У дэмакратычных краінах нельга надоўга ўтрымацца ва ўладзе. Не толькі таму, што палітыка таго ці іншага дзеяча з часам пачынае не задавальняць большасць грамадзян, і яна, гэтая большасць, галасуе на выбарах супраць таго лідара, які не задавальняе яе інтарэсаў. Ёсць яшчэ псіхалагічны чыннік.
Гаворка пра псіхічную стомленасць грамадзян, жаданне бачыць новыя твары, жаданне перамен.
Я абмінаю тут праблему прэзідэнцтва ў тых краінах, дзе прэзідэнт выконвае прадстаўнічыя функцыі (Нямеччына, Італія, Партугалія).
Што тычыцца прэзідэнцка-парламенцкіх дзяржаў, дык у Еўропе, здаецца, толькі адзін Урха Калева Кеканен быў прэзідэнтам Фінляндыі 25 гадоў запар (1956—1981). Наколькі памятаю, ніхто ні разу не аспрэчваў факт ягонай перамогі на выбарах. І ўсё ж пасля сыходу Кеканена з пасады фіны вырашылі, што наступныя прэзідэнты будуць выбірацца не больш як на два тэрміны запар (12 год). І гэтае правіла неадменна захоўваецца.
Іншая справа ў Францыі. Там з шасці прэзідэнтаў V Рэспублікі 14 год (два тэрміны запар) вышэйшую пасаду ў дзяржаве займаў адзін Франсуа Мітэран. А потым францужанкі і французы вырашылі, што чатырнаццаць год — занадта, і цяпер прэзідэнт Французскай Рэспублікі не можа займаць гэтую пасаду больш як дзесяць год (дзве легіслатуры) запар.
Што тычыцца дзяржаў, у якіх вырашальная роля належыць парламенту, дык там самым даўгавечным кіраўніком урада быў федэральны канцлер Нямеччыны хрысціянскі дэмакрат Гельмут Коль: ён займаў гэтую пасаду 16 год — на два гады больш за свайго аднапартыйца, першага канцлера Фэдэратыўнай Рэспублікі Конрада Адэнаўэра.
Трынаццаць год узначальваў урад Іспаніі сацыяліст Феліпе Гансалес.
У Злучаным Каралеўстве ў ХХ — на пачатку ХХІ стагоддзя былі два самыя даўгавечныя прэм’ер-міністры — кансерватарка Маргарэт Тэтчэр і лейбарыст Тоні Блэр. Яны займалі рэзідэнцыю на Даўнінг-стрыт па дзесяць гадоў. Але ім не ўдалося пабіць рэкорд, устаноўлены ў ХІХ стагоддзі лордам Ліверпулем, які сядзеў у прэм’ерскім крэсле 13 гадоў запар.
Як мы помнім, «жалезная лэдзі» Маргарэт Тэтчэр пагарэла на «падушным падатку». Калі на вуліцы выйшаў народ, у кансерватыўнай партыі пачаўся бунт, і харызматычная Мэгі вымушаная была саступіць лідарства бясколернаму Джону Мэйджару. У выніку незадаволенасці выбаршчыкаў і ўнутрыпартыйнай барацьбы перастаў быць лідарам і яркі Тоні Блэр. Ягоным наступнікам стаў Гордан Браўн, які відавочна саступаў свайму папярэдніку як чалавек і палітык.
Калі б хто паспрабаваў пераканаць мяне, што праз 16 год сядзення ў крэсле Лукашэнка атрымаў амаль 80 працэнтаў галасоў, я б пасмяяўся яму ў твар. Але ніхто (!) аніразу (!!) не спрабаваў мяне ў гэтым пераканаць. Не лічачы штатных прапагандыстаў. Ды штатным прапагандыстам я не веру з юнацкіх гадоў.
Тут і тое трэба ўлічваць, што за 20 постсавецкіх гадоў не аднойчы памяняліся першыя асобы ў суседніх краінах. Людзі параўноўваюць «свайго» і «іхніх». І гэтае параўнанне, мякка кажучы, не заўсёды на карысць «свайго».
Пастойце ў чэргах па пенсію і паслухайце размовы людзей. А як ставіцца да Лукашэнкі моладзь, паказала Плошча. «Я ў першы клас пайшла, калі ён стаў прэзідэнтам, — сказала адна знаёмая. — Колькі мне яшчэ цярпець гэтага ...?» — спыталася яна.
Плошчы Тахрыр і Бенгазі паказалі, што доўга заседжвацца на пасадзе рызыкоўна для здароўя ўладалюбцы.
