Люба - журналістка радыё "Вольная Беларусь". Яе сястра Віка працуе ў газэце "Савецкая Беларусь". Зрэдзьчас яны сустракаюцца на "нэўтральнай тэрыторыі", у сталоўцы, што ляжыць між рэдакцыямі. Там Люба і дазнаецца, што іх абаіх нечакана выклікаюць дахаты бацькі...
Працяг. Пачатак у №1.
Праўда сякеры - хлусьня для камля.
Праўды ў сьвеце няма. Ля-ля.
Мы вокамгненна залезьлі на закінуты пограб, пабралі апалыя сукі, а ўнізе заскакалі й загаўкалі два калматыя зубатыя кундалі. Гаспадыня не паказвалася.
- Добры дзень! Гэта прысада нашай радні. Яны нам дазваляюць лазіць, - пракрычала я нябачнай кабеце.
Бэзавыя кусты рассунуліся, і з суседняга гароду вылезла босая пажылая жанчына - карычневая кохта, шарая спадніца. Задрала галаву, аздобленую плястыкавым грэбнем.
- О, героевы дзевачкі! Злазьце. Пайшлі прэч, ваўкарэзіны вы! - Апошняе - сабакам. - Я думала, гэта малыя зноў цярэбяцца. Хадземце ў хату, я вам малачка дам.
- Не, дзякуй. А вы адкуль нас ведаеце?
- А вы й не пазналі! Усё ў бібліятэку да мяне бегалі, як маленькія былі.
Мы вырачыліся на старую кабету. Некалі Вольга Мікалаеўна насіла прычоску "куклаю", хадзіла ў сарафане зь белай блюзкай і з брошкаю пад горлам. Раз выгнала нас зь бібліятэкі, бо мы прыйшлі туды ў купальніках. Цяпер жа перад намі стаяла бабка, босая й загарэлая.
Мы выйшлі за ёю на дарогу.
- Як ня хочаце ў хату, то давайце тут сядзем, - Вольга Мікалаеўна падабрала спадніцу, апусьцілася проста ў пухкі пыл і ўтапіла ў ім худыя ногі. Я села на раму ровара, Віка засталася стаяць, дзівуючыся на Мікалаеўну. Нам карцела ўведаць, што зь ёю сталася.
- Чуваць, вы абедзьве ў Мінску, на добрай рабоце, але паразводзіліся. Чаго вам не жылося? - запыталася старая.
- А так, ня выйшла жыцьцё, - адказала Віка.
Было відаць, што бабка ня так прагне слухаць, як гаварыць:
- А майго ж насьмерць парэзалі, мама вам не казала? Шахвараст гэты рыжы сьцебануў старою касою. Пасядзеў у Слуцку, а цяпер выпусьцілі яго. Трыццаць гадоў паскудзіць - то цяля ўкрадзе, то хлеў людзям падпаліць. І нічога яму ня зробіш - сын палкоўнікам у Слуцку. А Івасечка мой зь дзяцінства быў павалячка. Я помню, як малы быў, немцы яму ўсю кроў адкачалі. Ледзь выхадзілі. Крываножанькі быў, лысенькі, зь сінякамі пад вачыма, белы, як той сыр. І вось усё жыцьцё абы-як, то бокам, то скокам. Вывучыўся, пайшоў на водаканал, шлюзы ставіў, канавы аплетаў. Ён ужо і стары быў, а сто пяцьдзясят тысяч свае браў. Як няшчаснага дык і грошы губяць. Унадзіўся да Тані хадзіць, да суседкі - ёй 27, п'е як халява, а яму ўжо 65 было. Я яму казала: ёй ня ты, ёй грошы твае патрэбны! Не паслухаў, так і бегаў туды. Усе грошы туды аддаваў, я яго й выгнала. А яна яго не карміла, краў у мяне малако, бедны. Пастаўлю вядро здаваць, а ён літар украдзе і вадою далье. Ох, я яго падлавіла, дык саляраю і абліла, сьпічкі трымаю напагатове й кажу: ах жа ж ты пайшоў да тае халявы, дык яшчэ і малако маё піць будзеш! Падлаўлю яшчэ, дык падпалю! Так ён і пайшоў. А тады той дурны зазлаваў, ведама, сам там кавалерыўся, стаў біць майго старога. Той у міліцыю. Участковы пагаварыў з гэтым рыжым - і больш нічога! А тады Іваська пагнаў кароў адпасваць ды заснуў, а рыжага карова наелася медуніцы з малачаем ды здохла вечарам. Ох жа ж той і захадзіўся! Зьбіў Іваську на горкі яблык. Я кажу: падавай у суд! Ну, і прысудзілі таму 3 мільёны штрафу. Усё з хлява павыводзіў. А мой стары якраз да мяне перайшоў. Ну раз едзем мы канём, купілі парасят у Дамашанах, а той гад плот абкошваў, як угледзеў нас, дык за касу, скок к нам - і разануў! Мне нічога, толькі трохі парэзаў, а ў Івасіка й мяса й кішкі вылезьлі. Павезьлі ў Слуцак - ды што там ужо было везьці. А гэтаму белы білет далі, ён зноў тут. Ох, падпалю я яго!
Мікалаеўна гаварыла доўга, Віка спачувальна слухала, а мне не цярпелася змыцца. Такіх гісторый у нашых пастаралях процьма. У Мікалаеўны сваё жыцьцё, у мяне сваё. Малако, хлеб і вопратка ў яе ёсьць. Дровы й сена дадуць улады. І заслужана дадуць. Гэтая ж самая Мікалаеўна (цяпер я яе ідэнтыфікавала) хвалілася летась у краме: "От жыцьцё дык жыцьцё! Некалі я ў школу хадзіла, ламаючы голымі пятамі лядок, а цяпер кум каралю - дзьве пары ботаў маю: адны свае, другія дачка аддала!" На мінулых выбарах, як бацька сядзеў у камісіі, а я прыйшла паглядзець, такая бабка, праходзячы ля партрэта прэзыдэнта, загаласіла:
- Ох, харошанькі ж ты мой, галубочак, так ужо пазірае сваімі вочачкамі!
Ягонаму ж канкурэнту бабка тыцнула дулю: "На табе, воўчая поўсьць! Бач, чаго захацеў!"
Тут праявіліся і жаночае пачуцьцё да асаністага прэзыдэнта, і своеасаблівая культура. Выбары ў беларусаў праходзяць раз на пакаленьне. Іншае ўспрымаецца як мітусьня. Нашто мяняць шыла на мыла?
Так я й сказала Віцы, калі мы ўрэшце пакінулі Мікалаеўну з сабакамі. Мы выйшлі зь вёскі, не сустрэўшы ні душы, толькі дзьве запозьненыя зьмейкі перасеклі дарогу, пакінуўшы разводы ў пыле. Можа, глушэча спадзьвігла Віку, і тая ўпершыню за гады й гады загаварыла "пра палітыку":
- Яны першы раз самі выбіралі - не каго падсунулі, а каго самі хацелі. І выбіралі з цэлай плоймы людзей. Выбралі, каго выбралі. І цяпер адмовіцца сорамна. Яны яго не здадуць.
- Дый магчымасьці такой ужо ня будзе, - адказала я.
Тут здарылася нечаканка. Віка наблізілася й, нахіліўшыся праз ровар, зашаптала, блізка гледзячы мне ў твар:
- Слухай, нічога ня будзе, пакуль ён не памрэ, як ты гэтага не разумееш! Сыдзі ты з апазыцыі, пакуль ня позна, ты што, ня бачыш, якія цяжкія часы ідуць, іх трэба перацярпець, прашу цябе, сыдзі!
- Ну й куды ж я сыду, Віка?
- У школу, у раёнку, у бізнэс, я думаю, простых хлебаедаў чапаць ня будуць, ня трыццаць сёмы год!
- Якраз, можа, і трыццаць сёмы. Я думаю, Расею зноў скрывіла на асаблівы шлях. Сама туды радасна прэцца, прыхапіўшы апошніх саюзьнікаў. Хто пасьпеў вылюднець, той адваліўся. Ну, а расейскія справы ты сама ведаеш - круты кіпень, варацца ўсе.
- Не гавары так, а то яшчэ збудзецца. Праўда, мы цяпер асобная краіна.
- Віка, што ты як цяля? Помніш досьледы з сазлучанымі сасудамі? Беларусь і Расея з ласкі твайго шэфа сазлучаныя. А мы з табой, напрыклад, адлучаныя. Ясна, як пень, - я буду на сьметніку гісторыі, а ты - у падручніках. Я буду хадзіць у калябарацыяністах і здрадніках, а ты - у заслужаных журналістах БССР. Праўда, калябарацыяністы будуць усплываць раз на тры пакаленьні, а так дык цараваць будзеце вы. Мае дзеці будуць хадзіць у школу па вуліцы імя цябе. А можа, наадварот, выкінуць цябе з кагорты за парочашчыя сувязі.
Віка трохі зазлавала.
- Усё ж мы са сваім народам, жывём на беларускія грошы, робім на беларускую ўладу, а вы - то на нямецкія, то на амэрыканскія. А хто плаціць, той і замаўляе музыку.
- Народ, Віка. Менавіта. А пра грошы і замовы ты сама ўсё ведаеш. Што ты пра Дажынкі напішаш? Паглядзім.
- Ой, а ты ўжо што напішаш?
Мы адвярнуліся адна ад аднае і пачалі глядзець на дарогу.
- А гэта някепская ідэйка, - кажу я. - Давай я напішу за цябе, а ты за мяне. Азораныя шчасьцем твары хлебаробаў і г.д.
- Перакрыўленыя ад п'янства аматары "Крыжачка" працуюць за шэлег і вешаюцца ў хлявох, - парыруе Віка.
Пасярэдзіне - жыцьцё?
Мы пераходзілі апошні поплаў перад нашай вёскай. Далей пачынаўся лес. Раптам нешта прымусіла мяне азірнуцца. Далёка па полі, неяк кумільгаючы, апусьціўшы лоб да зямлі, да нас валюхалася нейкая прыгорбленая істота - ці то чалавек, ці то сабака, здалёк блізарукаватыя вочы ня бачылі. Яна здагоніць нас ля лесу, - зразумела я. Мяне працяў люты жах.
- Віка, хто гэта? - крыкнула я, паказваючы назад.
Віка азірнулася, зьбялела й крыкнула:
- Уцякайма!
Працяг будзе
