Дэйка Бугай палюбіў беларускую праз «NRM». Фота: Анастасія Каровіна.
«Як можна вучыць мову 11 гадоў і не гаварыць на ёй?» — дзівуецца з беларусаў Васіль Бабіч.
«Тэра інкогніта» са зразумелай мовай
28-гадовы кіеўскі інжынер-канструктар Дэйка Бугай пачаў цікавіцца Беларуссю гадоў дзесяць назад. Пра Расію, зразумела, шмат ведаў, а вось што адбываецца ў паўночнай краіне-суседцы, заставалася загадкай.
Для Дэйкі Беларусь была «белай плямай на поўначы». Часам «тэра інкогніта» праскоквала на абгортках прадуктаў ці на старых паштовых марках. Цікава, што яго дзед і бабуля на Данбасе казалі менавіта «бульба», а не картопля.
Беларускую мову Дэйка ўпершыню пачуў па ўкраінскім тэлебачанні. Гэта быў рэпартаж пра беларускія трактары, цалкам па-беларуску і без перакладу. Тэлевізійшчыкі ці паляніліся перакладаць, ці палічылі непатрэбым: і так усё зразумела. Было гэта пры канцы 90-х.
Праз пару год на Радіо Rocks Дэйка выпадкова патрапіў на інтэрв’ю з адным з удзельнікаў гурту NRM.
«І вось гаворыць ён з вядучым па-беларуску, а той - па-ўкраінску. Кожны па-свойму, але разумеюць адзін аднаго добра. І так мне гэта спадабалася - і мова, і цікавыя рэчы казалі. Я запомніў гэты гурт, пачаў шукаць штосьці ў нэце».
Праўда, інтэрнэт тады быў «жудасны і пусты». Спампаваць удалося толькі абрыўкі песень з новага альбому «Дом культуры». Але і гэтых кавалкаў было дастаткова, каб «падсесці» на гурт з галавой, як і на беларускую мову.
Праз нейкі час у плэеры хлопца амаль уся музыка была беларуская. «Я нават падумаў, што гэта дрэнна, і што трэба больш украінскае слухаць».
Калі ў 2007 годзе Дэйка першы раз наведаў Беларусь, ён ужо няблага размаўляў па-наску. Карысным для размоўнай практыкі быў фэст беларускага року «БіФры» - «Будзь свабодным». У 2008 годзе ён праходзіў ва Львове.
Тады львавяне даведаліся, што беларусы, аказваецца, і не «маскалі» ўвогуле, кажа Дэйка. І мова ў іх ёсць свая - прыгожая і зразумелая. А шмат хто з беларусаў пазналі, што Украіна багатая не адным морам.
Аднак размаўляць па-беларуску раз на год хлопцу было мала. Летам 2009-га ён стварыў «Укантакце»«Клуб любителів білоруської мови». Першая сустрэча клуба мела адбыцца напачатаку верасня. Але Дэйку на два тыдні адправілі ў камандзіроўку. Калі ж ён вярнуўся ў Кіеў, высветлілася, што першая беларускамоўная сустрэча ўсё-ткі адбылася.
«Я быў вельмі здзіўлены. Людзі неяк самі арганізаваліся... Гэта відавочна - ідэя проста вісела ў паветры!».
У «БелРазМоўКлуб» прыходзяць цікавыя людзі, з якімі ёсць пра што паразмаўляць. Яны захапляюцца астраноміяй, фатаграфіяй, вандроўкамі, іншымі мовамі.«Вось збіраюцца такія людзі, і распавядаюць, хто што бачыў, што сустрэў, пра што марыць...Вельмі жвавыя дыскусіі адбываюцца - бо мы людзі, як кажуць ангельцы, open-minded», распавядае стваральнік клуба.
«Люблю гаварыць з суразмоўцам адной мовай», кажа Дэйка. «Хіба што з расійскамоўнымі змушваю сябе гаварыць па-ўкраінску (у нас) і па-беларуску (у вас) - калі яны не расійцы, канечне ж».
«Як можна вучыць мову 11 гадоў і нават не разумець?»
Васіль Бабіч, чацверакурснік Нацыянальнай музычнай акадэміі, зацікавіўся беларускай мовай яшчэ да школы.
«Вельмі рана, недзе ў 5 гадоў, я даведаўся, што ёсць такая мова беларуская. Што яна ўваходзіць у ўсходнеславянскую групу моў. Расійскую я ведаў, а беларускую – не».
Пасля Аранжавай рэвалюцыі Васіль «націснуў» на сваіх бацькоў, каб не наведваць ўрокі расійскай мовы ў школе. Тыя напісалі адпаведную заяву. У выніку ў атэстаце Васіля насупраць пункту «російська мова» стаіць запіс «не вивчав».
Затое вывучыў беларускую. Пачынаў з інтэрнэту, затым набыў кнігу «Гавары са мной па-беларуску», а яшчэ пазней пачаў хадзіць у «БелРазМоўКлуб».
Для Васіля вывучэнне беларускай мовы – гэта найперш хобі. Але авалодваючы нашай гаворкай, можна даведацца шмат чаго пра ўкраінскую.
Беларуская мова мае шмат архаізмаў, якія ў украінскай ужо не захаваліся.
«Мне падабаецца, як яна гучыць, яе вымаўленне. Калі хочаш лепей вывучыць сваю мову, то павінен вывучыць мову суседзяў».
Васіль Бабіч уваходзіць у 20-ку найбольш актыўных рэдактараў беларускай віртуальнай энцыклапедыі: 200 артыкулаў і 5 тысяч рэдагаванняў. Калі толькі пачынаў пісаць па-беларуску, карыстаўся «Белазарам» і слоўнікам.
Але
цяжэй за ўсё яму далася беларуская фанетыка: рознае «аканне» і «дзеканне» з «цэканнем». Ды і ўкраінскі гук «г» яму чамусьці падаецца адрозным ад нашага.
Зараз Васіль свабодна піша і размаўляе «класічнай» мовай. У Беларусі ён быў толькі аднойчы. Яго ўразіла, наколькі мала там мовы.
«Ля батанічнага саду мой беларускамоўны сябра спытаўся ў групы маладзёнаў: «Вы ў касу ці не?». Тыя спачатку не зразумелі, у чым справа. Потым, калі мы ўжо адыйшлі, я пачуў «О, хахлы пайшлі!».Дзіўна, калі на беларускую мову ў Мінску рэагуюць, як на ўкраінскую».
Ва Украіне ёсць шмат людзей, якія размаўляюць па-ўкраінску і галасуюць за Януковіча. У Беларусі, калі ты размаўляеш па-беларуску, 90% што ты палітычна заангажаваны, мяркуе Васіль.
«Я вельмі спачуваю вашай мове і хачу, каб яна захавалася. Але я ў цэлым песіміст. Моладзь вельмі дрэнна ёй валодае, гэта сам я бачыў. Дарэчы, гэта мне дзіўна. Як можна вывучаць мову 11 гадоў у школе і нават яе не разумець? Вось чэсна, не ведаю».
Дарэчы, беларусы-ўкраінафілы, у сваю чаргу, стварылі «Украінскі размоўны клуб».
