных ядахмікатаў, як няма і перспектываў рэкультывацыі тэрыторый, на якіх доўгі час захоўвалі пестыцыды, – кажа Я.Лабанаў.
Паводле розных крыніц, на Беларусі сёння захоўваецца каля 6560 тон незапатрабаваных пратэрмінаваных пестыцыдаў. У афіцыйных паперах пазначаныя 7 месцаў, адмыслова прызначаных для захаваньня хімікатаў. Але апрача іх існуюць дзесяткі неабсталяваных складоў і звалак, якія нясуць рэальную небясьпеку, прычым ня толькі ў маштабах Беларусі, але й за яе межамі.
Хімічная пагроза сыходзіць Наваполацку, Верхнядзьвінску і Расонаў
Першы летнік «Чыстая Дзвіна–чыстая Балтыка» працаваў у 2004-м годзе пад Наваполацкам: маладыя эколагі паспрабавалі прыцягнуць увагу грамадскасці да праблемы забруджвання Заходняй Дзвіны прамысловымі стокамі з прадпрыемстваў «Нафтан» і «Палімір».
У 2005-м годзе летнік быў абсталяваны ў Верхнядзвінскім раёне: тут знаходзіцца адзін з афіцыйных магільнікаў пратэрмінаваных пестыцыдаў. Экспедыцыя знайшла гэтае месца, дзе на тэрыторыі 0,5 га складзены 450 тон пестыцыдаў 47-мі розных відаў, у тым ліку й самых небяспечных для чалавека хлорарганічных спалучэнняў. Эколагі склалі афіцыйны зварот ў міністэрства прыродных рэсурсаў пра тое, што гэтае сховішча не мае належнага водаадводу, і таму дажджавыя ручаі нясуць атруту спачатку ў рэчкі Сар’янка і Тур’я, а потым і ў Заходнюю Дзвіну.
Сёлета эколагі скіраваліся на Расоншчыну, і ў 15-ці населеных пунктах рэгіёну заўважылі адразу некалькі неафіцыйных месцаў захаваньня няўлічаных пестыцыдаў. Толькі ў адной вёсцы Галубова ўдзельнікі летніку знайшлі каля тоны розных хімікатаў, якія работнікі тутэйшае гаспадаркі гадамі ссыпалі ў адно месца!
Як і ў мінулыя гады, усе знойдзеныя аб’екты хімічнае небяспекі былі апісаныя, а інфармацыя пра іх ужо перададзеная ў мясцовыя і рэспубліканскія органы ўлады. Удзельнікі летніка заклікаюць на самым высокім дзяржаўным узроўні стварыць рабочую групу для вырашэння праблемы захавання небяспечных рэчываў. Аднак дагэтуль іхных заклікаў уверсе не пачулі.
Алёна Штраль, Прыдзьвіньне, bulletinonline.org
