27 верасьня ў Менску рада Міністэрства культуры прыняла рашэньне пра дэмантаж усходняй галерэі Нясьвіскага замку. Як адзначыў галоўны архітэктар інстытуту «Мінскграмадзянпраект» Пятро Саўчук, падмуркі, сьцены, скляпеньні знаходзяцца ў аварыйным стане, бо страцілі апорныя ўласьцівасьці.
Каб пабачыць усё на свае вочы, «Камсамолка» выехала на месца. Такой актыўнай рэстаўрацыі Беларусь яшчэ ня бачыла. У браму ўвесь час заяжджаюць машыны, гружаныя матэрыяламі. У кожным куце ўвіхаюцца будаўнікі. Праўда, адна сьцяна выглядае сумна. Яна агароджаная плотам і падпёртая драўлянымі бэлькамі. Будаўнікі яе абыходзяць задаля. Гэта і ёсьць усходняя галерэя, якую плянуюць разьбіраць. Яе сьцены пакрытыя расколінамі.
– Што зь ёй сталася? Нейк жа стаяў будынак да рэстаўрацыі. Тады ў ім месьцілася Белміжкалгасздраўніца. Людзі тут адпачывалі.
– У прынцыпе, галерэю можна было захаваць, калі б не ўмяшалася гомельская будаўнічая фірма. Яны пачалі разьбіраць галерэю ня зьверху, а зьнізу. Першапачаткова мы хацелі яе захоўваць. Цяпер будзе цяжка. Але чарцяжы ёсьць, памеры ёсьць. Прынамсі зробім, як было.
– Але ж гэта будзе навабуд!
– Я б не сказаў. Форма і профіль будуць захаваныя. Так робяць ва ўсім сьвеце. Тая ж Нямеччына – напалову такі самы навабуд. Калі будынак у лядашчым стане, яны не вагаюцца разьбіраць і пасьля робяць паводле плянаў.
– А чаму вежа такая дзіўная? Яна выглядала інакш.
– Папярэдні навуковы кіраўнік праекту Уладзімер Бачкоў пабачыў яе ў такім сьвятле. На гравюры Макоўскага яна намаляваная менавіта так. Гэта роднае аблічча вежы XVI стагодзьдзя.
– А ў якім выглядзе ўзнаўляецца ўвесь комплекс?
– XVIІІ стагодзьдзя. Але месцамі будуць элемэнты XVI стагодзьдзя.
– Знайшлі нешта, чаго ня ведалі пра замак раней?
– Былі выяўленыя шмат якія страчаныя элемэнты замку. Напрыклад, будуць узнаўляцца рызаліты – прастакутныя памяшканьні, якія прытачаліся да палацу з тыльнага боку. Два стагодзьдзі пра іх ніхто нічога ня ведаў. Ганак палацу быў іншым. Раней было дзьве лесьвіцы, якія злучаліся на другім паверсе. Гэта пацьвярджае і праектны плян замку, які знайшлі ў Кіеве. Але вырашылі пакінуць усё як ёсьць.
– Легендарных апосталаў Радзівілаў не адшукалі?
– Іх шукайце ў Расеі. Пасьля 1812 году яны зьніклі.
– А студні ня будзе? Зь ёй жа зьвязаная легенда пра аканома.
– Студню ўзнаўляцьмуць. Няхай легенда жыве. Але я вам скажу, што ніхто яго тут ня вешаў. Ёсьць пісьмовыя доказы, што аканом двойчы здаваў рускім месцы, дзе перахоўваліся скарбы Радзівілаў. І памёр ён сваёй сьмерцю.
– Калі ў замак пусьцяць турыстаў?
– Першую частку адкрыюць налета. Гэта брама, вежа над ёй і суседнія крылы. Тут будзе кавярня, фотамайстэрня, сувэніры. На другім паверсе экспазыцыя для турыстаў і лекцыйнае памяшканьне. Будуць адноўленыя і валы XVI стагодзьдзя. На іх будзе баявая галерэя. Магчыма, гарматы ў Варшаве адліюць. А ад падгор’я валу турысты змогуць прайсьці па падземным тунэлі ў замак. Тайны ход у Мірскі замак пакуль не знайшлі.
– Калі бурыцьмуць усходнюю галерэю?
– Хацелі пачаць там работы ўжо сёлета, таму і сталі разьбіраць галерэю. Хутчэй за ўсё, узімку.
❏
Глядзі яшчэ:
