У самы разгар вайны з расейцамі, да канца 1864 году, ён мэтадычна аб’яжджае ўсе раёны найбольш актыўных баявых дзеяньняў і... малюе краявіды.
Нарадзіўся Напалеон Орда 11 лютага 1807 г. у радавым маёнтку Варацэвічы Пінскага павету Менскай губэрні (цяпер вёска ў Іванаўскім раёне на Берасьцейшчыне) у сям'і маршалка шляхты Кобрынскага павету, інжынэра-фартыфікатара Міхала Орды, які даў сыну імя францускага імпэратара.
Ягонае імя мусіць ведаць кожны беларускі музыколяг ці кампазытар. Піяніст і кампазытар Напалеон Орда ў сярэдзіне 1840-х гадоў быў дырэктарам Італьянскае оперы ў Парыжы. Разам зь сябром, Фрэдэрыкам Шапэнам, ён багата зрабіў для папулярызацыі нашае айчыннае музычнае культуры ў Эўропе. Музычныя творы самога Орды, асабліва палянэзы, мазуркі й вальсы, вылучаюцца самабытным і вітруозным стылем. Слава, грошы й спакойнае жыцьцё ў вясёлай францускай сталіцы былі гарантаваныя. Н. Орда ствараў рамансы і песьні на словы С. Вітніцкага і А. Плуга, выдаў «Альбом твораў польскіх кампазытараў» (1838). Орда стаў аўтарам славутае "Граматыкі музыкі", што выйшла ў 1873 г. ды была высока ацэнена Станіславам Манюшкам, які лічыў Орду сваім настаўнікам.
Ягонае імя мусіць ведаць кожны гісторык. Бо перадусім Напалеон Орда быў адважным правадыром паўстанцаў-патрыётаў. Яшчэ падчас сваёй вучобы ў Сьвіслацкай гімназіі ён далучыўся да тайнага студэнскага таварыства "Заране". А падчас вучобы ў Віленскім унівэрсытэце прыцягваўся да палітычнага дазнаньня. Унівэрсітэт здольны студэнт не скончыў — у 1827 г. быў адлічаны за прыналежнасць да тайнага студэнцкага таварыства. Пасля арышту і 15-месячнага турэмнага зняволеньня вяртаецца ў родныя Варацэвічы, але застаецца пад наглядам паліцыі і самастойна завяршае сваю адукацыю.
У выніку зьяўляюцца тысячы графічных твораў.
3 1873 г. Напалеон Орда распачаў ня менш манументальную справу — выданьне ўласным коштам «Album Widokow Historycznych». Аднак было выдадзена толькі 260 малюнкаў-літаграфіяў у васьмі сэрыях (каля 120 па беларускіх губэрнях), гравіраваных на камені Алаізам Місеровічам у літаграфічным камбінаце Максімільяна Фаянса ў Варшаве.
Мы ўсе мусілі б ведаць пра яго ўсё. Цяжка паверыць, што ў ХХ стагодзьдзі пра яго амаль не пісалі ў Беларусі. I толькі напярэдадні XXI стагодзьдзя мы пачалі пакрысе ўсьведамляць маштаб асобы нашага суайчынніка з гучным імем — Напалеон Орда. Калі небудзь мы будзем ведаць яго ўсе. Кожны.
«Людзі, будзьце пільныя! У такой сітуацыі можа апынуцца кожны жыхар ЕС!» Грамадзянін Літвы, асуджаны ў Беларусі да 13 гадоў за «шпіянаж», перадаў ліст з калоніі37
«Людзі, будзьце пільныя! У такой сітуацыі можа апынуцца кожны жыхар ЕС!» Грамадзянін Літвы, асуджаны ў Беларусі да 13 гадоў за «шпіянаж», перадаў ліст з калоніі
«Незалежнасць не падае з неба і не даецца назаўсёды. Яе трэба абараняць». Ціханоўская выступіла з заявай да 35-годдзя прыняцця Дэкларацыі аб суверэнітэце4545
Каментары